Historia Iranu / Afganistanu 3600-5-IR2-HIA
Na wykładzie omawiany jest okres po najeździe Arabów, okres dominacji islamu i czasy najnowsze, łącznie z rewolucją Chomejniego i jej następstwami.
Epokę muzułmańską dzielimy na kilka wyróżniających się okresów: rządy kalifatu, rozbicie terytorialne na szereg państw formalnie od niego zależnych, okres mongolski, restauracja Persji pod rządami Safawidów, stagnacja epoki Kadżarów, wiek XX i wejście w epokę nowoczesną. Dla pierwszego okresu istotna jest walka o zachowanie tożsamości i substancji społecznej i kulturowej oraz znalezienie i zdefiniowanie własnego miejsca w politycznej rzeczywistości islamu; w okresie rozbicia dominuje rywalizacja emiratów o preponderancję na terytorium wschodniego kalifatu i pojawia się kwestia supremacji politycznej elementu tureckiego; po inwazji mongolskiej następuje dewastacja kraju a następnie stopniowa jego odbudowa, której towarzyszy utrwalenie się dominacji elit mongolsko-tureckich; w epoce Safawidów najistotniejszą sprawą jest szyizacja kraju i stosunki z Turcją Osmańską, natomiast przez cały wiek XIX i XX wysuwa się na czoło sprawa stosunków z Zachodem i modernizacji kraju. Ruch konstytucyjny 1905-1909 i rewolucja 1979 r. jako punkty zwrotne w dziejach Iranu w XX w. Iran po rewolucji, wyzwania XXI w.
Aż do XVIII w. nie ma źródłowych przesłanek do wyodrębnienia historii Afganistanu jako osobnego przedmiotu badań. Począwszy od tego stulecia należy jednak omówić genezę i dzieje państwa afgańskiego, wojny z Wielką Brytanią i politykę Rosji kończąc na wydarzeniach XX wieku i inwazji sowieckiej 1978 r. oraz jej konsekwencji po czasy dzisiejsze. Od XVI w. wskazane jest choćby pobieżne omawianie wydarzeń w Azji Środkowej równolegle do rozwoju sytuacji w Iranie i później w Afganistanie. Rola okupacji sowieckiej w Afganistanie i rewolucji w Iranie w kształtowaniu się ekstremizmów w łonie współczesnego islamu.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student po ukończeniu kursu przewidzianego programem:
Wiedza:
- ma podstawową wiedzę w zakresie teorii nauk humanistycznych niezbędnych do rozumienia wybranych aspektów kultury w dziedzinie historii Iranu [K_W04];
- ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o historii Iranu od najazdu arabskiego do czasów współczesnych [K_W06];
- ma uporządkowaną wiedzę ogólną o sztuce Iranu [K_W08];
- ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o zagadnieniach społeczno-kulturowych Iranu w zakresie sytuacji etnicznej, demograficznej i politycznej od najazdu arabskiego do czasów współczesnych [K_W09];
- ma uporządkowaną wiedzę na temat uwarunkowań środowiska geopolitycznego i gospodarczego oraz ich znaczenia dla historycznej i współczesnej sytuacji Iranu [K_W11];
- ma świadomość różnorodności językowej irańskiego obszaru cywilizacyjnego i jej wpływu na sytuację kulturową i polityczną świata [K_W14];
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla wybranych teorii i szkół badawczych w zakresie studiów nad historią Iranu od najazdu arabskiego do czasów współczesnych [K_W18];
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury właściwe dla rodzimych tradycji Iranu [K_W19].
Umiejętności:
- potrafi wskazać źródła różnic kulturowych krajów Orientu [K_U02];
- potrafi zastosować wiedzę z zakresu historii obszaru cywilizacji Iranu do analizy i interpretowania wydarzeń współczesnego świata [K_U04];
- potrafi prawidłowo usytuować obszar cywilizacji Iranu w kontekście uwarunkowań środowiska naturalnego, geopolitycznego i gospodarczego [K_U05];
- potrafi zastosować wiedzę z zakresu problematyki społeczno-kulturowej w typowych sytuacjach profesjonalnych [K_U09];
- posiada umiejętność prezentacji zagadnień szczegółowych z zakresu problematyki historycznej Iranu w języku polskim oraz w języku obcym z uwzględnieniem tradycji intelektualnej [K_U21].
Kompetencje:
- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [K_K01];
- potrafi odpowiednio określić cele i sposoby ich osiągnięcia w zakresie działalności naukowej, zawodowej i społecznej [K_K04];
- ma świadomość odmienności kulturowej i jej źródeł religijnych, filozoficznych, obyczajowych i historycznych oraz jej znaczenia dla rozumienia współczesnego świata [K_K05];
- widzi potrzebę prowadzenia dialogu międzykulturowego [K_K06];
- ma świadomość znaczenia historii Iranu w kulturze światowej [K_K07];
- działa na rzecz udostępniania i promowania spuścizny cywilizacyjnej Iranu [K_K08].
Kryteria oceniania
W ocenie będą stosowane następujące kryteria:
- obecność na zajęciach;
- prace semestralne (opcjonalnie);
- wiedza, umiejętności i kompetencje wykazane na egzaminie ustnym.
Literatura
The Cambridge History of Iran, t. IV-VII, Cambridge 1975-1990
A. Krasnowolska (red.), Historia Iranu, Ossolineum 2010, cz. II-IV
B. Składanek, Historia Persji, t. 2, Warszawa 1999
B. Składanek, Historia Persji, t. 3, Warszawa 2003
J. D. Sourdel, Cywilizacja Islamu, Warszawa 1980
E. Abrahamian, Historia współczesnego Iranu, Warszawa 2011
N. Keddie, Współczesny Iran. Źródła i konsekwencje rewolucji, Kraków 2007
Th. Coville, Najnowsza historia Iranu. Republika Islamska, Warszawa 2009
Dodatkowe pozycje do wyboru, zaproponowane przez wykładowcę.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: