Czy czeka nas Dżihad Butleriański? Wyobrażenia robotów i SI w literaturze fantastycznej 3700-AL-CDB-OG

Ponieważ kurs ma za zadanie przedstawić rozwój motywu robota w fantastyce czytelnikom, którzy nie interesowali się dotąd tym zagadnieniem, wybraliśmy do analizy utwory najsłynniejsze (Asimov, Dick, Lem) oraz współczesne teksty poświęcone robotom (AI) najbardziej reprezentatywne dla rozmaitych sposobów pisania o ludziach i maszynach. Podzieliliśmy utwory te na trzy cykle (klasyka, późny XX wiek i wiek XXI) – a ten chronologiczny podział odzwierciedla również trzy epoki w myśleniu o cywilizacji technicznej, jej przyszłości oraz niebezpieczeństwach (ale i szansach) robotyki:
- Cykl klasyka: pierwsze dywagacje na temat mechanicznej inteligencji oraz ewolucji technologicznej jako kolejnego etapu rozwoju życia rozumnego. Utwory literackie takich klasyków gatunku jak Lem, Asimov czy Kuttner będą pretekstem do przedstawienia słuchaczom refleksji historiozoficznej i filozoficznej związanej z rozwojem technologicznym (Butler) i dziejów fantastyki naukowej jako medium rozważań cywilizacyjnych;
- Cykl późny XX wiek to zajęcia poświęcone epoce, w której o robotach (AI) myślano w kategoriach bezpośredniego fizycznego niebezpieczeństwa (wyszkolona androidka-assassin u Lema czy psychopatyczny robot u Bestera) jak i komputerów ogarniętych żądzą władzy nad światem lub jego naprawy (Clarke i Ellison). W cyklu tym planujemy również omówienie jednej z najsłynniejszych powieści Dicka (Czy androidy śnią o elektrycznych owcach/Blade Runner), w której pojawia się motyw uczłowieczenia androida i empatii – kluczowe w późno dwudziestowiecznych rozważaniach o robotach. Porozmawiamy także o słynnym komicznym utworze Adamsa Autostopem przez Galaktykę
- Cykl wiek XXI obejmie druga połowę zajęć. W jego ramach omówimy utwory najnowsze, które, jak się okazuje, radykalnie zmieniają podejście do robotów (i, przy okazji, do SI), nadając im nowy wymair - człowieczeństwa, ale i czegoś obok/ponad. Robot jako kompan, przyjaciel, nauczyciel. Ale też robot jako mediator, artysta i wreszcie zbawca. Pojawia się też częsty motyw "robotycznego" punktu widzenia - narracji poprowadzony przez robota.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Zainteresowanie literaturą fantastyczną, zainteresowanie problemami związanymi z futurystką, sztuczną inteligencją, rozwojem nauki i społeczeństwa

Koordynatorzy przedmiotu

Przemysław Kordos
Dominika Oramus

Efekty kształcenia

P_W1: Zna podstawowe terminy literaturoznawcze i rozumie ich rolę w kulturze (K_W01)
P_W2: Zna podstawowe metody analizy i interpretacji tekstów literackich (K_W05)
P_W3: Potrafi czytać tekst w sposób interdyscyplinarny (K_W07)
P_U1: potrafi dokonywać selekcji informacji w zależności od jej źródła (K_U01)
P_U2: potrafi analizować dzieło literackie (K_U02)
P_U3: Prezentuje wyniki pracy w formie pisemnej i ustnej (K_U07, K_U08)
P_K1: Dostosowuje metody i środki do okoliczności (K_K04)
P_K2: Jest gotów do samodzielnej pracy oraz do pracy zespołowej (K_K05)

Kryteria oceniania

Aktywność podczas zajęć (30%)
rozmowa i (kolokwium) z prowadzącymi na jeden z postawionych tekstów zajęć (A, B i C) na jeden z zadanych tematów (70%)

Literatura

Teksty podstawowe: pro. zakres tematów
Literatura dodatkowa
Taylor D., We Are Legion (We Are Bob)
Bacigalupi P., Nakręcana dziewczyna
Banks I.M., The state of Art (opowiadanie - oraz inne teksty z serii [Culture series) - wybór]
Ellison H., Nie mam ust, a muszę krzyczeć (nowela)
Hamilton P., The Reality Dysfunction
Ishiguro K., Klara and the Sun
Lem S., Formuła Lymphatera (opowiadanie)
Lem S., Golem XIV
McEwan I., Machines Like Me
Okorafor Nn., Mother of Invention
Podlewski M., Głębia
Raduchowska M., Łzy Mai
Scott Card O., Memory of Earth
Shusterman N., Kosiarze (cykl)
Wilson D.H., Robopocalypse
Zajdel J., Paradyzja
Filmy i seriale:
Miłość, śmierć, roboty (wybrane epizody); Czarne lustro (wybrane epizody); Electric dreams (wybrane epizody); uniwersum Matrixa, szczególnie Animatrix (wybrane epizody)

Konteksty teoretyczne:
Radkowska-Walkowicz M., Od Golema do Terminatora. Wizerunki sztucznego człowieka kulturze
Andruszkiewicz M., Blade runner. O prawach quasi-człowieka
Przegalińska A., Oksanowicz P., Sztuczna inteligencja. Nieludzka, arcyludzka
Majewski P., Między zwierzęciem a maszyną. Utopia technologiczna Stanisława Lema (2007)

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3700-AL-CDB-OG w USOSweb