Alewici tureccy – grupa wyznaniowa i kulturowa w Turcji 3600-TU-PS-AT
Pełny opis przedmiotu
Zajęcia podzielone zostały na kilka grup tematycznych:
1. Problemy terminologiczne – kwestia definiowania grup i mniejszości wyznaniowych, etnicznych i kulturowych w nauce europejskiej i w nauce tureckiej oraz w warunkach tureckiego życia społecznego i politycznego
2. Dzieje grupy – związki z islamem sunnickim i niesunnickimi odłamami i kierunkami islamu (szyizm, bektaszyzm); problem poczucia wspólnoty dziejów alewitów, dzieje prześladowań jako determinantu budowania tożsamości grupowej;
3. Doktryna społeczna i religijna – zasady funkcjonowania grupy, organizacja społęczna i religijna; zasady wiary, kwestia alewizmu i alewizmów, poczucie wspólnoty wyznaniowej i społecznej a problem istnienia grupy (wyznaniowej i społecznej) oraz ich determinanty;
4. Obrzędowość religijna oraz cykle obrzędowe życia i roku – tradycja świętowania jako element jednoczący społeczność alewicką, oraz jako element jednoczący lub różniący turecką społeczność alewicką i sunnicką; obrzędowość a zasady życia religijnego i społecznego w społeczności alewickiej i sunnickiej (m.in. kwestia cem evi i doboru małżeńskiego).
5. Alewizm jako ruch polityczny – sympatie lewicowe i ich wpływ na relacje wewnątrzgrupowe, pomiędzy grupami alewitów i stosunki z sunnitami oraz przedstawicielami laickiego państwa; problem grupy zagrożonej i grupy stanowiącej zagrożenie
6. Alewizm jako nieturecki ruch narodowy – Kurdowie i Arabowie, wyznacznik tożsamości etnicznej; problem alewizmów etnicznych i alewizmu uniwersalnego – jedność religijna czy różnorodność (konflikt?) narodowa
7. Ujawnianie alewizmu – od pogromu w Sivasie do dziś; kwestia otwartości deklaracji alewizmu; wyznaczniki tożsamości alewickiej po 1993 roku; program edukacyjny alewizmu skierowany do grupy własnej i do sunnitów, kwestia folkloryzacji religii i jej obrzędowości
8. Organizacje alewickie – alewicka i turecka jedność w różnorodności, kolaboracja i zdrada, czy konflikt narodowy; działalność Urzędu do Spraw Wyznań
9. Definicja grupy – grupa wyznaniowa, grupa kulturowa, grupa etniczna; próba definicji zgodnej z prawdą, tureckim i europejskim poczuciem owej prawdy.
Course description:
1. Problems of terminology
2. History of the group
3. Social structure and religious rules
4. Religious ceremonies, year and live ceremonie cykle
5. Alewism as a political movement
6. Alewism as non-Turkish national movement
7. Exposing Alevism
8. Social and political organizations of Alevis and their relations with official authorities
9. Definition of the group cja grupy
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Efekty uczenia się
Wiedza:
o ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o zagadnieniach społeczno-kulturowych , Turcji w zakresie środowiska naturalnego, sytuacji etnicznej, demograficznej i politycznej [K_W09]
o potrafi nazwać i scharakteryzować podstawowe zjawiska kulturowe Turcji [K_W10]
o zna stan badań w zakresie wybranej problematyki turkologicznej [K_W17]
o zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla wybranych teorii i szkół badawczych w zakresie studiów nad kulturą oraz literaturoznawstwa, językoznawstwa, filozofii i religioznawstwa i historii [K_W18]
o zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla rodzimych tradycji Turcji [K_W19]
Umiejętności:
o potrafi wskazać źródła różnic kulturowych krajów Turcji [K_U02]
o posługuje się podstawowymi pojęciami z dziedziny filozofii i religii Turcji [K_U03]
o potrafi zastosować wiedzę z zakresu problematyki społeczno-kulturowej Turcji w typowych sytuacjach profesjonalnych [K_U09]
Kompetencje społeczne
o rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [K_K01]
o potrafi nawiązywać kontakty i współdziałać z przedstawicielami odmiennych kultur [K_K03]
o widzi potrzebę prowadzenia dialogu międzykulturowego [K_K06]
o ma świadomość znaczenia kultury tureckiej w kulturze światowej [K_K07]
o dostrzega pozytywne wartości społeczno-kulturowe Turcji, z których może czerpać dla osobistego rozwoju i efektywnej komunikacji międzykulturowej [K_K09]
Kryteria oceniania
Egzamin pisemny
Literatura
Literatura / Bibliography:
Andrews P.A., Ethnic Groupd in the Republic of Turkey, Wiesbaden 1989
Birge J.K., The Bektashi Order of Dervishes, London 1965
Bumke P.J., The Kurdish Alevis Boundaries and Perceptions, w: A. Popovic, G. Veinstein (eds.), Bektashiya. Etudes sur l'ordre mystique des Bektachis et les groupes relevnt de Hadji Bektach, Istanbul 1995, s. 111-116
Elwert G., Switching of We-Group Identities: the Alevis as a Case Among Many Others, w: Syncretic Religius Communities in the Near East, Boston, bd, s. 65-85
Godzińska M., Alewici w Turcji – problem alewitów, problem z alewitami, w: Bliski Wschód (Świat islamu – tradycje, społeczeństwa, polityka), nr 3, 2006, s. 163-175
Godzińska M., Rituals of Alevi and Bektashi Religious Minorities – the Religious Relations in Sunni Majority Environment in Secular Turkey, w: Asia and Pacific Studies, 4/2007, pp. 41-60
Guliński St., Alewizm i Bektaszyzm. Historia i rytuał, Nomos, Kraków 1999
Erden A., Anadolu giyisi kültürü, Anatolian garment culture, Ankara 1998
Erginer G., Sacrifice of Vow in Çabar Village of Anatolia (A Blood Sacrifice Ritual), w: Acta Ethnographica Hungarica, 43 (3-4), 1998, pp. 471-478
Majda T. (red.), Leksykon wiedzy o Turcji, Warszawa 2003
Emiroğlu K., Aydın S., Antropoloji Sözlüğü, Ankara 2009
Olsson T., Özdalga E., Raudvere C. (eds.), Alevi Identity. Cultural, Religious and Social Perspectives. Papers Read at a Conference Held at the Swedish Research Institute in Istanbul, November 25-27, 1996, Istanbul 1998 (wybrane artykuły)
Örnek S.V., Türk Halkbilimi, Ankara 1995
Stirling P., Turkish Village, London 1964
YamanA., Alevilik ve Kızılbaşlık Tarihi, İstanbul 2007
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: