Kiedy dom staje się domem? Osadnictwo pierwszych lat powojennych na Warmii i Mazurach 3700-AL-KDSD-qHT
Przedmiotem konwersatorium są badania w postmigracyjnej społeczności, ukazywane na przykładzie osadnictwa pierwszych lat powojennych na terenie Warmii i Mazur. W oparciu o teksty naukowe oraz fragmenty relacji autochtonów i powojennych osadników regionu będziemy się starali zobaczyć i zrozumieć świat, który ich otaczał. Zajęcia rozpoczną się od wprowadzenia ogólnych, najważniejszych dla tego typu badań i pomocnych dla dalszych rozważań pojęć oraz zagadnień (na podstawie prac Anny Wylegały, Kai Kaźmierskiej i Iwony Kabzińskiej). W kolejnych blokach tematycznych poznamy tło historyczne oraz nastroje, jakie towarzyszyły przyłączeniu omawianych terenów do Polski pojałtańskiej (opracowania Witolda Gieszczyńskiego, Stanisława Achremczyka, Tadeusza Domagały, Michała Lengowskiego). Przyjrzymy się także warunkom życia, a także możliwościom i zagrożeniom, którym musieli sprostać mieszkańcy (na podstawie prac Ryszarda Tomkiewicza, Igora Hałagida, Andrzeja Saksona). Omówimy kwestie tworzących się relacji społecznych między nowymi i starymi mieszkańcami regionu (teksty Marka Czyżeskiego, Jacka Poniedziałka, Marii Zientary-Malewskiej). Podejmiemy temat stosunku osadników do zastanego świata materialnego oraz zastanowimy się, w jaki sposób próbowali przystosować zastaną rzeczywistość do własnych potrzeb (Marzanna Kielar, Izabela Lewandowska, Cecylia Vetulani). Przyjrzymy się problemowi stosunku nowych osadników do miejsc pamięci pozostałych po dawnych osadnikach (Erwin Kruk, Christoph Kleßmann i Robert Traba).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza:
absolwent:
Zna podstawową terminologię związaną z badaniami biograficznymi i rozumie ich rolę w narracjach historycznych i tożsamościowych (K_W02)
Zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury związanych z badaniami postmigracyjnymi (K_W05)
Umiejętności:
absolwent potrafi:
selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych dotyczących zagadnień postmigracyjnych (K_U01)
Skontekstualizować tekst źródłowy w odniesieniu do czasu jego powstania i momentu lektury (K_U03)
Kompetencje społeczne:
absolwent:
przestrzega zasady tolerancji, rozumie dziedzictwo kulturowe i ma poszanowanie dla różnic kulturowych, potrafi krytycznie podejść do zachowań ksenofobicznych na podstawie wiedzy o wielokulturowości, którą zdobył (K_K07)
docenia bogactwo kultury (K_K08)
jest gotów do świadomego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim (K_K09)
szanuje etyczny wymiar badań naukowych (K_K10)
Kryteria oceniania
Ocena końcowa będzie wypadkową: aktywności na zajęciach (50%) i wyników testu końcowego (50%) z wiedzy z lektur omawianych na zajęciach i wskazanych spośród nw. literatury.
Nieobecność na 2 zajęciach nie wymaga zaliczenia. Na kolejnych 2 – wymaga specjalnego zaliczenia materiału z wybranych 2 zajęć, na których studenta_tki nie było. Ogólna dopuszczalna liczba nieobecności: 4.
Literatura
Literatura:
Achremczyk, Stanisław, Historia Warmii i Mazur, T II. „1772-2010”, Olsztyn 2011, (s. 1038-1148).
Bagaż doświadczeń i wspomnień. Relacje osadników polskich na Warmii i Mazurach po 1945 roku, red. Bojarski, P., Jankowska, E., Olsztyn 2017.
Czyżeski, Marek, Repatrianci i wypędzeni: wzajemne uprzedzenia w relacjach biograficznych, [w:] „Kultura i społeczeństwo. Biografia a tożsamość narodowa”, red. Kłoskowska, A., T. XXXIX, Nr 4, Warszawa 1995, s. 113-126.
