Historia intelektualna: Nurty – problemy – praktyka 3700-AL-HINPP-OG

W ramach cyklu konwersatoriów poświęconych historii intelektualnej prześledzimy wspólnie w oparciu o zestaw węzłowych już dzisiaj tekstów przemiany, jakim na przestrzeni ostatniego stulecia, poddane było to pole badawcze. Wychodząc od Diltheyowskich nauk o duchu i klasycznych propozycji Arthura O. Lovejoya zastanowimy się wspólnie, w jaki sposób można badać przemiany w sferze idei, jakiego rodzaju założenia tego rodzaju przedsięwzięcie pociąga na gruncie epistemologii i metafizyki, czy jest to odrębne podejście badawcze czy też praktyka czerpiąca z różnych pól, ale nieposiadająca własnej, wyraźnie określonej dziedziny. Dzięki temu przyglądniemy się taktycznym sojuszom i powinowactwom historii intelektualnej z takimi dziedzinami jak historia książki oraz jej różnorakim uwikłaniom w konteksty polityczne i społeczne.
W ramach cotygodniowych konwersatoriów będziemy zwracać uwagę zarówno na aspekt postulatywny i teoretyczny płynący z tych tekstów, ale także będziemy zwracać uwagę na to, na ile urzeczywistnienie tych postulatów jest możliwe i nośne poznawczo.

Plan spotkań w ramach całego cyklu przedstawia się następująco:
1. Od nauk o duchu do historii idei (1): Wilhelm Dilthey
2. Od nauk o duchu do historii idei (2): Arthur O. Lovejoy
3. Historia, idee i polityka: Quentin Skinner i szkoła z Cambridge
4. Historia intelektualna i historia nauki: Thomas S. Kuhn
5. Mikrohistoria intelektualna: Carlo Ginzburg
6. Książki i idee: Robert Chartier i Robert Darnton
7. Historia idei versus historia pojęć: Reinhard Kosselleck i szkoła z Bielefeld
8. Historia intelektualna średniowiecza: Le Goff
9. Warszawska szkoła historii idei: Bronisław Baczko i poszukiwania utopii
10. Warszawska szkoła historii idei: Leszek Kołakowski i myśl niedogmatyczna
11. Historia idei i poszukiwanie źródeł: Andrzej Nowicki i studia nad dawnym ateizmem
12. Czy archeologia wiedzy to historia intelektualna?: Michel Foucault
13. Historia filozofii spotyka historię idei: Martin Jay i szkoła frankfurcka
14. Intelektualna historia ekonomii: Jacob Soll i badania nad księgowością
15. Ku globalnej historii idei

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Znajomość języka angielskiego w stopniu umożliwiającym lekturę tekstów akademickich. Znajomość historii powszechnej min. na poziomie szkoły średniej

Koordynatorzy przedmiotu

Michał Choptiany

Efekty kształcenia

K_W01 Zna podstawową terminologię nauk humanistycznych, ich zastosowanie do obszaru historii intelektualnej i rozumie ich rolę w kulturze
K_W07 Zna najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych
K_U01 Potrafi selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych
K_U02 Potrafi dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
K_K03 Jest gotów do poznawania nowych metod badawczych
K_K07 Przestrzega zasady tolerancji, rozumie dziedzictwo kulturowe i ma poszanowanie dla różnic kulturowych i potrafi odnieść to do obszaru badań, jakim jest historia intelektualna

Kryteria oceniania

Aktywny udział w zajęciach (40%) i dostarczenie response papers (maks. 7 w trakcie semestru, 60%)

Literatura

Baczko B. Światła utopii, przeł. W. Dłuski, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2016.
Darnton R. Wielka masakra kotów i inne epizody z francuskiej historii kulturowej, Dilthey W., Budowa świata historycznego w naukach humanistycznych, przeł. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2005.
Foucault M. Archeologia wiedzy, Warszawa: PIW, 1975.
Ginzburg C. Ser i robaki. Wizja świata pewnego młynarza z XVI w., przeł. R. Kłos, Warszawa: PIW, 1989.
Grafton A., The History of Ideas: Precept and Practice, 1950-2000 and Beyond, “Journal of the History of Ideas” 67/1 (2006), s. 1–32.
Jay M. The Dialectical Imagination: A History of the Frankfurt School and the Institute of Social Research, 1923-1950, Berkeley – Los Angeles: The University of California Press, 1973.
Grad P. (red.), Warszawska szkoła historii idei. Tożsamość – tradycja – obecność, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2014.
Kołakowski L. Świadomość religijna i więź kościelna. Studia nad chrześcijaństwem bezwyznaniowym siedemnastego wieku, Warszawa: PWN, 1965.
Kuhn T., Struktura rewolucji naukowych, przeł. S. Amsterdamski, Warszawa: Aletheia, 2020.
Kosselleck R. Semantyka historyczna, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
Lovejoy A.O., Wielki łańcuch bytu. Studium historii pewnej idei, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2009.
Nowicki A., Ateizm. Dzieła wybrane, Katowice: Wydawnictwo Stapis, 2024.
Skinner Q., Wizje polityki, t. 1: Rozważania o metodzie, przeł. K. Koehler, Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2016.
Soll J. The Reckoning: Financial Accountability and the Rise and Fall of Nations, London: Basic Books, 2014.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-HINPP-OG w USOSweb