Kartki z encyklopedii fantasy: dogmaty, paradoksy, przyszłości 3700-AL-KEF-OG

Chciałbym zaprosić uczestników do lektury kilkunastu starannie wybranych, krótkich tekstów literackich, reprezentujących szeroko rozumiany gatunek fantasy (głównie opowiadań), oraz do zestawienia ich z kluczowymi, moim zdaniem, pracami teoretycznymi. Głównym celem zajęć jest przynajmniej częściowe zmapowanie fenomenu fantasy, szczególnie tej odmiany, która najpełniej przekłada się na inne media i nierzadko współtworzy nowe gałęzie popkultury, takie jak gry fabularne (RPG) czy specyficzne konwencje w grach cyfrowych, opartych na zestawie mechanik i gotowych rekwizytoriów, wykorzystywanych do budowania światów i fabuł.
Przy wyborze tekstów planuję sięgnąć zarówno po dzieła powstałe w kręgu anglosaskim, jak i po utwory polskich twórców, włączając teksty literackie oraz analizy naukowe. Szczególnie interesująca wydaje się eksplozja zainteresowania i wzrost twórczości fantasy w Polsce, jaka nastąpiła po ogromnym sukcesie „Wiedźmina” Andrzeja Sapkowskiego – to sam w sobie fascynujący temat badawczy, przyciągający uwagę zarówno literaturoznawców, jak i badaczy kultury popularnej.
Harmonogram został przeze mnie podzielony na trzy główne rozdziały: „Dogmaty”, „Paradoksy” oraz „Przyszłości”. W pierwszej części zamierzam przedstawić wybrane motywy fabularne i elementy scenograficzne charakterystyczne dla fantasy, wskazując na silną tropiczność tych tekstów, czyli ich oparcie na rozpoznawalnych i wielokrotnie powtarzanych wzorcach. W drugiej części zaprezentuję kilka kluczowych paradoksów i zaniedbań właściwych gatunkowi fantasy, który rozwija pewne swoje cechy, a jednocześnie często ignoruje inne, co stanowi wyzwanie dla jego odbiorców i krytyków.
W ostatniej części podejmę próbę zarysowania współczesnych oraz przyszłych trendów i eksperymentów łączących literaturę fantasy z nowoczesnymi mediami, takimi jak film/serial i gra video, przybliżę ciekawe przykłady z pogranicza różnych form popkultury i rozważę wpływ technologii na rozwój narracji. Szczególną uwagę poświęcę koncepcji „maszyn narracyjnych” – interaktywnych narzędzi opowieści, które dzięki algorytmom mogą kreować nowe horyzonty fabularne, stanowiąc kolejną ewolucję fantasy i popkulturowych form narracji. W przypadku fantasy są one dodatkowo wsparte jej tropicznością.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Mile widziana jest znajomość "klasycznych" sag fantasy autorstwa np. J.R.R. Tolkiena, R.E. Howarda, U. LeGuin (Ziemomorze), A. Sapkowskiego, R. Wegnera.

Koordynatorzy przedmiotu

Przemysław Kordos

Efekty kształcenia

Uczestnik zajęć:
P_W1 zna podstawową terminologię nauk humanistycznych w zakresie badań tekstów literackich ich roli w kulturze (K_W01)
P_W2 zna i posługuje się różnymi metody analizy i interpretacji tekstów kultury, głównie literackich (K_W05)
P_W3 zna niektóre metody badań interdyscyplinarnych; rozumie ich interdyscyplinarność (K_W07)
P_U1 umie - z pomocą prowadzącego - dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych i popularnonaukowych oraz zestawić je z tekstem literackim (K_U01)
P_U2 umie rozpoznawać i nazywać zjawiska współczesnej (pop)kultury (K_U07)
P_U3 umie prezentować wyniki indywidualnej i zespołowej pracy, z zachowanie właściwie i kontekstowo dobrze dobranej formy (K_U07, K_U08)
P_K1 jest gotów do podejmowania pracy zespołowej w jasno zdefiniowanych ramach (K_K02)
P_K2 jest gotów do poznawania nowych metod badawczych, w tym interdyscyplinarnych (K_K03)

Kryteria oceniania

Grupowy referat podczas zajęć na uzgodniony z wykładowcą temat - wynikający z harmonogramu - 50%
Praca pisemna lub audio/audio-video wokół jednego z zagadnień na wypracowanej podczas zajęć liście zagadnień - 50%

Literatura

Teksty źródłowe:
opowiadania (ewentualne krótkie fragmenty powieści) J. Abercrombie, J.L. Borgesa, E. Białołęckiej, A. Brzezińskiej, J. Dukaja, R.E. Howarda, U. LeGuin, K. Link, A. Sapkowskiego, B. Sandersona, W. Szostaka, J.R.R. Tolkiena, R. Wegnera
Teksty przedmiotowe (podstawowe):
Katarzyna Kaczor, Z „getta” do mainstreamu. Polskie pole literackie fantasy (1982-2012), Universitas, Kraków 2017.
Krzysztof M. Maj, Światotwórstwo w fantastyce. Od przedstawienia do zamieszkiwania, Universitas, Kraków 2019.
Tomasz Z. Majkowski, W cieniu białego drzewa: powieść fantasy w XX wieku, Universitas, Kraków 2013.
Andrzej Sapkowski, Pamiętnik znaleziony w smoczej jaskini, Supernova, Warszawa 2001.
Grzegorz Trębicki, Fantasy. Ewolucja gatunku, Universitas, Kraków 2009.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-KEF-OG w USOSweb