Drogi, które się rozeszły: wspólne korzenie, rywalizacja i konflikt Kościoła i Synagogi w pierwszych wiekach naszej ery 3600-HE-DKR-OG

Chrześcijaństwo i judaizm to dwie wielkie religie monoteistyczne, które odwołują się do Biblii Hebrajskiej. Choć dziś stanowią dwa oddzielne i niezależne byty, mają one wspólne korzenie w okresie Drugiej Świątyni. Okres ten jest niezwykle istotnym tłem, które pozwala usytuować wczesny ruch wyznawców Jezusa w szerszym spektrum prądów myślowych i religijnych, które rozwijały się po niewoli babilońskiej. Jednocześnie stanowi on pomost pomiędzy wierzeniami i praktykami Izraelitów a judaizmem rabinicznym, który jest dziś główną formą religii Żydów. W najnowszych badaniach działalność Jezusa opisywana jest jako jeden z nurtów myślowych w ramach społeczeństwa Judejczyków okresu Drugiej Świątyni, a nie jako początek nowej religii – chrześcijaństwa. Poszczególne pisma Nowego Testamentu analizowane są natomiast na tle innych dzieł spisanych przez ówczesnych Judejczyków. Pomimo wspólnych korzeni, w wyniku procesów historycznych i
socjologicznych w Imperium Rzymskim, w dekadach po śmierci Jezusa następuje jednak stopniowy proces formowania tożsamości wyznawców Jezusa w kontrze do szerszych rzesz Judejczyków. Ruch wyznawców Jezusa, początkowo zdominowany przez Judejczyków, stopniowo przeradza się w twór złożony głównie z byłych pogan. Jednocześnie, po zburzeniu Świątyni Jerozolimskiej (70 r. n.e.) i Powstaniu Bar Kochby (132-135 n.e.), wśród Judejczyków następują rozmaite zmiany, które dają podwaliny pod powstanie Judaizmu rabinicznego. Kolejne dekady przynoszą coraz większą polaryzację opisywaną w literaturze
angielskim terminem „parting of the ways.” Starsze badania proces ten sytuowały już w pierwszym wieku naszej ery, jednak najnowsze opracowania wskazują, że nie był on bynajmniej zakończony jeszcze w IV i V w. n.e. Ostatecznie jednak w późnym antyku następuje krystalizacja ortodoksji zarówno w chrześcijaństwie, jak i w judaizmie. Od tej pory granice pomiędzy obiema religiami są coraz wyraźniejsze, a grupy znajdujące się na pograniczu coraz bardziej marginalizowane.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Roman Marcinkowski

Efekty kształcenia

- studenci posiadają podstawową wiedzę na temat historii Izraela okresu Drugiej Świątyni oraz pierwszych wieków naszej ery
- studenci posiadają podstawową wiedzę na temat historii rozwoju ruchu wyznawców Jezusa w pierwszych wiekach naszej ery
- studenci potrafią wskazać różnice w zakresie kultury, religii i społeczeństwa Izraela pomiędzy okresem Drugiej Świątyni a czasami późniejszymi i wcześniejszymi
- studenci potrafią opisać wpływ najważniejszych wydarzeń historycznych na wyznawców Jezusa oraz Judejczyków w pierwszych wiekach naszej ery
- studenci potrafią się posługiwać terminologią naukową dotyczącą formowania się judaizmu rabinicznego i chrześcijaństwa

Kryteria oceniania

Aktywność na zajęciach (30%)
Opracowanie i prezentacja na zajęciach wybranego zagadnienia bądź omówienie artykułu (30%)
Egzamin lub krótki esej (40%)

Literatura

Baron Lori, Hicks-Keeton Jill, Thiessen Matthew, The Ways That Often Parted, Atlanta: SBL, 2020.
Becker Adam H., Yoshiko Reed, Anette, The Ways That Never Parted, Tubingen: Mohr Siebeck, 2023.
Cohen, Shaye. The Beginnings of Jewishness: Boundaries, Varieties, Uncertainties. Berkeley, Calif.: University of California Press, 2001.
Fredriksen, Paula. Ancient Christianities. The First Five Hundred Years. Princeton&Oxford: Princeton University Press, 2024.
Rosik, Mariusz. Kościół a synagoga (30-313 po Chr.) na rozdrożu. Wrocław: Chronicon, 2016.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3600-HE-DKR-OG w USOSweb