Gender Trouble”. Czytanie Judith Butler 3700-AL-GT-qMF
Nasze spotkania poświęcone będą analizie kolejnych rozdziałów „Uwikłanych w płeć”. Za pomocą bliskiej lektury (close reading) niewielkich partii tekstu spróbujemy rozmontować słynący z hermetyczności styl Judith Butler i zastanowić się nad wybraną przez nią strategią. Zobaczymy, w jakie teoretyczne alianse wchodzi Butler budując swoją argumentacje i za co krytykuje swoich przeciwników. W tym celu przyjrzymy się bliżej przywoływanym przez nią lekturom. Wspólnie zmierzymy się więc z klasycznymi tekstami feministycznymi (de Beauvoir, Irigaray, Kristeva, Wittig), psychoanalitycznymi (Freud, Lacan), filozoficznymi (Foucault) i antropologicznymi (Douglas, Lévi-Strauss).
Do zaliczenia przedmiotu studenci i studentki będą potrzebowali około 75 godzin lekcyjnych: 30 godzin na udział w zajęciach oraz 45 godzin na przygotowanie niezbędnych materiałów, tj. lektur zadanych na kolejne spotkania oraz wybranego tekstu na zaliczenie końcowe.
Proponowana kolejność tekstów i zagadnień:
1. Wprowadzenie.
Gender Trouble: Wokół sporu o gender.
2. Gender jako projekt polityczny I
Judith Butler, Uwikłani w płeć: feminizm i polityka tożsamości, przeł. K. Krasuska, Warszawa 2008, 33-49.
Michel Foucault, Historia seksualności, przeł. B Banasiak et al, Warszawa 1995 (fragmenty).
3. Biologiczne i filozoficzne podstawy myślenia o płci
—Produkcja wiedzy
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 50-53.
Aleksandra Derra, „Obiektywność spleciona z męskością, czyli o języku nauki z perspektywy feministycznej”, Teksty Drugie 4 (2011): 49-68.
—Kontekst społeczno-teoretyczny
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 54-67.
Simone de Beauvoir, Druga płeć, przeł. G. Mycielska, M. Leśniewska, Warszawa 2019 (fragmenty).
Luce Irigaray, Ta płeć, która nie jest jednością, przeł. K. Kłosińska, Fa-Art 4 (1996): 44-47.
—Podstawy metafizyczne
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 68-81.
Monique Wittig, Nie rodzimy się kobietą, przeł. M. Solarska, M. Borowicz, [w:] Maria Solarska, Martyna Borowicz (red.), Francuski feminizm materialistyczny. Wybór tekstów Colette Guillaumin, Christine Delphy, Monique Wittig, Poznań 2007, 135-146.
—Strategie destabilizacji
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 82-95.
Gayle Rubin, Rozmyślając o seksie, przeł. J. Mizielińska, Lewą Nogą 16 (2004): 164-204.
4. Gender jako projekt krytyczny
—Krytyka strukturalizmu
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 99-112.
Claude Lévi-Strauss, Elementarne struktury pokrewieństwa, przeł. M. Falski, Warszawa 2002 (fragmenty).
—Krytyka psychoanalizy
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 113-132.
Jacques Lacan, “Znaczenie fallusa”, przeł. S. Rodowicz-Ślusarczyk et al., Warszawa 2013: https://www.fppl.pl/wp-content/uploads/2013/04/Znaczenie-Fallusa.pdf.
—Krytyki psychoanalizy ciąg dalszy
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 133-154.
Sigmund Freud, Psychologia nieświadomości, przeł. R. Reszke, Warszawa 2007 (fragmenty).
5. Strategie genderowej rewolucji
—Polityka ciała
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 155-185.
Julia Kristeva, Potęga obrzydzenia: Esej o wstręcie, przeł. M. Falski, Kraków 2008 (fragmenty).
—Nieciągłość seksualna
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 186-210.
Michel Foucault, Prawdziwa płeć, przeł. A. Lewańska, [w:] Szaleństwo i literatura: powiedziane, napisane, Warszawa 1999, 293-301.
—Fikcyjna płeć
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 210-234.
Maria Solarska, Martyna Borowicz (red.), Francuski feminizm materialistyczny. Wybór tekstów Colette Guillaumin, Christine Delphy, Monique Wittig, Poznań 2007, 127-134, 147-157.
—Wywrotowa performatywność
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 235-243.
Mary Douglas, Czystość i zmaza, przeł. M. Bucholc, Warszawa 2007 (fragmenty).
6. Gender jako projekt polityczny II
Judith Butler, Uwikłani w płeć, 244-263.
Judith Butler, Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, przeł. A. Ostolski, Warszawa 2011 (fragmenty).
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu toku zajęć studenci i studentki:
1. umieją wymienić trudności i kwestie sporne związane z pojęciem gender (K_W01);
2. znają stanowiska czołowych autorek i autorów teorii feministycznej oraz gender studies (K_W06);
3. rozumieją, na czym polega metoda bliskiej lektury (close reading), jakie są jej zalety i ograniczenia (K_W05);
4. potrafią dokonać analizy różnych rodzajów tekstów teoretycznych z zakresu filozofii czy antropologii (K_U02);
5. samodzielnie, w sposób twórczy i pogłębiony poddają krytycznej ocenie źródła o charakterze naukowym poświęcone pojęciu gender (K_U01);
6. umieją formułować opinie na temat tekstów teoretycznych analizujących pojęcie gender, wskazując na siłę czy słabość zawartych w nich argumentów (K_U06);
7. rozumieją miejsce i rolę krytycznej refleksji we współczesnym społeczeństwie (K_U04);
8. są gotowi do świadomego uczestniczenia w dyskusji toczącej się w społeczeństwie obywatelskim (K_K10).
Kryteria oceniania
Konwersatorium zaliczane jest na ocenę.
Podstawowym warunkiem otrzymania oceny jest obecność. Możliwe są dwie nieobecności w semestrze i te nie niosą ze sobą konieczności zaliczania pominiętej partii materiału. Trzecia i czwarta nieobecność wymagają już zaliczenia indywidualnego. Powinno się ono odbyć w przeciągu dwóch tygodni od opuszczonego spotkania. Nieprzygotowanie do zajęć traktowane jest tak samo jak nieobecność.
Na ocenę końcową składają się dwa elementy:
1. przygotowanie do zajęć oraz aktywny udział w dyskusjach i analizie tekstów (65% oceny);
2. ustne zaliczenie końcowe polegające na dyskusji na temat wybranego przez studentkę lub studenta artykułu naukowego na temat gender (35% oceny).
Proponowana ocena końcowa będzie stanowiła wypadkową oceniania ciągłego i zaliczenia końcowego. Ocenie ciągłej będzie podlegało studenckie przygotowanie i aktywność na zajęciach. Zaliczenie końcowe odbędzie się w sesji letniej i będzie miało formę ustną.
Wstępny harmonogram zaliczenia końcowego wygląda następująco: na początku semestru uczestniczkom i uczestnikom zajęć udostępniony zostanie wybór artykułów naukowych analizujących pojęcie gender. Najpóźniej cztery tygodnie przed ostatnimi zajęciami każdy student i każda studentka zgłosi do zaliczenia jeden z proponowanych artykułów. Według tego klucza studenci i studentki zostaną podzieleni na grupy zaliczeniowe (3-5 osób). Zaliczenie końcowe odbędzie się w sesji letniej. Będzie miało formę moderowanej dyskusji w grupie polegającej na wspólnej analizie wybranego wcześniej tekstu. Jej celem będzie merytoryczna ocena zawartych tam argumentów.
Literatura
1. Austin, J.L. (1993). Mówienie i poznawanie. Przeł. B. Chwedeńczuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
2. de Beauvoir, S. (2019). Druga płeć. Przeł. G. Mycielska, M. Leśniewska. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
3. Butler, J. (1993). Bodies that matter: on the discursive limit of „sex”. London & New York: Routledge.
4. Butler, J. (2004). „Gender is Burning: dylematy przywłaszczenia i subwersji”. Przeł. I. Kurz. Panoptikum 3: 142-15.
5. Butler, J. (2006). Undoing gender. London & New York: Routledge.
6. Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć: feminizm i polityka tożsamości. Przeł. K. Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
7. Butler, J., Laclau, E., Žižek, S. (2014). Przygodność, hegemonia, uniwersalność: współczesne debaty na lewicy. Przeł. A. Czarnacka, M. Kropiwnicki, S. Królak. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
8. Butler, J. (2011). Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu. Przeł. A. Ostolski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
9. Derra, D. (2011). „Obiektywność spleciona z męskością, czyli o języku nauki z perspektywy feministycznej”. Teksty Drugie 4: 49-68.
