Historia kultury obszaru sowieckiego i postsowieckiego 3620-LIC3-HKLSOSP

W ramach przedmiotu zostanie podjęta próba definiowania regionu sowieckiego/postsowieckiego w kontekście kulturowym i cywilizacyjnym na podstawie współczesnych nurtów krytycznych teorii humanistycznych. Szczególnie istotnym zagadnieniem będzie analiza zjawiska "homo sovieticus" i "post homo sovieticus" w wymiarze kulturowym i społecznym.
Zaprezentowana zostanie przestrzenna i czasowa ciągłość kulturowo-politycznych zjawisk na obszarze sowieckim i postsowieckim, relacji centrum-peryferia oraz definitywne znaczenie pola wiedzy/władzy dla procesów kulturowych na przestrzeni postsowieckiej.
Na podstawie metodologicznych aspektów zostaną zanalizowane wybrane utwory literackie, filmowe, muzyczne, intelektualne, które mają kluczowe znaczenie dla postrzegania procesów kulturowych na obszarze postsowieckim. W równym stopniu uwzględnione zostaną główne tendencje w architekturze i kulturze materialnej a także podstawowe pojęcia kultury późnosowieckiej I postsowieckiej tj. np. Kultura protestu, kultura oficjalna i “niepodległa”. W podsumowaniu zostanie podjęta próba definiowania tożsamości “człowieka postsowieckiego”.
Podczas kursu zostaną poruszone następujące zagadnienia:

1. Wprowadzenie teoretyczne: podstawowe pojęcia.

Lektura:

H. Bhabha, Miejsca kultury, Kraków 2010, s. 79-88.

D. Kołodziejczyk, Postkolonialny transfer na Europę Środkowo-Wschodnią, "Teksty Drugie” 2010, nr. 5, s. 22-39.

2. Narodowy, oficjalny, globalny. Kultura w kontekście układu centrum-peryferia/kolonizator-uzależniony

Lektura:

T. Zarycki, Peryferie. Nowe ujęcia zależności centro-peryferyjnych, Warszawa 2009, s. 19-36.

I. Babkou, Królestwo Białoruś. Interpretacja ru(i)n, tłum. J. Maksymiuk, Wrocław 2008, s. 11-14, 21-29.

3. Homo soveticus vs. Człowiek Drugiego światu

Lektura:

A. W. Nowak, Tajemnicze zniknięcie Drugiego Świata. O trudnym losie półperyferii, [w:] Polska jako peryferie, red. nauk. T. Zarycki, Warszawa 2016, s. 86-104.

A. Etkin, Internal colonization : Russia's imperial experience, Cambridge 2011, s. 249-256.

FILM (na żądanie): Garaż (ros. Гараж) 1979 r.

https://www.filmweb.pl/film/Gara%C5%BC-1979-101704

https://sovietmoviesonline.com/comedy/66-garazh.html

4. Czasy second-hand, przestrzeń ruin. Człowiek na tle przemian globalnych

Lektura:

S. Aleksijewicz, Czasy secondhand: koniec czerwonego człowieka, tłum. J. Czech, Wołowiec (Czarne) 2014, s. 47-86; 99-116

5. Miedzy traumą a heroizacją. Wojna w literaturze sowieckiej

Lektura:

W. Bykow, Ballada alpejska, tłum. W. Woroszylski, Warszawa 1970. (POL)

В. Быкаў, Поўны збор твораў, 4 том, Мінск 2006, с. 449-584. (BY)

FILM: Tak tu cicho o zmierzchu… (ros. А зори здесь тихие ...)

http://www.filmweb.pl/film/Tak+tu+cicho+o+zmierzchu-1972-91539

https://www.kinopoisk.ru/film/a-zori-zdes-tikhie-2015-840754/

6. Pompatyczność a bezguście. Kompleksy postkolonialne w architekturze postsowieckiej

Materiały:

http://www.imperial-pomp.info/

http://tehne.com/event/arhivsyachina/postsovetskaya-arhitektura-glazami-fotografa-franka-herforta

7. Między językiem a poznaniem. Historiografia jako proklamacja kulturowa

Lektura:

H. White, Proza historyczna, tłum. R. Borysławski, T. Dobrogoszcz i inni, Kraków 2009, s. 25-35.

Lektura (na żądanie):

O. Malinowa, Idea wspólnej przeszłości w Rosji postsowieckiej: wyobrażenia o narodzie i imperialnym dziedzictwie, [w:] Dialog pamięci w regionie ULB, pod. red. A. Nikžentaitisa i M. Kopczyńskiego, Warszawa 2014, s. 263-282;

O. Malinowa, Zagadnienia przeszłości w przemówieniach prezydentów Rosji na przykładzie analizy corocznych posłań do Zgromadzenia Federalnego FR, „Obóz” 2017, nr. 56-57, s. 33-50

O. Malinova, In Search of a “Usable Past”: Discourse about National Identity in Post-Soviet Russia, Paper for the 22th IPSA World Congress of Political Science, Madrid, July, 8-12, 2012, [online], http://paperroom.ipsa.org/papers/paper_12707.pdf [dostęp: 09.11.2016];

8. Leninopad. Sakralizacja pomniku w wymiarze kulturowo-społecznym i kulturowo-politycznym.

Materiały:

https://www.youtube.com/watch?v=_cOi67qHeYg

https://www.youtube.com/watch?v=i63JrTEZDb8

https://www.youtube.com/watch?v=F9l5fyzz9Zo

https://www.youtube.com/watch?v=zx0c7kmizuw

https://www.youtube.com/watch?v=vAI7FIqjLew

https://www.youtube.com/watch?v=UtY3sYyWwZY

https://www.tourister.ru/world/asia/tajikistan/city/dushanbe/placeofinterest/26306

https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%B9%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D0%B0

https://www.azathabar.com/a/27033591.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Borysa_Jelcyna_w_Jekaterynburgu

https://www.mk.ru/politics/2017/11/19/putin-otkryl-pamyatnik-aleksandru-iii-samyy-effektivnyy-i-uspeshnyy-car.html

https://newizv.ru/news/society/29-05-2018/v-kurganskom-sele-otkryli-a-potom-demontirovali-pamyatnik-putinu

https://en.wikipedia.org/wiki/Monument_to_Vladimir_the_Great

https://en.wikipedia.org/wiki/Saint_Vladimir_Monument

9. Postsowiecka kultura protestu (muzyka)

Materiały:

Viktor Tsoi "Peremen" ("Changes") [https://www.youtube.com/watch?v=syTqQ-TU_c8]

Grazhdanskaya Oborona “Все идет по плану” (Wszystko według planu) [https://www.youtube.com/watch?v=DDCDsKHCE8s]

LUMEN "Государство" (State) [https://www.youtube.com/watch?v=rkNQ61pJ2hQ]

Lyapis Trubetskoy – Kapital [https://www.youtube.com/watch?v=m5qDsOmz-Yk]

Lyapis Trubetskoy – Voiny svieta [https://vimeo.com/88128946]

Хаски - едьмое октября (Husky - October 7-th) [https://www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=PIO9SaSw8Uk] dodatkowo: https://www.nytimes.com/2018/11/23/world/europe/russia-rapper-husky-prison.html

Oxxxymiron — Полигон [https://www.youtube.com/watch?v=jTRovNJ2CKQ]

Monetochka “Русский ковчег” [https://www.youtube.com/watch?v=yKy4INHSERQ] tłumaczenie

10. Postsowieckie kultury wirtualne.

Materiały:

https://www.youtube.com/channel/UC6cqazSR6CnVMClY0bJI0Lg

https://www.youtube.com/channel/UCnbxcA3kZ_uUYIBHNvxpDQw

https://www.youtube.com/channel/UCsAw3WynQJMm7tMy093y37A

https://www.youtube.com/channel/UCMCgOm8GZkHp8zJ6l7_hIuA

https://www.youtube.com/channel/UCp2zBKrqP0ZQF6RN4RJtF2Q

https://tlgrm.ru/channels/@breakingmash

https://9net.ru/53-public-vk.html

https://vk.com/stopaye

https://www.youtube.com/channel/UCpdr2tWl-PRtt1kaYfkxCEQ

11. Feminizm i płeć. (Post)sowiecka kobieta w wymiarze kulturowym i społeczno-politycznym.

Lektura:

J. Butler, Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, Warszawa 2008, s. 100-104.

S. Aleksijewicz, Wojna nie ma w sobie nic z kobiety, Wołowiec (Czarne) 2010, część I „Człowiek jest większy niż wojna (z dziennika książki)”

Е. Гапова, Классы наций. Феминистская критика нациостроительства, Москва 2016. s. 27-35.

12. Orientalizm i rasizm w (post)sowieckim

Lektura:

E. Said, Orientalizm, Poznań 2018 (2005), s. 28-56.

A. Etkin, Internal colonization : Russia's imperial experience, Cambridge 2011, s. 27-42; 53-60;

FILM: Brat; Brat 2

[https://www.filmweb.pl/film/Brat-1997-35642 ; https://www.kinopoisk.ru/film/41519/related/]

[https://www.filmweb.pl/film/Brat+2%3A+Misja+w+Chicago-2000-1367 ; https://www.kinopoisk.ru/film/brat-2-2000-41520/]

FILM ANIMOWANY:

Wakacje Bonifacego (ros. Каникулы Бонифация)

[https://www.imdb.com/title/tt1332537/]

[https://www.kinopoisk.ru/film/256092/]

[https://www.youtube.com/watch?v=HwV_vpY3wB4]

PL

[https://www.youtube.com/watch?v=QHOj5lP3Zvs]

[https://www.youtube.com/watch?v=6U2H0bUFq08]

13. Postsowieckie „kultury śmieciowe”?

Lektura:

М. Жбанков, No Style. Мусорная культура, версия 2.0, [http://journalby.com/news/no-style-musornaya-kultura-versiya-20-756]