Warsztaty – Wybrane metodologie przekładu literackiego z języka japońskiego na język polski 3600-JA-WWMPL-OW
Konserwatorium z tłumaczenia z języka japońskiego będzie miało formę warsztatów. Zapozna studentów z podstawami historii teorii tłumaczenia, a także nowymi trendami w teorii i praktyce przekładu w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Teorie te zostaną zilustrowane przykładami i porównane z trendami w przekładach na japoński w Polsce. Poprzez codzienne dyskusje na temat artykułów i fragmentów książek, które studenci przeczytają przed zajęciami, wspólną krytykę istniejących tłumaczeń na angielski i polski, a także analizę przykładowych tłumaczeń wykonanych przez uczestników konwersatorium, studenci nauczą się, jak zastosować poznane teorie w praktyce, rozwiną własne strategie tłumaczeniowe i staną się świadomi swoich własnych tendencji w kwestii stylu i doboru słów. Studenci nauczą się również, że różne rodzaje tekstów wymagają zróżnicowanego podejścia – tekst literacki wymaga większej wierności, a tekst publicystyczny czy naukowy musi być dostosowany do kanonów przyjętych w danej dziedzinie w kulturze docelowej, które bywają inne w kulturze źródłowej. Konwersatorium rozpocznie się od dyskusji podstawowych zasad tłumaczenia z japońskiego oraz zastosowaniu tłumaczenia maszynowego oraz sztucznej inteligencji w różnych typach tłumaczeń. Uczestnicy rozważą, jak dobrze wykorzystać dostępne obecnie narzędzia, a także jak w przyszłości będzie wyglądała praca tłumacza. Następnie studenci wykonają ćwiczenia tłumaczeniowe z nieznanego im języka przy użyciu metody opracowanej na Uniwersytecie Bostońskim pozwalającej studentom uświadomić sobie własną strategię tłumaczeniową. Kolejnych osiem czy dziewięć zajęć będzie się składało z trzech części:
1. Studenci przeczytają przed zajęciami jeden lub dwa artykuły na temat teorii tłumaczenia lub artykuły autorstwa amerykańskich tłumaczy z języka japońskiego
na temat praktycznych aspektów przekładu. Na zajęciach odbędzie się dyskusja na temat przeczytanych tekstów i omówienie przykładów istniejących tłumaczeń z
języka japońskiego na angielski oraz polski, ilustrujących kwestie omawiane w zadanych lekturach. (W przeciwieństwie do tłumaczeń z japońskiego na angielski,
wśród przekładów z japońskiego na polski praktycznie nie istnieją teksty, które były tłumaczone wielokrotnie, co sprawia, że angielskie przykłady są niezwykle
przydatne i pouczające do nauki o wielu sposobach podejścia do tego samego tekstu.) Pozwoli to studentom zapoznać się z różnymi podejściami do tłumaczenia
i konsekwencjami decyzji translatorskich dla ostatecznego kształtu przekładu. Studenci stopniowo nauczą się rozróżniać cechy bardziej tradycyjnych i
bardziej współczesnych podejść do tłumaczenia. Dowiedzą się również, że choć ważne jest poszanowanie tekstu i autora, głównym celem tłumacza powinno być
zapewnienie, że tłumaczenie daje czytelnikowi kultury docelowej podobne odczucia do tych, jakie oryginał daje japońskiemu czytelnikowi. Z jednej strony
może to wymagać od tłumacza dostarczenia dodatkowych wyjaśnień (potrzebnych z powodu różnic kulturowych), ale czasami może również oznaczać dokonanie
drobnych cięć, gdy pozostawienie pewnego wyrażenia lub zdania w tekście wymagałoby długich wyjaśnień, które mogłyby rozpraszać czytelnika i zakłócać
nurt tekstu.
