Czarne charaktery zwierzęcego świata. Literackie ujęcie przemocy wobec zwierząt. 3700-AL-CCZS-qZS
Relacje ludzko-zwierzęce towarzyszą człowiekowi od początku jego istnienia. Donna Haraway określa je mianem “splotów”, które często wytwarzały się przypadkowo i stanowiły zarówno świadectwo międzygatunkowych przyjaźni, jak i wykorzystywania, niesprawiedliwości oraz przemocy. Powieści których motywem był los zwierząt często podejmowały się tematów trudnych i korespondowały z rzeczywistymi praktykami oraz wydarzeniami (Czarny Diament, Mrs. Frisby and the rats of NIMH).
W XXI wieku etyka wobec zwierząt jest szeroko rozwijającym się polem badawczym i łączy w sobie współczesne nurty filozoficzne (posthumanizm, transhumanizm, nowy materializm, ekokrytyka) oraz badania z zakresu ekologii, kognitywistyki i antropologii. Również nauki o zwierzętach (animal studies) coraz chętniej sięgają do historii relacji ludzko-zwierzęcych, w tym ich przedstawień literackich.
Odczytanie ze współczesnej perspektywy powieści z różnych okresów daje możliwość prześledzenia jak kształtowała się wrażliwość wobec zwierząt, w jaki sposób opisywane były nasze więzi z przedstawicielami różnych gatunków oraz które formy wykorzystania traktowane były jako naganne.
Przedmiot koncentruje się na analizie powieści dla młodzieży, w których zwierzęta odgrywają główną lub istotną rolę, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ich dobrostanu oraz problemów etycznych. Studenci będą czytać fragmenty powieści (obowiązkowe) oraz towarzyszące im teksty teoretyczne (dla chętnych).
Celem konwersatorium będzie analiza wybranych powieści, w szczególności zrozumienie, w jaki sposób literatura przedstawia zwierzęta i jakie narracje kształtują ludzką percepcję ich losu oraz refleksja etyczna, czyli zbadanie problemów związanych z traktowaniem zwierząt oraz ich ujęciem w literaturze. Krytyczne zestawienie tekstów z różnych dziedzin umożliwia interpretację powieści w kontekście współczesnych badań naukowych i tekstów filozoficznych dotyczących dobrostanu zwierząt, a także kształtowanie świadomości społecznej i zrozumienie, jak literatura może wpływać na realne przemiany postaw wobec zwierząt.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Absolwent ma poszerzoną i pogłębioną wiedzę o miejscu i roli nauk
humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w kulturze
Absolwent zna i stosuje terminologię nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych
Absolwent zna i stosuje metody analizy i interpretacji tekstów naukowych
Absolwent zna współcześnie stosowane metody interpretacji tekstów kultury
Umiejętności:
Absolwent potrafi samodzielnie sformułować problem badawczy w zakresie nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych
Absolwent wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawczych do analizy zjawisk kultury
Absolwent potrafi samodzielnie zanalizować tekst naukowy z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych w języku polskim oraz w wybranym języku obcym
Kompetencje społeczne:
Absolwent jest gotów do kształcenia ustawicznego (lifelong learning)
Absolwent ma poszanowanie dla różnorodności kulturowej i przyrodniczej
Kryteria oceniania
Na ocenę będą się składać:
Aktywność podczas zajęć - 40%
Zaliczenie ustne - 60%
Literatura
Poniżej znajduje się rozszerzona liczba lektur. Wszystkie obowiązkowe fragmnety tekstów zostaną studentom przesłane mailowo.
Adams, Richard, “Wodnikowe Wzgórze”,
Applegate, Katherine, “The One and Only Ivan”
Asay, Addie, “Greyhounds: Racing to Their Deaths”
Beagle, Peter, “Ostatni jednorożec”
Bekoff, Marc, “Dzika sprawiedliwość. Moralne życie zwierząt”
Braidotti, Rosi, “Po człowieku”
Bostock, Stephen, “Zoo and Animal Rights”
Burnford, Sheila, “The incredible journey”
Campbell, Magdaleine, “An Ethical Framework for the Use of Horses in Competitive Sport: Theory and Function”
Cerkvenik, Angelo, “Runo”,
de Wall, Frans, “Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt?”
Dzwonkowska, Dominika, “Wprowadzenie do etyki środowiskowej”
Fennel, David, “Animal-informed consent: sled dog tours as asymmetric agential events”
Gibson, Hanna, “Detailed Discussion of Dog Fighting”
Haraway, Donna, “Companion species manifesto: Dogs, People, and Significant Otherness”
Haraway, Donna, “Staying with the trouble”
Morcinek, Gustaw, “Łysek z Pokładu Idy”
Morpurgo, Michael, “W biegu: niezwykłe przygody wyjątkowego psa”
O’Brien, Robert, “Mrs. Frisby and the rats of NIMH”,
Olesya, Turkina, “Soviet space dogs”
Kruczyński, Zenon, “Farba znaczy krew”
Knight, Eric, “Lessie, wróć!”
London, Jack, “Biały Kieł”
London, Jack, “Zew krwi”
Regan, Tom, “The Case for Animal Rights”
Remele, Kurt, “Cierpiące gronostaje, tulone koty i inne sprzeczności w etyce”
Salten, Felix, “Bambi. Opowieść leśna”,
Sewell, Anna, “Czarny Diament”
Singer, Peter, “Wyzwolenie zwierząt”
Smith, Dodie, “101 Dalmatyńczyków”
Tuan, Yu-Fu, “Dominance and Affection. The Making of Pets”
White, E.B., “Pajęczyna Charlotty”
Young, Luisa, “Chłopiec Lew”
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: