Przemiany społeczne na Białorusi na tle procesów modernizacyjnych w Europie Wsch. XIX-XX w. 3620-PSBTPM-OG

W XIX i XX w. w Europie Srodkowo-Wschodniej odbywały się złożone i często dramatyczne przemiany społeczne, powstawały współczesne narody i państwa narodowe w tej części naszego kontynentu. Białoruś stanowi bardzo interesujący przykład dość specyficznej drogi rozwojowej i modernizacji społecznej na tym obszarze. Proces formowania się narodu białoruskiego został stosunkowo opóżniony, co posłużyło główną przyczyną trudności z powstawaniem niepodległego państwa białoruskiego i przywiązania znaczącej części społeczeństwa do tradycji i wartości radzieckich. Głównym celem tego przedmiotu jest omawianie i wyjaśnienie społecznych procesów i mechanizmów zmian, które się sprzyczyniły do realizacji takiej wersii modernizacji Białorusi w XIX-XX w.
Zajęcia omawiają problemy przemian struktury społecznej na Białorusi, rolę procesów demograficznych, charakter stosunków wyznaniowych i narodowościowych, a także rolę polityki państwowej, najpierw władz Imperium Romanowych i Związku Radzieckiego w modernizacji społeczeństwa białoruskiego.
W części teoretycznej zajęcia omawiają najważniejsze współczesne teorie przejścia modernizacyjnego, przemian społecznych, a także teorie procesów narodotwórczych. Zostają zaprezentowane przykłady z innych regionów Europy. Studenci zapoznają się również z głównymi kierunkami badań tego problemu we współczesnej historiografi i pokrewnych naukach społecznych.
Przedmiot zawiera następne osobne tematy:
• Procesy modernizacyjne i formowanie się współczesnych narodów w Europe Środkowo-Wschodniej: modele teoretyczne;
• Społeczeństwo Białorusi w pierwszej połowie XIX wieku : spuścizna Rzeczypospolitej obojga narodów i Wielkiego Księstwa Litewskiego a polityka Imperium Rosyjskiego
• Przemiany społeczne na ziemiach białoruskich w drugiej połowie XIX i początkach XX w. : przejście od społeczeństwa stanowego do klasowego;
• Białoruski ruch narodowy w drugiej połowie XIX – początkach XX wieku na tle procesów narodotwórczych w Europie Środkowo-Wschodniej: przyczyny i skutki opóźnienia;
• Pierwsza wojna Światowa i Rosyjska rewolucja : czy istniały społeczne warunki dla powstania niepodległego państwa białoruskiego?
• Przemiany społeczne i kulturalne w międzywojennej Białorusi Radzieckiej (1921–1941): białorusizacja, sowietyzacja i terror stalinowski;
• Białorusini w II Rzeczypospolitej: społeczeństwo chłopskie pomiędzy ruchem narodowym a ideologią komunistyczną;
• Białoruś w drugiej wojnie światowej : krwawe lata;
• Wzorowa republika radziecka : przemiany społeczne i kulturalne na Białorusi w latach 1945–1991 (urbanizacja, mobilność społeczna, rusyfikacja).
• Po rozpadzie Związku Radzieckiego : białoruski model społeczno-gospodarczy i ideologia państwowa u schyłku XX i początkach XXI w.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Wiedza
- Student zna naukowe kategorie, służące dla opisania przemian społecznych i kulturalnych [ K_W03, K_W08, K_W11, K_W12]
- Student zna najważniejsze teoryje, omawiające problem przejścia modernizacyjnego na obszarze Europy Środkowo-Wshodniej [K_W01, K_ 03, K_W04]
Umiejętności
- Student ma własny pogląd na procesy przemian społecznych i kulturalnych na Białorusi na tle procesów moderznizacyjnych w Europie Środko-Wshodniej, zna ich genezę, potrafi ich zdefiniować wykorzystując terminologię z zakresu historii społecznej, antropologii społecznej, socjologii narodu i in. dziedzin pokrewnych [ K_U01, K_U03, K_U06, K_U07, K_U08]
- Student potrafi uzasadnić własną opinię (pozytywną bądź krytyczną) dotyczącą skutków przemian społecznych na Białorusi dla dzisiejszych losów tego kraju i całego regionu [K_U01, K_U03, K_U06, K_U08]
Kompetencje
- Student rozumie przyczyny i charakter przemian społecznych, ich związek z kulturalnymi i politycznymi zmianami [ K_K01, K_K03, K_K06]
- Student jest przygotowany do dyskusji merytorycznej w ramach działalności zawodowej bądź społecznej w wymiarze międzynarodowym [ K_K06]
- Dzięki zdobytej wiedzy przedmiotowej, student dysponuje argumentami na rzecz akceptacji odmienności kulturowej [ K_K03]
- Student jest przygotowany do kontynuacji studiów nad zagadnieniem przedmiotowym i pokrewnymi [K_K01]

Kryteria oceniania

- ocenianie ciągłe w trakcie zajęć, w tym weryfikacja znajomości pozycji z listy lektu
- praca pisemna /esej/ na zakończenie kursu

Literatura

Bibliografia źródłowa:
Łatyszonek Oleg, Mironowicz Eugeniusz, Historia Białorusi, Białystok 2001.
Mironowicz Eugeniusz, Historia państw świata w XX wieku. Białoruś, Warszawa 1999.
Mironowicz Eugeniusz, Radzik Ryszard, Siarhiej Tokć, Zmiany struktury narodowościowej na pograniczu polsko-białoruskim w XX wieku, Białystok 2005.
Szybieka Zachar, Histońa Białorusi 1795-2000 (tłum. Hubert Łaszkiewicz), Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2002.
Opracowania:
- Chlebowczyk Józef, O prawie do bytu małych i młodych narodów: kwestia narodowa i procesy narodotwórcze we wschodniej Europie środkowej w dobie kapitalizmu, od schyłku XVIII do początków XX w., Warszawa-Kraków 1983.
- Gellner Ernest, Narody i nacjonalizm, Warszawa 2009.
- Hroch Miroslav, Małe narody Europy, Ossolineum 2008.
- Radzik Ryszard, Między zbiorowością etniczną a wspólnotą narodową. Białorusini na tle przemian narodowych w Europie Środkowo-Wshodniej XIX stulecia, Lublin 2000.
- Radzik Ryszard, Kim są Białorusini, Toruń 2002.
- Snyder Timothy, The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569—1999. Yale University Press, 2003.
- Snyder Timothy, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, Warszawa 2011.
- Smith D. Anthony, Kulturowe podstawy narodów, Kraków 2009.
- Wandycz S. Piotr, Odrodzenie narodowe i nacjonalizm (XIX–XX ww.) [w] Historia Europy Środkowo-Wshodniej, t. 2, Lublin 2000.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3620-PSBTPM-OG w USOSweb