Polska polityka wschodnia XVII-XX w., (do 1915 r.) 3620-MGR1Z-PPW
Wykład zawiera omówienie podstaw polskiej polityki wschodniej od XVI w. do 1914 r., ze szczególnym uwzględnieniem polityki Rzeczypospolitej wobec Rosji na wschodzie (tereny sporne Ukrainy zadnieprzńskiej; Smoleńszczyzna), północnym-wschodzie (Inflanty – Łotwa, Estonia, Kurlandia) i południowym-wschodzie (Zaporoże i południowa Ukraina) w kontekście zmieniających się sojuszy europejskich. Wykład zawiera: 1 .Zagadnienia wstępne. Definicje Wschodu (bliższego – dalszego). Rzeczpospolita a Polska. Korona a Wielkie Księstwo Litewskie. Główne kierunki polityki wschodniej Rzplitej. Główne etapy polskiej polityki wschodniej. 2. Pierwsze konflikty z Moskwą (przełom XV/XVI w.). Rola Litwy w genezie konfliktów. Historiografia polska w interpretacji tego okresu (szkoła krakowska et al.). Kierunki polityki Jagiellonów: spory o granicę wschodnią (zagrożenie tatarsko - tureckie, ,,obrona potoczna”). 3.Polityka wschodnia w XVI stuleciu: rywalizacja o dominium Maris Baltici za Zygmunta Augusta i Stefana Batorego (żegluga Narewska). 4. Rywalizacja o dostęp do Morza Czarnego. Unia Lubelska i jej konsekwencje dla polskiej polityki wschodniej. 4. Interwencja polska w Rosji na początku XVII stulecia. Polityka wschodnia Wazów. Koncepcja państwa polsko-litewsko-moskiewskiego. Przyczyny interwencji. Dymitriady. Pokój ,,wieczysty” w Polanowie (1634). 5. Kwestia ukraińska w polskiej polityce wschodniej. Ziemie ukrainne w Koronie po Unii Lubelskiej. Unia Brzeska i jej konsekwencje. Kozaczyzna jako obrońca prawosławia. Powstania kozackie.
Kozacy rejestrowi. Wojna kozacka 1648-1657. Ugoda perejasławska (1654). Ugoda hadziacka (1658). Rzeczpospolita jako państwo trojga narodów – geneza koncepcji i przyczyny jej klęski. 6. Polska polityka wschodnia w XVIII w. August II i August III a Rosja. Stanisław A. Poniatowski i jego polityka wschodnia. Koncepcje monarchistyczne i republikańskie. ,,Familia”. Reformy. Rola posłów moskiewskich w polityce polskiej. System północny i południowy. Sejm Wielki. Konstytucja 3 maja. Rozbiory. 7. Polska polityka wschodnia w okresie porozbiorowym. Wielość ośrodków prowadzących lub aspirujących do prowadzenia polityki. Dwie koncepcje: ugodowa - ,,realistyczna” i antyrosyjska - ,,niepodległościowa”. Podział na kraj i emigrację. Nurty ugodowe w kraju. Nurty niepodległościowe w kraju. Wielka Emigracja. Romantyzm a polityka wschodnia. Słowianofilstwo polskie i rosyjskie. 8. Polityka wschodnia Adama Jerzego Czartoryskiego. Ewolucja poglądów Czartoryskiego. Od oparcia o Rosję do walki z nią. Dyplomacja Czartoryskiego,zaangażowanie na Bałkanach, w Turcji etc. 9. Sytuacja w II połowie XIX w. Porównanie zaborów i tamtejszych ośrodków aspirujących do prowadzenia polityki polskiej. Królestwo Polskie i tzw. ziemie zabrane. Zabór pruski. Zabór austriacki. Autonomia Galicji (po 1867 r.). Trójlojalizm. 10. Aleksander Wielopolski – próba sojuszu z Rosją. Reformy w Królestwie. Nurty ugodowe. Powiązania Wielopolskiego, jego wizja pracy organicznej. Powstanie styczniowe 1863/64 r. Klęska koncepcji margrabiego. 11. Polskie partie i stronnictwa a ich stosunek do Rosji. Liga Narodowa i jej przybudówki: ZET, TON, Polska Macierz Szkolna. Stanowisko socjalistów. Poglądy ludowców. Nurty zachowawcze i konserwatywne. (do 1914 r.). 12. Koncepcje Romana Dmowskiego. 13.U progu niepodległości.. Nurt niepodległościowy przełomu XIX /XX w. Wczesne poglądy Józefa Piłsudskiego.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W02
ma uporządkowaną i podbudowaną teoretycznie wiedzę obejmującą kluczowe zagadnienia dotyczące mechanizmów lokalnych stosunków politycznych oraz ich wpływu na bieżącą politykę państw obszaru studiów (Europy Wschodniej, Rosji, Europy Środkowej, Azji Środkowej, Bałkanów i Kaukazu).
K_W03
posiada wiedzę szczegółową dotyczącą regionu z zakresu problematyki zróżnicowania społecznego, gospodarczego, politycznego, kulturowego i etnicznego, na tle procesów globalnych i kontynentalnych
K_U02
potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę w działalności analitycznej i eksperckiej poprzez właściwy dobór i zastosowanie odpowiednich metod i narzędzi, w tym zaawansowanych technik informacyjno-komunikacyjnych
K_U03
potrafi komunikować się ze zróżnicowanymi kręgami odbiorców na tematy dotyczące diagnozy i prognozowania kierunków przemian społecznych, gospodarczych, politycznych, kulturowych i etnicznych na obszarze zainteresowań, jest w stanie prowadzić debatę dotyczącą problematyki regionu będącego przedmiotem jego badań
K_K02
rozumie i akceptuje znaczenie wiedzy w rozwiązywaniu kwestii poznawczych i praktycznych, zwłaszcza w odniesieniu do problematyki międzynarodowej i stosunków własnego kraju z krajami regionu specjalizacji
K_K03
jest gotów do podjęcia działań społecznych związanych z problematyką odmienności kulturowej, współżyciem międzyetnicznym i interkonfesyjnym
K_K05
realizując swoje kompetencje eksperckie potrafi równocześnie myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy
Kryteria oceniania
Egzamin ustny
obecność na zajęciach
Literatura
OPRACOWANIA:
1. Historia Europy Środkowo-Wschodniej, pod red. Jerzego K ł o c z o w s k i e g o, T. I-II, Lublin 2000;
2. Oskar H a l e c k i, Historia Europy – jej granice i podziały, Lublin 2000.
3. Władysław K o n o p c z y ń s k i, Dzieje Polski nowożytnej, T. I-II, Londyn 1958-59 (i nast. wydania).
4. Henryk S a m s o n o w i c z, Historia Polski do roku 1795, Warszawa 1990.
5. Tadeusz K o r z o n, Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764-1794), T. I-IV, Kraków-Warszawa 1897-1898.
6. Michał B o b r z y ń s k i, Dzieje polski w zarysie, Warszawa 1986.
7. Stefan K i e n i e w i c z, Historia Polski 1795-1918, Warszawa 1996 .
8. Andrzej C h w a l b a, Historia Polski 1795-1918, Kraków 2000.
9. Piotr W a n d y c z, Pod zaborami 1795-1918, Warszawa 1994.
10. Henryk W e r e s z y c k i, Historia polityczna Polski 1864-1918, Paryż 1979 (i nast. wyd.).
11. Władysław P o b ó g – M a l i n o w s k i, Historia Polski, T. I: 1864-1914, Londyn 1967 (i
nast. wyd.).
12. Historia dyplomacji polskiej, T. I: X w. – 1572, pod red. M. B i s k u p a; T. II: 1672-1795, pod red. Z. W ó j c i k a, Warszawa 1982.
13. Natalia J a k o w e n k o, Historia Ukrainy do końca XVIII w., Lublin 2000.
14. Władysław A. S e r c z y k, Historia Ukrainy, Wrocław 1990.
15. Timothy S n y d e r, The Reconstruction of Nations. Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569-1999, New Heaven-London 2003.
16. Roman W a p i ń s k i, Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX w., Gdynia 1997.
MONOGRAFIE (3 do wyboru):
1. Zofia Z i e l i ń s k a, Walka ,,Familii” o reformę Rzplitej 1743-1752, Warszawa 1983.
2. Aleksander C z a j a, Między tronem buławą a dworem petersburskim. Z dziejów rady Nieustającej 1786-1789, Warszawa 1988.
3. Andrzej N o w a k, Miedzy carem a rewolucją. Studium politycznej wyobraźni i postaw Wielkiej Emigracji wobec Rosji 1831-1849, Warszawa 1994.
4. Andrzej N o w a k, Od imperium do imperium. Spojrzenie na historię Europy Wschodniej, Kraków 2004.
5. Andrzej N o w a k, Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920 roku), Kraków 2001.
6. Barbara S t o c z e w s k a, Litwa, Białoruś, Ukraina w myśli politycznej Leona Wasilewskiego, Kraków 1998.
7. Andrzej C h w a l b a, Polacy w służbie Moskali, Warszawa-Kraków 1999.
8. Andrzej W a l i c k i, Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Warszawa 2002.
9. Władysław B u ł h a k, Dmowski - Rosja a kwestia polska: u źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego 1886-1908, Warszawa 2000.
10. Zbigniew W ó j c i k, Miedzy traktatem andruszowskim a wojną turecką: stosunki polsko-rosyjskie 1667-1672, Warszawa 1968.
11. Zbigniew W ó j c i k, Traktat andruszowski 1667 roku i jego geneza, Warszawa 1959.
12. Zygmunt W o j c i e c h o w s k i, Zygmunt Stary (1506-1548), Warszawa 1979.
13. Stanisław C y n a r s k i, Zygmunt August, Wrocław 1997.
14. Anna S u c h e n i – G r a b o w s k a, Zygmunt August – król polski i Wielki Książę Litewski 1520-1562, Warszawa 1996.
15. Jerzy B e s a l a, Stefan Batory, Warszawa 1992.
16. Karol O l e j n i k, Stefan Batory 1533-1586, Warszawa 1988.
Uwagi
|
W cyklu 2023Z:
W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą odbywać się przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Google Meet oraz innych zalecanych przez UW. |
W cyklu 2024Z:
W przypadku braku możliwości prowadzenia zajęć w formie stacjonarnej zajęcia będą odbywać się przy użyciu narzędzi komunikacji na odległość, najprawdopodobniej Google Meet oraz innych zalecanych przez UW. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: