Ikonosfera i dziedzictwo postsekularne 3700-AL-IDP-OG

Jednym z uderzających wymiarów współczesnego świata jest zjawisko „powrotu religii” tudzież jej „nowej widzialności w sferze publicznej”. Zjawisko to zostało zauważone i zyskało swój intelektualny wyraz w postaci tzw. zwrotu (dyskursu, refleksji, perspektywy) postsekularnego w humanistyce. Zwrot ten odznaczył się w różnych dyscyplinach, przede wszystkim w filozofii, socjologii i literaturoznawstwie, a w następnej kolejności także w antropologii czy archeologii. Naszym celem jest podchwycenie inspiracji płynących z dyskursu postsekularnego i skierowanie ich w stronę szeroko rozumianej ikonosfery, czy też kultury wizualnej oraz dziedzictwa.
Postsekularność rozumiemy tu jako perspektywę z jednej strony odnoszącą się do doświadczenia sekularyzacji, z drugiej zaś opartą na przekonaniu o niemożliwości kompletnego wypełnienia się tego procesu. Interesuje nas spojrzenie na obrazy i obiekty dziedzictwa materialnego „w poprzek” zjawiska odczarowania. Odkrycie sposobu, który nie sprowadzi ich do pasywnych przedmiotów poznania, lecz uszanuje ich moc i sprawczość. Chodzi o obcowanie z duchowym, irracjonalnym, magicznym, mitycznym, totemicznym itd. wymiarem oddziaływania obrazów, miejsc pamięci, zabytków i szeroko pojętego dziedzictwa. Nie tylko o oddawaną im cześć, lecz również o lęki, które prowadzą do ich niszczenia.
Przedmiot kursu, jak i metody służące jego uchwyceniu, z konieczności pozostają heterogeniczne. Pomimo tego będziemy dążyć do osiągnięcia – choćby chwilowej i improwizowanej – syntezy. Chcemy pokazać zarówno użyteczność koncepcji wypracowanych w ramach perspektywy postsekularnej, jak i naturalne predyspozycje ikonosfery i dziedzictwa do bycia rozumianymi i badanymi w tych kategoriach. Osoby studenckie otrzymają nie tylko wiedzę na temat ważnych trendów współczesnej humanistyki, lecz również praktyczne umiejętności analizy tekstów i przedmiotów kultury z perspektywy postsekularnej.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Konieczność znajomości języka angielskiego umożliwiająca swobodne czytanie tekstów naukowych w tym języku. Przedmiot dedykowany dla studentów I stopnia artes liberales.

Efekty kształcenia

Po ukończeniu zajęć:

Student/-ka zna i rozumie:
- podstawową terminologię związaną ze zwrotem postsekularnym w humanistyce i rozumie jego rolę w tej dziedzinie (K_W01)
- podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury w perspektywie postsekularnej (K_W02)
- podstawowe założenia zwrotu postsekularnego w humanistyce (K_W06)

Student/ka potrafi:
- dokonywać analizy dzieł sztuki, tekstów naukowych i innych materiałów źródłowych w perspektywie postsekularnej (K_U02)
- sformułować problem badawczy powiązany z dyskutowanym horyzontem myśl postsekularnej (K_U04)
- rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności w perspektywie postsekularnej (K_U05)

Student/ka jest gotów/a do:
- podejmowania pracy zespołowej (K_K02)
- poznawania nowych metod badawczych (K_K03)
- przestrzega zasady tolerancji, rozumie dziedzictwo kulturowe i ma poszanowanie dla różnic kulturowych (K_K07)

Kryteria oceniania

Wymagania: aktywny udział w dyskusjach, obecności (max. 2 nieusprawiedliwione nieobecności), systematyczne przygotowanie do zajęć, indywidualny projekt zaliczeniowy.

Literatura

Literatura podstawowa:
• Morehshin Allahyari, Digital colonialism, dostępne online: https://morehshin.com/digital-colonialism-2016-2019/.
• Jean Baudrillard, Gwałt dokonany na obrazie, w: Baudrillard, Pakt jasności. O inteligencji Zła, przeł. Sławomir Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005, s. 75-86.
• Walter Benjamin, O pojęciu historii, przeł. Adam Lipszyc, w: Benjamin, Konstelacje. Wybór tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 311-323.
• Walter Benjamin, Pasaże, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, s. 518-524.
• Walter Benjamin, Dzieło sztuki w epoce jego reprodukowalności technicznej, w: Benjamin, Twórca jako wytwórca. Eseje i rozprawy, przeł. Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2011, s. 25-51.
• Russell A. Berman, Written across Their Faces: Leni Riefenstahl, Ernst Jünger, and Fascist Modernism, w: Berman, Modern Culture and Critical Theory: Art, Politics, and the Legacy of the Frankfurt School, The University of Wisconsin Press, Madison 1989, s. 99-102.
• Piotr Bogalecki, Trwoga bez Boga? O możliwościach postsekularnej analizy tekstów kultury (casus Larsa von Triera), “Kultura Współczesna” 2012, 4, s. 142-155.
• Denis Byrne, Boskie znaczenia. Materialne dziedzictwo religijne w Azji w ujęciu postsekularnym, przeł. Adam Ostolski, w: Krytyczne studia nad dziedzictwem. Pojęcia, metody, teorie i perspektywy, red. Monika Stobiecka, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023, s. 251-282.
• Ewelina Drzewiecka, Myśl postsekularna w badaniach slawistycznych. Próba spojrzenia, “Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 2014, 9 (1), s. 29-44.
• Iconoclash: Beyond the Image-Wars in Science, Religion and Art, red. Peter Weibel, Bruno Latour, MIT Press, Cambridge, Mass. 2002 (kilka tekstów z tomu).
• David Freedberg, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, przeł. Ewa Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005.
• Mike King, Art and the Postsecular, “Journal of Visual Art Practice” 2005, 4 (1), s. 3-17.
• Bruno Latour, How to Be Iconophilic in Art, Science, and Religion?, w: Picturing Science, Producing Art, red. Caroline A. Jones, Peter Galison, Routledge 1998, s. 418-440.
• Lynn Meskell, Negative Heritage and Past Mastering in Archaeology, „Anthropological Quarterly” 2002, 75 (3), s. 557-574.
• W. J. T. Mitchell, Czego chcą obrazy? Pragnienia przedstawień, życie i miłości obrazów, przeł. Łukasz Zaremba, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013.
• Łukasz Zaremba, Obrazy wychodzą na ulice. Spory w polskiej kulturze wizualnej, Fundacja Bęc Zmiana, Instytut Kultury Polskiej UW, Warszawa 2018.
• Anna Zeidler-Janiszewska, O tzw. zwrocie ikonicznym we współczesnej humanistyce. Kilka uwag wstępnych, “Dyskurs” 2006, nr 4, s. 150-159.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-IDP-OG w USOSweb