2. Uczestnicy przeanalizują fragment nowego tekstu (będą to teksty w różnych stylach, autorstwa autorów różnej płci i w różnym wieku) i rozważą potencjalne trudności związane z dokonaniem polskiego tłumaczenia. Uczestniczy nauczą się, jak rozpoznać głos autora czy autorki i upewnić się, że zostanie on odtworzony z
podobnym efektem w języku polskim. Omówione zostaną również takie kwestie, jak radzenie sobie z dialektem, językiem archaicznym, rasistowskim lub
dyskryminującym. Podkreślone zostanie również znaczenie konieczności zwrócenia uwagi na nieświadome uprzedzenia tłumacza.
3. Kilkoro wybranych studentów przygotuje tłumaczenia omówionego tekstu na następne zajęcie, gdzie ich przekłady zostaną przeanalizowane przez całą grupę,
co jest również metodą używaną na Uniwersytecie Bostońskim. Ostatnia cześć konwersatorium zostanie poświęcona kwestii wierności w tłumaczeniu
a także na grupowej dyskusji i analizie końcowych projektów uczestników. Studenci będą musieli znaleźć błędy w opublikowanych tłumaczeniach z japońskiego na angielski oraz polski.
Każdy uczestnik konserwatorium będzie pracował nad końcowym projektem tłumaczeniowym dowolnie wybranego tekstu, który złoży do końca semestru. Wybrany tekst może być tekstem literackim, artykułem naukowym, wywiadem prasowym, zbiorem tekstów piosenek, fragmentem książki kucharskiej, mangi, itp. Ostatnie dwa lub trzy zajęcia (zależnie od liczby uczestników) zostaną poświęcone na prezentacje studenckie na temat owych projektów, podczas których studenci omówią napotykane trudności w tłumaczeniu, zastosowaną strategie, itd. Inni uczestnicy konwersatorium będą mogli zaoferować własne propozycje rozwiązania problemów.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie
K_W05
ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o literaturze i piśmiennictwie Japonii; potrafi nazwać i scharakteryzować najważniejsze zjawiska/prądy/ teksty literackie/ piśmiennictwo Japonii [w zakresie omawianych tekstów]
K_W06
ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o historii Japonii [w zakresie omawianych tekstów]
K_W07
ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o filozofii i religii Japonii [w zakresie omawianych tekstów]
K_W12
ma obszerną wiedzę o języku japońskim (jego strukturze, gramatyce, historii, piśmie) [na poziomie N2]
K_W13
ma świadomość złożonej natury języka japońskiego, jego miejsca i znaczenia w kontekście kultury i historii Japonii [w zakresie omawianych tekstów]
K_W15
ma podstawową wiedzę o zasadach przekładu z języka japońskiego na język polski
K_W16
ma podstawową orientację we współczesnym życiu kulturalnym Japonii
Umiejętności: absolwent potrafi
K_U6
potrafi czytać, analizować i interpretować teksty literackie i inne dzieła twórczości kulturalnej Japonii (film, prasa, piśmiennictwo o charakterze społecznym) prawidłowo umieszczając je w kontekście kulturowym [w zakresie omawianych tekstów]
K_U7
umie porównać i dostrzec zależności między wybranymi tekstami literackimi i innymi dziełami twórczości kulturalnej Japonii (film, prasa, piśmiennictwo o charakterze społecznym), a zagadnieniami tradycji i współczesności [w zakresie omawianych tekstów]
K_U12
posługuje się językiem japońskim na poziomie B2
K_U13
potrafi analizować i interpretować teksty źródłowe w języku japońskim [na poziomie N2]
K_U14
potrafi przełożyć teksty literackie/piśmiennictwa z języka japońskiego na język polski [na poziomie B2]
K_U15
potrafi interpretować kluczowe pojęcia kultury Japonii poprzez analizę językową/ filologiczną
K_U16
potrafi biegle posługiwać się systemem pisma japońskiego [na poziomie N2] i narzędziami służącymi do jego poznania i analizy (słowniki tradycyjne i elektroniczne,
leksykony, korpusy językowe, bazy danych, etc.)
