Dzieje narodu żydowskiego od Haskali do powstania Państwa Izrael 3600-7-HE1-DNZ(L)
Przedmiot ma na celu przedstawienie kluczowych etapów w historii narodu żydowskiego od Haskali (oświecenia żydowskiego) do utworzenia Państwa Izrael w 1948 roku. Osoby uczestniczące w zajęciach poznają najważniejsze wydarzenia, postacie i idee, które ukształtowały nowoczesną tożsamość żydowską w kontekście przemian społecznych, politycznych i religijnych.
Zagadnienia szczegółowe:
- Haskala - główni myśliciele, cele, rozwój literatury i prasy żydowskiej, wpływ na rozwój nowoczesnej kultury hebrajskiej;
- Żydowski wiek XIX w Europie Wschodniej i Zachodniej - między tradycją, asymilacją a emancypacją;
- Współczesny antysemityzm w europejskich imperiach i wczesnych państwach narodowych - sytuacja w Imperium Rosyjskim i Galicji, sprawa Dreyfussa;
- Początki myśli syjonistycznej - Chowewej Syjon, Achad Ha-Am, Mojżesz Hess, Leon Pinsker;
- "Państwo żydowskie" Teodora Herzla i pierwsze kongresy syjonistyczne - syjonizm polityczny i kulturalny, wydarzenia 1903 roku;
- Palestyna w okresie Imperium Osmańskiego - stary jiszuw i początki nowego jiszuwu;
- Druga alija (1904-1914) - syjonizm socjalistyczny, etos nowego Hebrajczyka, wpływ na kulturę jiszuwu i wczesnego państwa;
- I wojna światowa - Legion Żydowski, Deklaracja Balfoura, Brytyjski Mandat Palestyny;
- Międzywojenni Żydzi między Europą a Palestyną - zróżnicowanie polityczne, mnogość instytucji syjonistycznych, syjonizm rewizjonistyczny, syjonizm religijny;
- Trzecia, czwarta i piąta alija - rozwój osadnictwa, instytucje syjonistyczne w Palestynie, kultura jiszuwu między miastem a wsią;
- Stosunki żydowsko-arabskie - obszary współpracy, ograniczenia emigracji (białe księgi), żydowskie organizacje obronne, zamieszki 1929 roku i powstanie arabskie 1936-1939;
- II wojna światowa - alija bet, Zagłada, odbiór doniesień z Europy w jiszuwie;
- Sytuacja po zakończeniu II wojny światowej - nielegalna emigracja żydowska, przemoc żydowsko-arabska, plany podziału Palestyny, Rezolucja nr 181 ONZ;
- Wojna 1947-1949 - Deklaracja Niepodległości 14.05.1948, Nakba, uchodźcy palestyńscy i palestyńscy obywatele państwa Izrael.
|
W cyklu 2024L:
jw |
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Osoba studiująca po ukończeniu kursu przewidzianego programem:
Zna i rozumie:
• Szczegółowe zagadnienia z zakresu historii Żydów i Izraela (K_W06),
• Podstawowe zjawiska kulturowe judaizmu i Izraela (K_W10),
• Różnorodność językową i jej wpływ na sytuację kulturową i polityczną świata (K_W14),
Potrafi:
• Zastosować wiedzę z zakresu historii Izraela i Żydów do analizy i interpretowania wydarzeń współczesnego świata (K_U04)
• Prawidłowo usytuować państwa Izrael w kontekście uwarunkowań środowiska naturalnego, geopolitycznego i gospodarczego (K_U05),
• Prezentować szczegółowe zagadnienia z zakresu problematyki kulturowej judaizmu i Izraela w języku polskim oraz w języku hebrajskim z uwzględnieniem tradycji intelektualnej judaizmu i Izraela (K_U21),
Jest gotów do:
• Uczenia się przez całe życie (K_K01),
• Uświadamiania innym odmienności kulturowej i jej źródeł religijnych, filozoficznych, obyczajowych i historycznych oraz jej znaczenia dla rozumienia współczesnego świata (K_K05),
• Uświadamiania znaczenia kultury Izraela w kulturze światowej (K_K07),
• Działania na rzecz udostępniania i promowania spuścizny kulturowej i językowej judaizmu i Izraela (K_K08)
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę na podstawie:
• kontroli obecności (dopuszczalne dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze),
• aktywnego uczestnictwa w zajęciach (w tym: bieżące przygotowanie do zajęć oraz jednokrotna prezentacja tekstu naukowego),
• ustnego egzaminu końcowego.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Literatura podstawowa:
- Israel Bartal, The Jews of Eastern Europe, 1772-1881, University of Pennsylvania Press 2006.
- Olga Litvak, Haskalah: The Romantic Movement in Judaism, Rutgers University Press 2012.
- Marcin Wodziński, Oświecenie żydowskie w Królestwie Polskim wobec chasydyzmu, Cyklady 2003.
- Jacek Surzyn, Antysemityzm, emancypacja, syjonizm: narodziny ideologii syjonistycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2014.
- Walter Laqueur, A History of Zionism: From the French Revolution to the Establishment of the State of Israel, Schocken 2003 [1972].
- Shlomo Avineri, The Making of Modern Zionism. The Intellectual Origins of the Jewish State, Basic Books 2017 [1981].
- Anita Shapira, Historia Izraela, Dialog 2018.
- Jehuda Reinharz and Anita Shapira (eds), Essential Papers on Zionism, NYU Press 1996.
- Oz Almog, The Sabra. The Creation of the New Jew. University of California Press 2000.
- Yael Zerubavel, Recovered Roots, Collective Memory and the Making of Israeli National Tradition, University of Chicago Press,1995.
- Tom Segev, One Palestine, Complete. Jews and Arabs Under the British Mandate, Metropolitan Books 2000.
- Benny Morris, Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict 1881-2001, Vintage Books 2001.
Teksty źródłowe:
- Teodor Herzl, Państwo żydowskie, Austeria 2020.
- Eran Kaplan, Derek J. Penslar, The Origins of Israel, 1882–1948: A Documentary History, University of Wisconsin Press 2011.
+ Teksty kultury wybrane przez prowadzącego
|
W cyklu 2024L:
Literatura szczegółowa na konkretne spotkania przekazywana będzie w trakcie semestru na bieżąco na Google Classroom. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: