Kwestie białoruskie w II RP (1918-1939) 3620-KBIIRP-OG

Polska do dnia dzisejszego pozostaje na Białoruśi jednym z głównych historycznych objektów fobii i źródłem obciążających stereotypów. Wystarczy wspomnieć, że pokój ryski wciąż jest uważany za zbrodnię przeciwko narodowi białoruskiemu, a dzień 17 września 1939 roku – uznawany za święto narodowe. Inne swięto – Dzień Niepodległości, przypadające na 3 lipca, do złudzenia jest podobne do obchodzonego w ciągu całego dwudziestolecia międzywojennego na Białorusi Sowieckiej święta 11 lipca – Dnia Wyzwolenia Mińska od «białopolaków» w 1920 roku.
Spróbujmy znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego to właśnie Polska zajęła w ideologii większości białoruskich ugrupowańw II Rzeczypospolitej miejsce głównego (i właściwie jedynego) przeciwnika, a walka z "polskim kolonializmem" przekształcila się z czasem w czynnik samoidentyfikacji narodowej. Jak zauważa polska historyk J. Gierowska-Kałłaur: “Negatywne stereotypy bywają nie tylko zbyt uogólniające i krzywdzące dla każdej ze stron, ale co istotniejsze – mogą przysłaniać realny stan rzeczy i aktualne interesy narodowe i państwowe poszczególnych grup etnicznych. Mogą też wspomagać realizację interesów kogoś innego, interesów sprzecznych z dobrem stron bezpośrednio zainteresowanych”.

Trudno nie zauważyć różnicy pomiędzy współczesną Białorusią i każdym innym państwem na całej przestrzeni pomiędzy Bałtykiem a Morzem Czarnym. Białoruski politolog J. Szewcow stwierdza nawet, że: „...Białoruś nie jest właśnie etnicznym państwem Białorusinów. Państwo białoruskie to raczej [...] forma politycznej organizacji narodowej przestrzeni z przeważającą liczbą rosyjskiej, jeśli chodzi o kulturę i identyfikację, ludnośći”. Białoruski ruch narodowy do dzisiaj nie zdołał przekształcić się w poważną siłę polityczną w niepodległym już państwie białoruskim, stając się sferą działania jedynie pewnej „uświadomionej” części społeczeństwa. Szukając przyczyn trudności kształtowania się narodowosci białoruskiej siegnąc musimy do genezy tego procesu, do jego początków. Nie sposób zrozumieć dzisiejszej Białorusi, nie rozumiejac przemian społecznych jakie miały tam miejsce przez ostatnie sto lat. Ich podstawą było kształtowanie się nowoczesnego narodu białoruskiego.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

W wyniku realizacji wykładów student:
Wiedza:
- Zna geneze przebiegu i zmiany w poglądach białoruskich działaczy XX st.
- Zna najważniejsze
biografji elit politycznych Białorusi

Umiejętności:
- Ma własny pogląd na świadomość białoruskich elit politycznych
- Potrafi przedstawić ruch białoruski w kontekscie wschodnioeuropejskich nacjonalizmów oraz wzajemne stosunki białorusko-polskie
- Potrafi uzasadnić własną opinię (pozytywną bądź krytyczną) dotyczącą dzisiejszej symbolicznej przestrzeni białoruskiej wyobrazni politycznej

Kompetencje:
- Zdobyta wiedza przedmiotowa pomaga studentowie przy analize wspołczesnej Białoruśi oraz zachodzoncych na niej zmian społecznych
- Student rozumie wpływ zewnętrznych i wewnętrznych czynników na kształtowanie stosunku białoruskich ugrupowań politycznych do państwa polskiego w omawianym okresie

Kryteria oceniania

- ocenianie ciągłe w trakcie zajęć, w tym weryfikacja znajomości pozycji z listy lektur
- praca pisemna /esej/ na zakończenie kursu

Literatura

Bibliografia źródłowa:
- Bardzki A. Wykaz aktow ustawodawczych wprowadzajacych zmiany w ustawodawstwie na Kresach Wschodnich od czasu przylaczenia ich do Rzeczypospolitej Polskiej i objecia nad niemi wladzy panstwowej, Warszawa 1925.
Sprawozdanie stenograficzne z Sejmu Ustawodawczego.
- Sylwester Wojewódski przed Sądem Marszałkowskim, War., Wydawnictwo Sejmowe, 1997

Opracowania:
Ajnenkiel, A. Od aktu 5 listopada do trakttu ryskiego. Kilka refleksji dotyczacych ksztaltowania polskiej granicy wschodniej , Traktat ryski 1921 roku po 75 latach, Studia pod red. M. Wojciechowskiego, Torun, 1998. S.19–29.
Bergman, A. Sprawy bialoryskie w II Rzeczypospolitej, Warszawa, Panstwowe wydawnictwo naukowe, 1984. Błaszczak T. Białorusini w Respublice Litewskiej 1918–1940. Rozpraw doktorska. Toruń, 2012.
Błaszczak, T. Białorusini w Respublice Litewskiej 1918–1940. Rozpraw doktorska. Toruń, 2012.
Gomółka, K. Bialoruskie elity polityczne wobec traktatu ryskiego, Traktat ryski..., s. 289-293.
Cichoracki, P. Stołpce-Łowcza-Leśna 1924. II Rzeczpospolita wobec najpaważniejszych incydentów zbrojnych w wojewódstwach połnicno-wschodnich. Łomianki, 2012. 338 s.
Chojnowski, А. Zasady bialoruskiej polityki Pilsudczykow, w Polska-polacy-mniejszosci narodowe. Polska mysl polityczna XIX i XX wieku. Ossolinieum, 1992. T. VIII. S. 269–278.
Czarniakiewicz, A. Paszkiewicz, А. Kwestia białoruska w planach Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w latach 1919–1923, w Przegąd historyczno-wojskowy kwartalnik. Rok XII (LXIII) No. 3 (236). Warszawa, 2011. S. 43–56.
Czerniakiewicz, A. «Inwestycja w lojalność»: Próby finansowania przez polskie instytucje rządowe białoruskiego ruchu narodowego, w Przegląd Wschodni. Tom XII. Zeszyt 4 (48). S. 825–862.
Deruga, A. Polityka wschodnia Polski wobec ziem Litwy, Bialorusi i Ukrainy 1918–1919. War., 1969. 345 s.
Gomółka K. Między Polską a Rosją. Białoruś w koncepcjach polskich ugrupowań politycznych 1918–1922. Warszawa, 1994.
Grzybowski, J. Pogoń między Orłem Białym, Swastyką i Czerwoną Gwiazdą. Białoruski ruch niepodległościowy w latach 1939–1956, Warszawa 2011.
Januszewska-Jurkiewicz, J. Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920–1939, Katowice 2010.
Kowalski, M. A. Dyskurs kolonialny w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2010.
Łatyszonek, O. Białoruskie formacje wojskowe 1917-1923, Białystok 1996.
Matelski, D. Okcydentalizm w świadomości Białorusinów w latach Drugiej Rzezcypospolitej, [w:] Białorusini-historiai kultura: sesja naukowa, Szerniawa, 25-26 czerwca 2010, Szerniawa 2010.
Michaluk, D. Białoruska republika ludowa 1918-1920. U podstaw białoruskiej państwowości, Toruń, 2010.
Mironowicz, E. Białoruś; wyd. II: Warszawa 2007; tegoż, Białorusini i Ukraińcy w polityce obozu piłsudczykowskiego, Białystok 2007.
Кароткі нарыс беларускага пытаньня, Рэдактары: А. Вашкевіч, А. Пашкевіч, А. Чарнякевіч. Мінск, 2009.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3620-KBIIRP-OG w USOSweb