Krótka historia błędu – kategoria błędu językowego a nurty normatywistyki i ekolingwistyki 3700-AL-KHB-OG

Adresatami konwersatorium są wszyscy zainteresowani tym, jak język funkcjonuje w społeczeństwie. Zajęcia stanowią interdyscyplinarny cykl wpisujący się w obszar normatywistyki i ekolingwistyki, ponieważ obserwacje funkcjonowania błędów i społecznego ich postrzegania mają za zadanie uświadomienie rozlicznych i wielostronnych relacji między językiem a otoczeniem społecznym, kulturowym i środowiskiem naturalnym.
Wątkiem przewodnim kursu jest fenomen błędu językowego, względność tego pojęcia oraz stale kultywowana praktyka utrwalania i stygmatyzacji błędów. Wspólnie rozważać będziemy różne przejawy takich zjawisk, jak np. zmienność postaw wobec błędów, reakcje na błędy językowe, sposoby wytykania błędów, typologizowanie błędów językowych, funkcjonowanie błędów w różnych typach wypowiedzi, oraz wielorakich uwarunkowań tych zjawisk. Istotnym wątkiem konwersatorium będzie również analiza publikacji rejestrujących błędy w najróżniejszej formie – tradycyjnej książkowej (np. słownikowej) i nowatorskiej audiowizualnej (np. vlogi).
Przy okazji refleksji nad błędami rozważane będą także inne zagadnienia związane pośrednio z błędami językowymi, m.in. kształtowanie się i zmienność polskiej normy językowej, mechanizmy wewnętrznego różnicowania się języka narodowego, funkcjonowanie poradnictwa językowego.
Uwarunkowania tych zjawisk będą rozpatrywane nie tylko z perspektywy językoznawczej, lecz także leksykograficznej, psycholingwistycznej, socjolingwistycznej, kulturowej. Wszystkie działania mają na celu uświadomienie istotnego kulturowego wymiaru błędów językowych oraz tego, że błędy językowe to ważny element szeroko pojmowanego ekosystemu, którego elementem jest także ludzki język.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Do uczestnictwa w zajęciach nie jest wymagane formalne zaliczenie innych przedmiotów. Od uczestników zajęć nie oczekuje się przed rozpoczęciem kursu opanowania szczególnego zakresu wiedzy czy umiejętności.

Koordynatorzy przedmiotu

Ewa Rudnicka

Efekty kształcenia

Po zakończeniu zajęć
Student zna i rozumie:

 miejsce i rolę nauk humanistycznych oraz dorobku normatywistyki i znaczenia ekolingwistyki w kulturze [K_W01]
 terminologię nauk humanistycznych, w szczególności językoznawstwa [K_W02]
 zależności pomiędzy dyscyplinami nauk humanistycznych i społecznych [K_W03]
 wykorzystuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych i tekstów kultury [K_W04]
 jak można interdyscyplinarnie podchodzić do badań tekstów kultury [K_W05]
 zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych i społecznych [K_W07]
 powiązania między zjawiskami kulturowymi a dynamiką zmian społecznych [K_W10]

Student potrafii:
 samodzielnie selekcjonować informacje pochodzące z różnych źródeł oraz dokonać ich krytycznej oceny [K_U01]
 samodzielnie dobrać i zastosować odpowiednie narzędzia badawcze (analityczne) do materiałów źródłowych [K_U02]
 samodzielnie opracować i zaprezentować wyniki swoich analiz i refleksji [K_U03]
 rozpoznać i nazwać podstawowe problemy kulturowe oraz samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych [K_U04]
 wykorzystuje interdyscyplinarne metody do analizy zjawisk kultury [K_U05]
 samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych w języku polskim [K_U08]
 uczestniczyć w dyskusjach naukowych [K_U06]
 przygotować wystąpienie ustne, uwzględniając potrzeby odbiorców [K_U10]
 rozumie i stosuje reguły planowania i realizacji pracy zespołowej [K_U11]

Student jest gotowy:
 do kształcenia ustawicznego (lifelong learning) [K_K01]
 do własnego rozwoju naukowego w zakresie nauk humanistycznych [K_K02]
 potrafi dobierać odpowiednie środki do realizacji samodzielnie podjętych zadań [K_K03]
 szanuje zasady tolerancji i wykazuje wrażliwość wobec różnic kulturowych [K_K05]
 ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej [K_K07]
 świadomie uczestniczy w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim [K_K08]
 stosuje zasady etyki badań i dyskusji naukowych [K_K10]

Kryteria oceniania

Podstawą zaliczenia zajęć jest:
a) aktywne uczestnictwo w zajęciach,
b) wykonywanie na bieżąco zadań związanych z zajęciami,
c) końcowe kolokwium zaliczeniowe (pisemne),
d) obecność na zajęciach (z prawem do dwóch nieobecności w semestrze).

Zaliczenie na ocenę:
ocena ciągła (przygotowanie do zajęć i aktywność) 55%,
końcowe kolokwium zaliczeniowe (pisemne) 45%.
Warunkiem uzyskania zaliczenia z przedmiotu jest obecność na zajęciach (z prawem do dwóch nieobecności w semestrze).

Literatura

LITERATURA PODSTAWOWA:
Kita M. (red.) (2008), Błąd językowy w perspektywie komunikacyjnej, Katowice (wybrane artykuły).
Kleszczowa M. (2012), Błąd i innowacja z perspektywy dynamiki języka, [w:] A. Janowska, M. Pastuchowa (red.), Tajemnice dynamiki języka, Katowice, s. 173-184.
Markowski A. (2005), Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa (wybrane fragmenty).
Miodek J. (red.) (1996), O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, Wrocław (wybrane artykuły).
Piotrowicz A., Skibski K., Szczyszek M. (red.) (2009), Kształtowanie się wzorów i wzorców językowych, Poznań (wybrane artykuły).
Piotrowicz A., Witaszek-Samborska M., Skibski K., (red.) (2011), Norma językowa w aspekcie teoretycznym i pragmatycznym, Poznań (wybrane artykuły).

LITERATURA DODATKOWA (do wyboru, we fragmentach):
Bugajski M. (1993), Językoznawstwo normatywne, Warszawa.
Cialdini R. (1995), Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańsk.
Dąbrowska A., Pasieka M. (2015), Błąd językowy – co to takiego. Rozważania o błędzie językowym w glottodydaktyce polonistycznej, „Acta Universitatis Lodziensis” – „Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 22, s. 21-47.
Dubisz S. (1999), Z historii puryzmu i liberalizmu językowego, [w:] W. Gruszczyński, J. Bralczyk, G. Majkowska (red.), Polszczyzna w komunikowaniu publicznym, Warszawa, s. 9-17.
Ficek E., Przyklenk J. (2014), „Stary” gatunek w nowych mediach, czyli porada językowa wczoraj i dziś. Z badań nad pragmatycznym wymiarem eksperckiej wypowiedzi, [w:] P. Żmigrodzki, S. Przęczek-Kisielak (red.), Bogactwo współczesnej polszczyzny, Kraków, s. 211-218.
Fill A. (1998), Ecolinguistics: State of the Art., [w:] A. Fill, P. Mühlhäuser (red.), The Ecolinguistics Reader. Language, Ecology and Environment, London – New York, 2001, s. 43-53.
Garczyński S. (1973), Błąd: źródła, unikanie, Warszawa.
Gawroński A. (1921), O błędach językowych, Warszawa.
Handke K. (2008), Socjologia języka, Warszawa.
Haugen E. (1972), Ecology of Language, Stanford.
Kaleta R. (2009), Dyskusja nad błędem językowym w wybranych polskich pracach językoznawczych wydanych w latach 1978–2008 (przegląd), „Lingwistyka Stosowana. Przegląd”, t. 1, s. 151–171.
Kita M. (2000), Kto może być niepoprawny?, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Lublin – Polonia”, vol. XVIII, Lublin, s. 122-131.
Kurczab H. (2019), W trosce o poprawność języka ojczystego. Polszczyzna dawna i dzisiejsza, Rzeszów.
Miodek J. (2001), O normie językowej, [w:] J. Bartmiński (red.) Współczesny język polski, Lublin, s. 73–83.
Porayski-Pomsta J. (1994), Błędy językowe i ich rodzaje, [w:] K. Handtke i H. Dalewska–Greń (red.), Polszczyzna a/i Polacy u schyłku XX wieku. Zbiór studiów, Warszawa, s. 55–66.
Puppel S. (2011), Język w raju: próba syntezy, [w:] W kręgu problemów ekologii kultury, H. Chałacińska, Krzysztof Kropaczewski (red.), Poznań.
Siuciak M. (2016), Błąd czy innowacja? Problematyka poprawnościowa z perspektywy historyka języka, „Język Polski” XCVI, z.1, s. 36-44.
Wąsik E. (2007), Język – narzędzie czy właściwość człowieka? Założenia gramatyki ekologicznej lingwistycznych związków międzyludzkich, Poznań.
Wąsik Z. (1993), O pojęciu ekologii języka – tytułem wstępu, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Linguistica” XVI, s. 13-23.
Zbróg P. (2011), Norma językowa a skodyfikowana norma językowa – propozycja obiektywizacji opisu, „Język polski”, z. 2-3, s. 109-117.
Zbróg P. (2018), Wybrane aspekty badań nad normą językową, Kraków (wybrane artykuły).

SŁOWNIKI i opracowania źródłowe:
Baranowski W. (1924), Słowniczek polski i błędy językowe, Warszawa.
Barbasz W. (1938), Najczęstsze błędy językowe, Warszawa.
Bliziński J. (1888), Barbaryzmy i dziwolągi językowe, Kraków.
Dalbor W. (1918), O poprawę języka urzędowego, Lwów.
Ibis (1995), Byki i byczki, Warszawa.
Frączek A. (2013), Byk jak byk. Rzecz nie całkiem poważna o całkiem poważnych błędach językowych, Łódź.
Krasnowolski A. (1919), Najpospolitsze błędy językowe, wyd. 3., Warszawa.
Kryński A. A. (1920), Jak nie należy mówić i pisać po polsku, Warszawa.
Orman U. (2001), Szłem, szłem i doszłem… Słowniczek najczęściej popełnianych błędów językowych, Kraków.
Passendorfer A. (1904), Błędy językowe, wyd. 2., Lwów.
Rudnicka E. (red.) (2020), Słownik błędów językowych, Poznań.
Skobel F. (1870-1877), O skażeniu języka polskiego w dziennikach i mowie potocznej, 3 zeszyty, Kraków.
Słoński S. (1947), Słownik polskich błędów językowych, Warszawa.
Szczerbowicz-Wieczór L. (1881), O skażeniu obecnem języka polskiego w prasie, Płock.
Szwed J. (1931), Mów poprawnie! słownik błędów językowych, Wilno.
Walicki A. (1886), Błędy nasze w mowie i piśmie, Kraków.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-KHB-OG w USOSweb