Geneza, rozwój terytorialny Rosji i ZSRR 3620-2-PSW1-GRTRZSRR

Geneza imperium rosyjskiego.
Znaczenie pojęcia "imperium". Imperium a chrześcijaństwo. Ruś w granicach imperium Carogrodu, Ruś w granicach imperium tatarskiego. Carstwo moskiewskie. Bizantyjska tradycja imperialna (symfonia władzy świeckiej i kościelnej). Rosyjska tradycja polityczna: ???????????, ???????, ???????.
Rosyjska idea imperialna.
Imperium prawosławne - "Moskwa Trzeci Rzym" i "Święta Ruś". Reformy patriarchy Nikona i cara Piotra. Raskoł. "Polski model" modernizacji (P. Mohyła). Ideologia imperialna epoki Oświecenia. Wieloetniczny charakter imperium. Ekspansja terytorialna i ludowa kolonizacja. Doktryna Uwarowa - kryzys ideologii imperialnej.

Upadek imperium carskiego.
Przyczyny upadku imperium - kwestia społeczna a kwestia narodowa. Ideologia postępowej inteligencji i socjalizm. Chłopski radykalny egalitaryzm. Kryzys reżimu monarchicznego. Ustawy zasadnicze 1906 r. Legitymizacja i delegitymizacja monarchii. Abdykacja cara Mikołaja II i wielkiego księcia Michaiła. Proklamowanie republiki i przewrót bolszewicki.
L.Luks: Koniec imperiów: carskiego i radzieckiego. Przyczyny i skutki dwóch upadków rosyjskiej państwowości.
Imperium sowieckie.
Polityka narodowościowa (autonomizacja). Pojmowanie przez bolszewików/internacjonalistów kwestii narodowej. Polityka bolszewików wobec narodów Wschodu. Eksport rewolucji na Wschód. "Sprawa Sułtana Galijewa" i "sprawa gruzińska". Powstanie ZSRR. Dyktatura monopartyjna. RSFSR, republiki radzieckie Białorusi i Ukrainy, Federacja Zakaukaska. Układ związkowy z 1922 r. Dyktatura monopartyjna. Konstytucja państwa unitarnego z 1924 r. Polityczna i geopolityczna struktura imperium.
Nowa polityka gospodarcza i ideologiczna ewolucja reżimu.
Ideologia rewolucji światowej. Kryzys 1921 r. i proklamowanie nowej polityki gospodarczej. Rzeczywistość NEP-u. "Czerwoni dyrektorzy" a NEP, prywatyzacja nomenklaturowa. Problem kontynuacji NEP-u. Ideologiczne spory o typ kapitalizmu, powstającego w warunkach dyktatury partii komunistycznej. Kryzys zbytu. Spór o pogłębienie NEP-u na wsi. Idea budownictwa socjalizmu w jednym kraju, jako sposób utrzymania dyktatury partii komunistycznej - Stalin. NEP a spór o model polityki narodowościowej. Ideologia nacjonal-bolszewizmu.
Inna wojna.
Początek wojny - ideologia, plany, rzeczywistość. Dyskusja o książce W. Suworowa. Społeczeństwo w okresie wojny - nastroje patriotyczne, odrodzenie Cerkwi Prawosławnej. Przełom jesieni 1941. Zakończenie ideologicznej ewolucji reżimu - "sowieckość". Pamięć o wojnie - obrazy wojny w świadomości społecznej. Jeńcy wojenni i problem kolaboracji. Współczesne spory nt. wojny.
Imperium u szczytu potęgi.
Nowe zdobycze terytorialne i powstanie obozu socjalistycznego. Polityczna i geopolityczna struktura imperium. Imperialna hierarchia narodów. Odrodzenie patriotyzmu rosyjskiego a oficjalny patriotyzm radziecki. Nowe aspekty polityki narodowościowej - walka z burżuazyjnym nacjonalizmem małych narodów. Czystki ideologiczne końca lat czterdziestych. Antyinteligenckie i antysemickie aspekty czystek.
Imperium po śmierci Stalina.
Polityka konfrontacji i kompleks wojskowo-przemysłowy. Model rozwoju WPK jako odrębnej superstruktury. Postęp naukowo-techniczny i rozwój inteligencji. Powstanie "technokratycznej" kadry zarządzającej. Złoty wiek nomenklatury. Stabilizacja nomenklatury i problem dziedziczenia pozycji. Instytucjonalna korupcja systemu socjalistycznego (sprawa krasnodarska, sprawa uzbecka). Instytucjonalny charakter korupcji. "Szara gospodarka". Pierwsze próby reform gospodarczych.
Reformy Gorbaczowa.
Pierwsze sygnały kryzysu