K_U17
potrafi poprawnie funkcjonować w środowisku językowym i kulturowym Japonii [na poziomie N2]
K_U24
potrafi korzystać z narzędzi elektronicznych i internetowych w języku polskim i japońskim [w japońskim na poziomie N2]
Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do
K_K02
potrafi współdziałać i pracować w grupie oraz nawiązywać kontakty i budować relacje społeczne
K_K03
potrafi nawiązywać kontakty i współdziałać z przedstawicielami odmiennych kultur
Kryteria oceniania
Zaliczenie na podstawie aktywnego udziału w zajęciach oraz końcowego projektu tłumaczeniowego (6 stron plus 2 strony wstępu „Od tłumacza” z podwójnym odstępem i czcionką 12-punktową).
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Barańczak, S (1990) Mały, lecz maksymalistyczny Manifest translatologiczny albo:Tłumaczenie się z tego, że tłumaczy się wiersze również w celu wytłumaczenia innym tłumaczom, iż dla większości tłumaczeń wierszy nie ma wytłumaczenia, “Teksty drugie”, nr 3
Bassnett, Susan (2014) Translation and Gender, „Translation”, New York: Routledge
Bellos, D. (2013) Fictions of the Foreign, „In Translation: Translators on their Word and What it means”, red. Allen E., Bernofsky, S, New York: Columbia University Press.
Bosman, J (2011) Selling Books by Their Gilded Covers, „The New York Times”, 3 grudnia [w:] https://www.nytimes.com/2011/12/04/books/publishers-gild-books-with-special-effects-to-compete-with-e-books.html
Carpenter, J. (2012) Jumping into the Pond, „Readings on Japanese-to-English Translation”,red. Lynne Riggs, Tokyo: SWET
Copeland, R. (2012) Hearing Voices, „Readings on Japanese-to-English Translation”, red.Lynne Riggs, Tokyo: SWET
Crace, John (2023) Lost in AI Translation, “The Guardian”, 7 września [w:] https://www.theguardian.com/us-news/2023/sep/07/asylum-seekers-ai-translation-apps
Deutscher, Guy (2010) You Are What You Speak, „The New York Times”, 26 sierpnia
Godayol, P. (2013) Metaphors, Women and Translation, „Gender and Language”, Vol. 7.1
Hirano, C. (2012) Eight Ways to Say „You”, „Readings on Japanese-to-English Translation”, red. Lynne Riggs, Tokyo: SWET
Johnson (2022), Translator of the future is a human-machine hybrid, „The Economist”, 22 listopada, [w:] https://www.economist.com/culture/2022/11/30/the-translator-of-the-future-is-a-human-machine-hybrid
Karashima, D. (2021-22) Wywiady z tłumaczami z języka japońskiego na angielski [w:] https://www.waseda.jp/inst/wihl-annex/interviews-en
Lesser, W. (2012) The Mysteries of Translation, „Readings on Japanese-to-English Translation”, red. Lynne Riggs, Tokyo: SWET
Marshall, A (2021) Amanda Gorman’s Poetry United Critics. It’s Dividing Translators.“The New York Times”, 26 marca [w:] https://www.nytimes.com/2021/03/26/books/amanda-gorman-hill-we-climb-translation.html?searchResultPosition=2
Pulvers, R. (2008) Can poetry in translation be ever as poetic as its new language?, „Japan Times”, 31 sierpnia
Riggs, L (2012) Notes from Interlingual Hell, „Readings on Japanese-to-English Translation”, red. Lynne Riggs, Tokyo: SWET
Riggs, L., Zielinska-Elliott, A. (2014) A True Collaboration on A True Novel. Wywiad z Juliet Carpenter. “SWET Journal” 30. [w:]
http://www.swet.jp/articles/article/true_collaboration_on_a_true_novel/_C30.
Seidensticker, E. (2000) On Kawabata Yasunari and Nagai Kafū, „Words, Ideas and Ambiguities: 4 Perspectives on Translating” (Pacific Intercultural Studies 1)
Schleiermacher, F. (2010) O różnych metodach tłumaczenia, tłum. Piotr Bukowski (fragmenty), Przekładaniec, nr 21
Terry, C (2012) A Live Dog, „Readings on Japanese-to-English Translation”, red. Lynne Riggs, Tokyo: SWET
Venuti, L. (2017) Ch.1 Invisibility, „The Translator’s Invisibility”, London: Routledge.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: