Buddyzm na Jedwabnym Szlaku 3600-BJSZ-OG

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z buddyzmem na Jedwabnym Szlaku, szczególnie z jego formą kwitnącą w wielkich oazach Azji Środkowej (dzisiejszy Ujgurski Autonomiczny Region Xinjiang) w okresie od ok. I w. p.n.e. do X w. n.e.
Wykład rozpocznie się ogólnym wprowadzeniem do buddyzmu, przedstawieniem sylwetki historycznego Buddy, jego nauki i kanonu buddyjskiego, a także podstawowych założeń hinajany, mahajany i wadźrajany. Następnie poruszony zostanie temat ekspansji buddyzmu poza Indie, począwszy od misji wysłanych przez wielkiego króla Aśokę w połowie III w. p.n.e.
Jedwabny Szlak prowadził z Xi’an, dawnej stolicy Chin dynastii Han, przez Lanzhou do Dunhuangu, który w okresie od IV do X w. był największą i najsławniejszą oazą Jedwabnego Szlaku na jego centralnym odcinku. W Dunhuangu Szlak rozdzielał się na szlak główny (północny) i południowy. Droga północna prowadziła północnym skrajem pustyni Taklamakan, przez oazy Hami, Turfan, Korla, Kucza i Aksu do Kaszgaru. Na odcinku południowym znajdowały się m.in. oazy Chotan (Hoten), Yarkand i Nija. Wraz z dobrami materialnymi przemieszczały się również idee, wśród nich myśl buddyjska. Podczas wykładu omówione zostaną zabytki buddyjskie zachowane w wymienionych oazach Jedwabnego Szlaku. Władcy Kuszanów, a zwłaszcza wielki patron buddyzmu Kaniszka (II w. n.e.), znacznie przyczynili się do rozwoju buddyzmu w regionie Gandhary (dzisiejszy Pakistan), a następnie do jego ekspansji do oaz Jedwabnego Szlaku i dalej do Chin. W Dunhuangu zachował się imponujący kompleks wykutych w skale grot zwany Grotami Tysiąca Buddów lub Grotami Mogao. Jaskinie zawierają liczne okazy sztuki buddyjskiej okresu od IV do nawet XIV w. We wspomnianych oazach Jedwabnego Szlaku odnaleziono setki tysięcy manuskryptów spisanych w różnych alfabetach i językach (m.in. sanskryt, chiński, sogdyjski, tybetański, ujgurski, chotański, a nawet hebrajski i staroturecki). Poza tekstami o charakterze religijnym, zachowały się również notatki administracyjne, dekrety, traktaty z dziedziny medycyny, astronomii, matematyki, geografii, historii i wiele innych. Kolejnym zagadnieniem omówionym podczas wykładu będą podróże chińskich mnichów z Chin do Indii w okresie od IV w. (Faxian), do VII (Xuanzang) i VIII w. (Yijing), których celem było odnalezienie i skopiowanie świętych ksiąg buddyjskich, a następnie przetłumaczenie ich na język chiński. Ostatnim zagadnieniem omówionym podczas wykładu będą „Obce diabły na Jedwabnym Szlaku” (Peter Hopkirk). Pod koniec XIX w. rozpoczęła się rywalizacja światowych mocarstw (głównie Wielka Brytania, Niemcy, Francja, USA, Japonia, Szwecja), której celem było pozyskanie cennych artefaktów i manuskryptów zachowanych w oazach Jedwabnego Szlaku w Azji Środkowej. Wśród pozyskanych wówczas zwojów była Sutra Diamentowa, jeden z najważniejszych tekstów buddyjskich. Jest to najstarsza datowana, drukowana (druk blokowy) książka zachowana do naszych czasów, pochodząca z 868 r.