10. Derrida, J. (1978). Drogi współczesnej filozofii. Przeł. A. Cichowicz. Warszawa: Czytelnik.
11. Douglas, M. (2007). Czystość i zmaza. Przeł. M. Bucholc. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
12. Fausto-Sterling, A. (1985). Myths of Gender: Biological Theories About Women and Men. New York: Basic Books.
13. Foucault, M. (1995). Historia seksualności. Przeł. B Banasiak et al. Warszawa: Czytelnik.
14. Foucault, M. (1999). Szaleństwo i literatura: powiedziane, napisane. Przeł. B. Banasiak et al. Warszawa: Fundacja Aletheia.
15. Freud, S. (2007). Psychologia nieświadomości. Przeł. R. Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
16. Geertz, C. (2005). Wiedza lokalna: dalsze eseje z zakresu antropologii interpretacyjnej. Przeł. D. Wolska. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
17. Goffmann, E. (2000). Człowiek w teatrze życia codziennego. Przeł. H. i P. Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo KR.
18. Haraway, D. (2007) „‘Płeć’ do marksistowskiego słownika”. Przeł. A. Ostolski. Biblioteka online Think Tanku Feministycznego: http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0013haraway1.pdf
19. Irigaray, L. (1996). „Ta płeć, która nie jest jednością”. Przeł. Krystyna Kłosińska. Fa-Art 4: 44-47.
20. Irigaray, L. (2006). Speculum of The Other Woman. Przeł. G.C. Gill. Ithaca: Cornell University Press.
21. Jameson, F. (1996). „Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne”. Przeł. P. Czapliński. [W:] R. Nycz (red.). Postmodernizm: Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, 190-213.
22. Kołos, A. (2014). „Inna maskarada. Kobiety w męskim przebraniu a nienormatywność płciowa”. [W:] B. Walęciuk-Dejneka, J. Posłuszna (red.). Tożsamość kobiet. Silne osobowości w literaturze, sztuce i religii. Kraków: Aureus, 77–90..
23. Kristeva, J. (2008). Potęga obrzydzenia: Esej o wstręcie. Przeł. M. Falski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
24. Kristeva, J. (2007). Czarne słońce: depresja i melancholia, Przeł. M.P. Markowski, R. Ryziński, Kraków: Universitas.
25. Lacan, J. (2013). „Znaczenie fallusa”. Przeł. S. Rodowicz-Ślusarczyk et al. Forum Polskie Pola Lacanowskiego: https://www.fppl.pl/wp-content/uploads/2013/04/Znaczenie-Fallusa.pdf.
26. Laqueur, Th. (1990). Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
27. Levi-Strauss, C. (1992). Smutek tropików. Przeł. A. Steinsberg. Łódź: Wydawnictwo Opus.
28. Lévi-Strauss, C. (2002). Elementarne struktury pokrewieństwa. Przeł. M. Falski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
29. Riviere, J. (1929). „Womanliness as a Masquerade”. International Journal of Psychoanalysis 10: 303-313.
30. Rubin, G. (1975). „The Traffic in Women: Notes on the ‘Political economy’ of Sex”. [W:] R.R. Reiter (red.). Toward An Anthropology of Women. New York & London: Monthly Review Press, 157-210.
31. Rubin, G. (2004). „Rozmyślając o seksie”. Przeł. J. Mizielińska. Lewą Nogą 16: 164-204.
32. Salih, S. (2003). Judith Butler. London & New York: Routledge.
33. Solarska, M., Borowicz, M. (2007). Francuski feminizm materialistyczny. Wybór tekstów Colette Guillaumin, Christine Delphy, Monique Wittig. Poznań: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
34. Turner, V. (2010). Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Przeł. E. Dziurak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: