Karaimi polsko-litewscy: dzieje, kultura, język 3600-TU-KPL-OW
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z dziejami, językiem i kulturą Karaimów polsko-litewskich - wywodzącej się z Krymu wspólnoty etno-konfesyjnej stanowiącej dziś najmniejszą uznaną mniejszość etniczną w Polsce. Karaimi są wyznawcami karaimizmu - odłamu judaizmu odrzucającego Torę Ustną (Talmud) i uznającą Stary Testament jako jedyny autorytet prawa religijnego. Ruch ten, wyrosły na gruncie anty-talmudycznej opozycji, pojawił sie na Bliskim Wschodzie w VIII w. i rozprzestrzenił się w Afryce Północnej, Syrii, Iranie i Azji Mniejszej, docierając na tereny na północ od Morza Czarnego. Tam zetknął się z ludami posługującymi się językami tureckimi. Powstała w ten sposób grupa konfesyjnie przynależąca do judaizmu, a posługująca się językiem należącym do kipczackiej gałęzi języków tureckich.
Ich główną siedzibą był Krym, skąd pod koniec XIV w. zostali sprowadzeni na tereny Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszym siedliskiem były Troki, gdzie w 1441 otrzymali prawo magdeburskie, które zapewniło im własną jurysdykcję, a także liczne przywileje. Z czasem osiedlali się na północy Litwy (Birże, Upita, Poswól, Nowe Miasto, Poniewież i in.), a także na Wołyniu (Łuck, Ołyka, Derażno) i na Rusi Czerwonej (Halicz, Lwów, Kukizów). W końcu XVIII w. rozpoczął się proces kształtowania się karaimskiej tożsamości narodowej. Dziś status Karaimów jako mniejszości etnicznej określa Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005).
Rodzaj przedmiotu
monograficzne
Tryb prowadzenia
zdalnie
mieszany: w sali i zdalnie
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W05 - ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o historii Karaimów; K_W14 - ma świadomość różnorodności językowej i jej wpływu na sytuację kulturową i polityczną świata; K_W16 - ma podstawową orientację we współczesnym życiu kulturalnym mniejszości karaimskiej; K_U05 - potrafi prawidłowo usytuować mniejszość karaimską w kontekście uwarunkowań środowiska naturalnego, geopolitycznego i gospodarczego; K_K05 - ma świadomość odmienności kulturowej i jej źródeł religijnych, filozoficznych, obyczajowych i historycznych oraz jej znaczenia dla rozumienia współczesnego świata; K_K06 - widzi potrzebę prowadzenia dialogu międzykulturowego ; K_K07 - ma świadomość znaczenia kultury karaimskiej w kulturze światowej
Kryteria oceniania
Egzamin ustny.
Znajomość zagadnień prezentowanych podczas wykładów.
Literatura
"Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów" www.awazymyz.karaimi.org
Dubiński, Aleksander. 1994. Caraimica, Warszawa.
Gąsiorowski, Stefan. 2008 (2020). Karaimi w Koronie i na Litwie XV-XVIII w., Kraków.
Jankowski, Henryk. 2003. Position of Karaim among the Turkic languages, Studia Orientalia 95: 131-150.
Kizilov, Mikhail. 2015. Sons of Scripture. Warszawa-Berlin.
Śliwka, Eugeniusz & Dubiński Aleksander. 1987. Karaimi, Pieniężno.
Zajączkowski, Ananiasz. 1961. Karaims in Poland. Warszawa-La Haye-Paryż.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: