Dziwny ogród – topos raju w kulturze pooświeceniowej 3700-AL-DO-OG

Wykorzystane w tytule zajęć określenie „dziwny ogród” pochodzi od tytułu jednego z obrazów Józefa Mehoffera i wskazuje na główną tematykę zajęć oraz określa ich cel. Spróbujemy zastanowić się nad sposobem przedstawiania i interpretowania toposu raju w różnych tekstach kultury (literatura, krytyka, sztuka, film). Drugi, istotny element wskazany w tytule zajęć – kultura pooświeceniowa - określa nie tyle etap w dziejach, co świadomość filozoficzną i intelektualną i kierunkuje nasze myślenie o raju jako motywie artystycznym, sytuowanym poza kontekstem ściśle religijnym. A zatem w kręgu naszego zainteresowania znajdą się przede wszystkim nieoczywiste przedstawienia i wyobrażenia raju, oraz te, które przetwarzają (a nawet zaprzeczają) jego utrwalony obraz, dość często zrównują jego znaczenie z arkadią. Analizując wybrane teksty kultury podejmiemy próbą odpowiedzi na pytania: w jaki sposób mówi się o raju jako toposie kultury, jak ten topos się przetwarza oraz czy mimo zrównania wyobrażenia raju i arkadii, zachowano semantyczną różnicę pomiędzy tymi kategoriami. Dlaczego i w jakich okolicznościach sięga się po topos raju? I wreszcie, dlaczego się po niego sięga oraz w jaki sposób na różne obrazy raju w kulturze wpłynęły przemiany filozoficzne, światopoglądowe, społeczne, historyczne.

Zakres tematyki:

1. Raj w Kanonie Biblijnym: kanon hebrajski, kanon protestancki, kanon prawosławny, kanon katolicki (zapisy dawne i współczesne);
2. Raj w kanonie kultury: Raj utracony Johna Miltona;
3. Topos raju w filmie familijnym: „Tajemniczy ogród”, reż. A. Holland (1993);
4. Równanie kulturowe: André Gide: Narcyz w raju i Józef Mehoffer: Dziwny ogród;
5. Literackie wyobrażenie Księgi Rodzaju: M. Twain Pamiętniki Adama i Ewy;
6. Literackie wyobrażenia ogrodów idealnych (Bolesław Prus, Stefan Żeromski);
7. Pragnienie raju, czyli mit powrotu (Jarosław Iwaszkiewicz Panny z Wilka, Andrzej Wajda);
8. Współczesny ogród sztuki (Tadeusz Różewicz, Zbigniew Herbert);
9. 7. Od iluzji ku deziluzji (Ziemia obiecana, reż. Andrzej Wajda);
10. Sztuczne raje (Charlesa Baudelaire'a).

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Agata Zalewska

Efekty kształcenia

Konwersatorium kształci i doskonali umiejętności interdyscyplinarnej analizy i interpretacji tekstów artystycznych jako świadectwa różnorodnych zjawisk w kulturze.

Wiedza: student
- posiada wiedzę na temat roli toposu w kulturze,
- potrafi wskazać, scharakteryzować i wyjaśnić wykorzystanie toposu raju w różnych tekstach kultury,
- zna i rozumie metody analizy i interpretacji tekstów kultury,
- rozpoznaje i interpretuje najważniejsze zjawiska kultury XX wieku i kultury współczesnej w oparciu o tradycję,
- zna zależności pomiędzy różnymi dyscyplinami humanistycznymi, zajmującymi się badaniem dzieł sztuki w kulturze,
- rozumie najważniejsze związki pomiędzy działaniami kulturowymi i przemianami w życiu społeczny.

Umiejętności: student
- potrafi interdyscyplinarnie i komparatystycznie analizować interpretować różne dzieła kultury jako świadectwo zjawisk kultury w odniesieniu do przemian historycznych, estetycznych, filozoficznych, społecznych i kulturowych
- potrafi wykorzystać interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury,
- posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów oraz samodzielnego formułowania wniosków,
- potrafi sformułować problem badawczy z zakresu humanistyki.

Kompetencje społeczne: student
- ma szacunek dla różnych stanowisk i opinii,
- jest gotów do dynamicznego rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze,
- rozumie znaczenie bogactwa i dziedzictwa kulturowego Europy,
- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie.

Kryteria oceniania

1. Podstawą zaliczenia konwersatorium jest:
– obecność na zajęciach (student ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze);
– przygotowanie do zajęć;
– aktywność (uczestnictwo w dyskusji);
– przygotowanie wypowiedzi ustnej w oparciu o samodzielną analizę i interpretację wybranego przez siebie utworu (spoza omawianych podczas zajęć). Analiza i interpretacja powinna uwzględniać lekturę dokładną lekturę utworu. Należy zastanowić się nad następującymi kwestiami: a) w jaki sposób w treść wybranego utworu został wpisany topos raju, b) jak został zbudowany, na ile przekracza, a na ile przetwarza wyobrażenie biblijne, c) jaką rolę odgrywa omawiany tekst w historii kultury. Wypowiedź nie może być dłuższa niż 10-12 minut.
Zakres wypowiedzi należy uzgodnić z prowadzącą zajęcia.
2. Podstawy oceny wypowiedzi ustnych:
- umiejętność zrozumiałego formułowania opinii i argumentowania poglądów,
- umiejętność uważnego słuchania i rozpoznawania opinii i tez formułowanych przez innych uczestników dyskusji,
- umiejętność świadomego uczestniczenia w dyskusji i korygowania własnych sądów i opinni poprzez przyjęcie argumentów przedstawionych przez innych uczestników rozmowy.

3. Kryteria oceny wypowiedzi zaliczeniowej studenta:
– związek wypowiedzi z tematem,
– samodzielność, wnikliwość i kulturowy charakter interpretacji,
– kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość).

4. Ocena końcowa uwzględnia:
– przygotowanie do zajęć (20% oceny końcowej),
– aktywny udział w zajęciach (30% oceny końcowej),
– samodzielna wypowiedź przygotowana przez studenta (50% oceny końcowej).

Uwaga: obowiązuje kontrola obecności.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-DO-OG w USOSweb