Epigrafika hebrajska 3600-HE-EH-OW
W ramach zajęć przedstawiony będzie rozwój pisma i piśmiennictwa hebrajskiego począwszy od jego wspólnych korzeni semickich, od osiedlenia się plemion izraelskich w Kanaanie przez okres monarchii, aż po czasy współczesne. W określaniu miejsca języka hebrajskiego w kontekście innych języków północno semickich decydujące są świadectwa początków pisma hebrajskiego jakie przetrwały do naszych czasów. Poza inskrypcjami z okresu przedwygnaniowego uwzględnione będą ważniejsze dokumenty powygnaniowe. Szczegółowo będą omówione dokumenty pochodzące z okresu Żelaza II, odpowiadającego czasom monarchii Izraela i Judy: od Kalendarza z Gezer (Gez 1) i etykiet na ceramice z Tel ‘Amal (Amal 1) datowanych na koniec X w., po tekst na srebrnych blaszkach z Ketef Hinnom (KHin 1-2) z początku VI w. p.n.e. Wspomniane będą także wielkie kolekcje dokumentów znalezione w Samarii (102 ostrakony), Arad (112 inskrypcje) i Lachisz (32 teksty). Wprawdzie epigraficzne dokumenty z Judy i Izraela przedstawiają dość spójny materiał porównawczy pozwalający odróżnić język tego obszaru od języków sąsiadów (fenickiego, moabickiego i aramejskiego), to jednak syntaksa i morfologia hebrajskiego biblijnego pozostaje najbliższym materiałem porównawczym dla tych dokumentów. Konieczne zatem będzie także poświecenie uwagi tekstowi masoreckiemu, który jako późniejsze stadium rozwoju różni się zarówno od hebrajskiego z Qumran jak i Miszny (100 r. p.n.e. – 200 r. n.e.). Prezentacja poszczególnych dokumentów ukaże specyfikę ewolucji gramatyki użytego w nich języka. Obejmie ona także kolejne środowiska i etapy rozwoju języka hebrajskiego: qumranski, rabiniczny, średniowieczny jak i nowożytnych inskrypcji nagrobkowych. Chociaż język hebrajski jest językiem „orientalnym”, to mimo wszystko jest on blisko związany z kulturą świata zachodniego. Nie tylko jako język Biblii, był używany w piśmie przez Żydów europejskich przez cale średniowiecze, a w czasach współczesnych odżył w nowej formie jako oficjalny język w Izraelu.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Zamierzone efekty wykładu. Student:
Wiedza
- ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o historii sztuki i piśmiennictwa hebrajskiego [K_W08].
- potrafi nazwać i scharakteryzować podstawowe zjawiska kulturowe judaizmu i Izraela [K_W10].
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla wybranych teorii i szkół badawczych w zakresie studiów nad kulturą oraz literaturoznawstwa, językoznawstwa, filozofii i religioznawstwa i historii [K_W18].
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwych dla rodzimych tradycji judaizmu i Izraela [K_W19].
Umiejętności
- potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać i wykorzystywać informacje z wykorzystaniem różnych źródeł [K_U01].
- potrafi zanalizować najważniejsze zjawiska/prądy sztuki (pisarskiej i ikonograficznej) judaizmu i Izraela [K_U08].
- rozumie najważniejsze zagadnienia intelektualne, dylematy, preferencje estetyczne formułowane wewnątrz kultury judaizmu i Izraela [K_U10].
- potrafi poprawnie funkcjonować w środowisku językowym i kulturowym Izraela [K_U17].
- posiada umiejętność prezentacji zagadnień szczegółowych z zakresu problematyki kulturowej judaizmu i Izraela języku polskim oraz w języku hebrajskim z uwzględnieniem tradycji intelektualnej judaizmu i Izraela [K_U21].
Kompetencje społeczne
- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [K_K01].
- ma świadomość odmienności kulturowej i jej źródeł religijnych, filozoficznych, obyczajowych i historycznych oraz jej znaczenia dla rozumienia współczesnego świata [K_K05].
- działa na rzecz udostępniania i promowania spuścizny kulturowej i językowej Izraela i judaizmu [K_K08].
Kryteria oceniania
ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) 5%
egzamin pisemny 70%
kontrola obecności dopuszczające do zaliczenia
praca semestralna/roczna 25%
Ocena weryfikowana w oparciu o końcowy egzamin w formie testu oraz semestralne prace pisemne .
Literatura
Skrypt własny
Bibliografia uzupełniająca:
F.W. DOBBS-ALLSOP, J.J.M. ROBERTS, C.L. SEOW, R.E. WHITAKER, Hebrew Inscriptions. Text from the Biblical Period of the Monarchy with Concordance. New Haven & London 2005.
Sh. AHITUV, HaKetav VeHaMiktav. Handbook of Ancient Inscriptions from the Land of Israel and the Kingdoms Beyond the Jordan from the Period of the First Commonwealth. [hbr.] Jerusalem 2005.
S. L. GOGEL, A Grammar of Epigraphic Hebrew. Atlanta 1998.
J. NAVEH, Early History of the Alphabet. Jerusalem 1987.
J. M. , In the Beginning. A Short History of the Hebrew Language. New York 2004.
A. SÁENZ-BADILLOS, A History of the Hebrew Language. Cambridge 1993 [tł.: Historia de la Lengua Hebrae, Sabadel 1988].
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: