Dyskurs nacjonalistyczny a mniejszości na pograniczach. Przypadek Wilamowic 3700-AL-DNM-qDP

Celem kursu będzie zwrócenie uwagi studentów na stosowanie przez autorów tekstów (naukowych i popularnonaukowych) dyskursu wykluczającego (nacjonalistycznego, homofobicznego) wobec mniejszości.
Analizie poddana zostanie szczególnie sytuacja Wilamowian – grupy etnicznej, której członkowie uważają siebie za potomków osadników przybyłych w XIII wieku z Flandrii. Badacze stosowali wobec nich metodologiczny nacjonalizm. Szczególnie widoczne było to w pracach badaczy niemieckich wysp językowych, którzy zakładali, że Wilamowianie są Niemcami. Istnienie poczucia odrębności od Niemców wśród Wilamowian oceniali negatywnie i widzieli jako efekt wieloletniej izolacji.

Choć podstawą kursu będzie studium przypadku Wilamowian, studenci posiądą jednak wiedzę o innych grupach etnicznych i mniejszościach narodowych zamieszkujących Polskę, szczególnie tych na pograniczu polsko-niemieckim jak Ślązacy czy Kaszubi.

Ważnym komponentem zajęć będzie zaprezentowanie współczesnych metod badań nad mniejszościami uwzględniającymi ich podmiotowość a także antropologiczne i folklorystyczne metody dekonstrukcji dyskursu nacjonalistycznego. Analizowane będą również przykłady dyskursów stygmatyzujących inne mniejszości, szczególnie ewangelików oraz osoby nieheteronormatywne (np. przez uchwały „antyLGBT”).

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Założenia (opisowo)

Mile widziane zainteresowanie sytuacją grup mniejszościowych (nie tylko etnicznych)

Koordynatorzy przedmiotu

Tymoteusz Król

Efekty kształcenia

Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się dla przedmiotu:

Wiedza: absolwent:
K_W01 Zna podstawową terminologię nauk humanistycznych i rozumie ich rolę w kulturze
K_W02 Zna podstawową terminologię nauk społecznych i rozumie ich rolę w kulturze
K_W04 Rozumie zależności pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych
K_W05 Zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów kultury
K_W07 Zna najważniejsze metody badań interdyscyplinarnych
K_W08 Zna podstawowe zasady komunikacji naukowej w zakresie nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych
Umiejętności: absolwent potrafi
K_U01 selekcjonować oraz dokonać krytycznej oceny informacji pochodzących z różnych źródeł naukowych, popularnonaukowych, publicystycznych i innych
K_U02 dokonywać analizy dzieł sztuki oraz tekstów naukowych i materiałów źródłowych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych
K_U03 sformułować problem badawczy
K_U04 rozpoznawać i interpretować podstawowe problemy i zjawiska współczesności
K_U05 uczestniczyć w konferencjach, sympozjach i dyskusjach naukowych
K_U06 prezentować wyniki indywidualnej i zespołowej pracy akademickiej we właściwej formie
K_U07 przygotować prace pisemne uwzględniające elementarne wymogi stawiane pracom akademickim
K_U10 przygotować wystąpienie ustne uwzględniające potrzeby odbiorców
K_U11 zaplanować i zrealizować pracę grupową
K_U12 potrafi wykorzystać informacje źródłowe z zachowaniem zasad ochrony własności intelektualnej
K_U13 wykorzystywać narzędzie cyfrowe w pracy akademickiej
Kompetencje społeczne: absolwent
K_K01 jest gotów do podejmowania kształcenia przez całe życie
K_K02 jest gotów do podejmowania pracy zespołowej
K_K03 jest gotów do poznawania nowych metod badawczych
K_K04 ma kompetencje w zakresie wyboru najwłaściwszych środków służących do realizacji wskazanych zadań
K_K05 jest gotów do samodzielnego wyznaczania zadań
K_K06 jest gotów do podjęcia właściwych działań przyczyniających się do ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
K_K07 przestrzega zasady tolerancji i ma poszanowanie dla różnic kulturowych
K_K08 docenia bogactwo kultury
K_K09 jest gotów do zrozumienia dziedzictwa kulturowego i różnorodności kulturowej
K_K10 jest gotów do świadomego uczestnictwa w życiu kulturalnym i społeczeństwie obywatelskim
K_K11 szanuje etyczny wymiar badań naukowych
K_K12 respektuje prawa własności intelektualnej