Domagała, Tadeusz, Miasta wschodniopruskie w okresie zimowej ofensywy Armii Czerwonej w 1945 roku, [w:] „Odbudowa miast historycznych”, red. Lubocka-Hoffmann M., Elbląg 1998, s. 40-54.
Przeszłość zapamiętana. Narracje z pogranicza, red. Sakson A., Traba R., Olsztyn 2007, s. 119-157.
Gieszczyński, Witold, Państwowy Urząd Repatriacyjny w Osadnictwie na Warmii i Mazurach (1945-1950), Olsztyn 1999, s. 21-86.
Hałagida, Igor, Pierwsze lata Ukraińców na zachodnich i północnych ziemiach Polskipo przesiedleniu w ramach akcji „Wisła” (1947-1952), [w:] „Akcja »Wisła«”, red. Strasz M., Warszawa 2003. s. 125-141.
Kabzińska, Iwona, O syndromie pogranicza (ponownie), [w:] „Etnograficzne wędrówki po obszarach antropologii”, red. Smyrski, Ł., Waszczyńska, K., Warszawa 2013, s. 113-135.
Kaźmierska, Kaja, Badania biograficzne w naukach społecznych, [w:] „Przegląd Socjologii Jakościowej”, T. IX, Nr 4., red. Kaźmierska, K., Łódź 2013, s. 6-14.
Kielar, Marzanna, Poza ideologicznymi podziałami. Wybrane aspekty „stawania się ojczyzny” w mazurskich wsiach, [w:] „Borussia” red. Traba, R., nr 20/21, Olsztyn 2000, s. 90-112.
Kleßmann, Christoph, Traba, Robert, Kresy & niemiecki Wschód. W poszukiwaniu arkadii i celu misji cywilizacyjnej, [w:] „Polsko – niemieckie miejsca pamięci”, red. R. Traba, H.H. Hahn, T.3 „Paralele”, 2012, s. 41-71.
Kruk, Erwin, Spadek. Zapiski Mazurskie 2007-2008, Dąbrówno 2009.
Marta Kurkowska-Budzan, Informator, świadek historii, narrator. Kilka wątków epistemologicznych i etycznych „oral history", „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej” 2011, nr 1, s. 9-34.
Lengowski, Michał, Na Warmii i w Westfalii, Warszawa 1972, s. 186-201.
Lewandowska, Izabela, Trudne dziedzictwo ziemi. Warmia i Mazury 1946-1989, Olsztyn 2012, s. 19-47; 118-127.
Poniedziałek, Jacek, Postmigracyjne tworzenie tożsamości regionalnej: studium współczesnej warmińsko mazurskości, Olsztyn 2011, s. 233-301.
Sakson, Andrzej, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997, Instytut Zachodni, Poznań 1998, s. 153-189.
Tomkiewicz, Ryszard, Życie codzienne mieszkańców powojennego Olsztyna, 1945-1956, Olsztyn 2003, s. 13-37.
Tomkiewicz, Ryszard, Władze lokalne, a proces repolonizacji, [w:] „Wysiedlać, czy repolonizować? Dylematy polskiej polityki wobec Warmiaków i Mazurów po 1945 roku”, red. Filipkowski, T., Gieszczyński, W., Olsztyn 2001, s. 89-103.
Traba, Robert, Mogiły wrogów? Wschodniopruskie cmentarze wojenne w perspektywie przemian kulturowych 1915-1995, [w:] „Przegląd zachodni”, red. H. Dmochowska , nr 3, 1997, s. 55-71.
Vetulani, Cecylia, Pionierzy i zabytki, Olsztyn 1972, (s.21-174).
Wylegała, Anna, Przesiedlenia a pamięć, Toruń 2014, s. 65-83.
Zientara-Malewska, Maria, Śladami Twardej drogi, Warszawa 1966.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: