Magia i dywinacja Wschodu Starożytnego 3600-KWS-MDWS-OG

Tematem wykładu są praktyki magiczne i dywinacyjne Wschodu Starożytnego, nie tylko w ujęciu historycznym, ale też w perspektywie religioznawczej, antropologicznej i socjologicznej. W ramach prezentowanego kursu omówione będą następujące tematy:
- przedstawienie krain i społeczeństw obejmowanych przez nazwę „Wschód Starożytny” (Babilonia, Asyria, Mari, Hatti, Ugarit, Izrael); definicje magii i dywinacji w ujęciu religioznawczym i antropologicznym;
- podstawowe pojęcia sumeryjskie, akadyjskie, hetyckie i hebrajskie związane ze sferą magii i dywinacji; sposoby zapisywania omenów zdaniem warunkowym „jeżeli x, to y”;
- prezentacja źródeł: listy omenów babilońskich i ich tłumaczenia na inne języki Wschodu Starożytnego; korpusy tekstów magicznych; zabytki materialne (inskrybowane misy, amulety);
- sylwetka maga i wróżbity: pochodzenie i wykształcenie takich specjalistów, ich pozycja społeczna;
- magia i dywinacja Mezopotamii;
- magia i dywinacja Hetytów;
- magia i dywinacja krajów Lewantu (zwł. Ugarit i Izrael);
- prawa Wschodu Starożytnego i prawa biblijne wobec magii i dywinacji;
- bliskowschodnia magia i dywinacja w świecie grecko-rzymskim

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Przedmiot dedykowany jest studentom kierunków: Kultura Wschodu Starożytnego, Egiptologia, Historia, Archeologia, Filologia klasyczna, Etnologia i antropologia kulturowa. Zakłada się, że student zapisujący się na te zajęcia posiada podstawową znajomość historii i geografii Wschodu Starożytnego od końca IV tys. do poł. I tys. p.n.e.

Efekty kształcenia

Absolwent zna i rozumie:

- umie opisać praktyki magiczne i wróżbiarskie Wschodu Starożytnego;
- rozumie znaczenie magii i dywinacji dla społeczeństw Wschodu Starożytnego;
- rozpoznaje poszczególne rodzaje piśmiennictwa Wschodu Starożytnego związanego z omawianą tematyką;
- podstawową wiedzę w zakresie teorii nauk humanistycznych (literaturoznawstwa lub językoznawstwa lub historii) niezbędnych dla rozumienia wybranych aspektów kultury;
- umie wyszukiwać, analizować, oceniać i wykorzystywać informacje z różnych źródeł;
- potrafi umiejętnie i merytorycznie argumentować z wykorzystaniem poglądów innych autorów;
- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie
- jest gotów do uświadamiania innym odmienności kulturowej i jej źródeł religijnych, filozoficznych, obyczajowych i historycznych oraz jej znaczenia dla rozumienia współczesnego świata;
- stan badań w zakresie wybranej problematyki Wschodu Starożytnego;
- podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla rodzimych tradycji regionu Wschodu Starożytnego;

Umiejętności:

- potrafi scharakteryzować praktyki magiczne i dywinacyjne każdego z omawianych obszarów Wschodu Starożytnego;
- potrafi czytać, analizować i interpretować teksty literackie i inne dzieła twórczości kulturalnej Wschodu Starożytnego prawidłowo umieszczając je w kontekście kulturowym;
- porównać i dostrzec zależności między wybranymi tekstami literackimi i innymi dziełami twórczości kulturalnej Wschodu Starożytnego;
- potrafi zastosować metody z różnych dyscyplin w dyskusji i refleksji nad tematem przedstawionym w ramach wykładu;

Kompetencje społeczne:

- jest gotów do uświadamiania znaczenia kultury Wschodu Starożytnego w kulturze światowej;
- do działania na rzecz udostępniania i promowania spuścizny kulturowej i językowej Wschodu Starożytnego;
- do uznawania pozytywnych wartości kulturowych Wschodu Starożytnego, z których może czerpać dla osobistego rozwoju i efektywnej komunikacji międzykulturowej;

Kryteria oceniania

-obecność (dozwolone 2 nieusprawiedliwione nieobecności)
- ustne kolokwium pod koniec semestru

Literatura

Literatura podstawowa:
- Babilońskie zaklęcia magiczne, tłum. i kom. K. Łyczkowska, Warszawa 2015.
- Corpus of Mesopotamian Anti-Witchcraft Rituals, ed. T. Abusch, D. Schwemer, vol. I–II, Leiden–Boston 2016.
- Cryer F.H., Divination in Ancient Israel and Its Near Eastern Environment. A Socio-Historical Investigation, Sheffield 1994.
- Popko M., Magia i wróżbiarstwo u Hetytów, Warszawa 1982.

Literatura uzupełniająca:
- Aspects of Babylonian Celestial Divination: The Luanar Eclipse Tablets of Enūma Anu Enlil, ed. F. Rochberg-Halton, Horn 1988 (Archiv für Orientforschung, Beiheft 22).
- Babylonian Liver Omens: The Chapters Manzazu, Padanu, and Pan Takalti of the Babylonian Extispicy Series Mainly from Assurbanipal's Library, ed. U. Koch-Westenholz, Copenhagen 2000.
- Babylonian Planetary Omens, ed. E. Reiner, D. Pingree, vol. I–IV, Malibu–Leiden 1975–2005.
- Babylonische Geburtsomina in hethitischer Übersetzung, K. K. Riemschneider, Wiesbaden 1970 (Studien zu den Bogazköy-Texten, Hf. 9).
- Bezold C., Boll F., Reflexe astrologischer Keilinschriften bei griechischen Schriftstellern, Heidelber 1911 (Sitzungsberichte der Heidelberger Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Klasse, Jg. 1911, 7. Abh.).
- Hoffner H.A. Jr., Symbols of Masculinity and Feminity. Their Use in Ancient Near Eastern Sympathetic Magic Rituals, „Journal of Biblical Literature” 85/3 (1966), s. 326–334.
- Hunger H., Pingree D., Astral Sciences in Mesopotamia, Leiden–Boston – Köln 1999 (Handbuch der Orientalistik, Bd. 44).
- Koch-Westenholz U., Mesopotamian Astrology. An Instroduction to Babylonian and Assyrian Celestial Divination, Copenhagen 1995.
- Labat R., Traité akkadien de diagnostics et pronostics médicaux, Paris 1951 (Collection de Travaux de l'Académie Internationale d'Histoire des Sciences 7).
- La Serie Teratomantica Šumma Izbu. Testo, Tradizione, Orizzonti Culturali, trad. N. De Zorzi, vol. I–II, Padova 2014.
- Livingstone A., The Use of Magic in the Assyrian and Babylonian Hemerologies and Menologies, „Studi Epigrafici e Linguistici sul Vicino Oriente Antico” 15 (1998), s. 59–67.
- Lydus, On the Months (De mensibus), transl. with intr. and ann. M. Hooker, 2 ed., [sine loco] 2017.
- Magic and Rationality in Ancient Near Eastern and Graeco-Roman Medicine, ed. H.F.J. Horstmanshoff, M. Stol, Leiden–Boston 2004.
- Naveh J., Shaked S., Amulets and Magic Bowls. Aramaic Incantations of Late Antiquity, Jerusalem 1987.
- Reiner E., Astral Magic in Babylonia, „Transactions of the American Philosophical Society”, New Series, 85/4 (1995), s. 1–150.
- Religie starożytnego Bliskiego Wschodu, red. K. Pilarczyk, J. Drabina, Kraków 2008.
- Riemschneider K. K., Die akkadischen und hethitischen Omentexte aus Boǧazköy, Dresden 2004 (Dresdner Beiträge zur Hethitologie, Band 12).
- Rochberg F., “If P, then Q”: Form and Reasoning in Babylonian Divination, [w:] Divination and Interpretation of Signs in the Ancient World, ed. A. Annus, Chicago 2010 (The University of Chicago Oriental Institute Seminars 6), s. 19–27.
- Solar Omens of Enuma Anu Enlil: Tablets 23 (24)–29 (30), ed. W.H. van Soldt, Leiden 1995.
- The Babylonian šumma immeru Omens. Transmission, Reception and Text Production, ed. Y. Cohen, Münster 2020
- The Legacy of Mesopotamia, ed. S. Dalley, Oxford 1998.
- The Omen Series Šumma Izbu, transl. by E. Leichty, New York 1970.
- Van de Mieroop M., Philosophy Before the Greeks: The Pursuit of Truth in Ancient Babilonia, Princeton University Press, Princeton–Oxford 2016.
- Weather Omens of Enūma Anu Enlil. Thunderstorms, Wind and Rain (Tablets 44–49), ed. E. Gehlken, Leiden–Boston 2012.
- Zukunftsbewältigung: eine Untersuchung altorientalischen Denkens anhand der babylonisch-assyrischen Löserituale (Namburbi), hrsg. S.M. Maul, Mainz am Rhein 1994 (Baghdader Forschungen 18).

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3600-KWS-MDWS-OG w USOSweb