Kryteria oceniania

- aktywność na zajęciach (dyskusja i czytanie tekstów)
- 2 prace domowe (analiza materiału źródłowego)
-praca zaliczeniowa na wybrany temat z listy (możliwe zaproponowanie własnego tematu)
.
Głównym kryterium oceny będzie regularne, aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz stopień przygotowywania się do zajęć weryfikowany podczas dyskusji na temat tekstów. Po zakończeniu kursu wymagana będzie praca zaliczeniowa o objętości około 5 stron na wybrany przez siebie temat. Dopuszcza się 2 nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze.

Literatura

Lista w cyklu.

W cyklu 2023Z:

- Barth, F. (2004). Grupy i granice etniczne. W: M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badania kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Dołowy-Rybińska, N. (2017). „Nikt za nas tego nie zrobi”. Praktyki językowe i kulturowe młodych aktywistów mniejszości językowych Europy. Toruń: Fundacja Na Rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
- Hajduk-Nijakowska J. (2016). Doświadczanie pamięci. Folklorystyczny kontekst opowieści wspomnieniowych. Opole: Uniwersytet Opolski.
- Hammersley, M, Atkinson, P. (2000). Metody badań terenowych. Poznań: Zysk i S-ka.
- Król, T. (2021). Relikt niemieckiego prastroju czy staropolska nałęcz? Wilamowska drymła w kontekście etnocentrycznych tekstów polskich i niemieckich badaczy. Zeszyty Łużyckie, 55, 143–169.
-Krzyszpień, J. (2008). Jak nie pisać o stroju cieszyńskim: refleksje na temat monografii, Etnografia Polska, Tom 52, Numer 1/2, 43-72

- Kubica-Heller, G. (2008). Milczenie i dominacja. Przemilczenia międzykulturowe w perspektywie socjologicznej i antropologicznej. W: J. Goszczyńska, G. Szwat-Gyłybowa (red.) Przemilczenia w relacjach międzykulturowych. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 95–109.
- Kubica G. (2011): Śląskość i protestantyzm. Antropologiczne studia o Śląsku Cieszyńskim, proza, fotografia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Kubica, G. (2018). Moja ślónsko rzecz. Szkic autoetnograficzny. Socjolingwistyka XXXII, 39-59.
- Kubica G. (2020). Międzywojenna polska etnografia zaangażowana w debatę publiczną a dyskurs nacjonalistyczny. Studia socjologiczne 3 (238), 135–159
-Libera, Z., Robotycki, Cz. (2001). Wilamowice i okolice w ludowej wyobraźni. W: A. Barciak (red.), Wilamowice: Przyroda, historia, język, kultura oraz społeczeństwo miasta i gminy. Wilamowice: Urząd Gminy Wilamowice, 371– 399.

- Michna, E. (2019). Emancypacja śląszczyzny w kontekście „starych” i „nowych” ideologii językowych. Postscriptum polonistyczne 1 (23), 57-76.
- Nijakowski, L. M. (2009). Kiedy krwawa plama staje się białą. Polityka pamięci związana z masakrami XX wieku. W: A. Szpociński (red.) Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 167–191.
- Nijakowski, L. (2013). Rozkosz zemsty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Olko, J. (2018). Acting in and through the heritage language: Collaborative strategies for research, empowerment, and reconnecting with the past. Col-laborative Anthropologies, 11(1), 48–88.
- Olko J., & Sallabank, J. (2021). (Eds.). Revitalizing Endangered Languages. Cambridge: Cambridge University Press
- Ostolski A. (2007). Spiskowcy i gorszyciele. Judaizowanie gejów w polskim dyskursie prawicowym. W: M. Głowacka-Grajper, E. Nowicka (red.) Jak się dzielimy i co nas łączy? : przemiany wartości i więzi we współczesnym społeczeństwie polskim. Kraków: Nomos, Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, 156–178.
-Rauszer, M. (2015). Naród kontra lewactwo. Polityczne kategoryzacje rzeczywistości w folklorze internetowym. Sprawy narodowościowe, Sprawy narodowościowe 45, 37-55.
-Znaniecki, F. (1990). Współczesne narody. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-DNM-qDP w USOSweb