Wiedza o judaizmie2 3600-3-HE1-WJ2
W czasie zajęć będą szczegółowo omawiane następujące zagadnienia i tematy:
1) pojęcia: Tora ustna, Tora pisana, stworzenie, objawienie, zbawienie;
2) idee: mesjańskie i kabalistyczne;
3) fragmenty klasycznych dzieł literatury religijnej: Biblia, Miszna, Talmud, itp.;
4) fragmenty pism najważniejszych przedstawicieli myśli żydowskiej na przestrzeni dziejów: Saadii Gaona, Mojżesza Majmonidesa, Jehudy Haleviego, Franza Rosenzweiga, Emmanuela Levinasa, Abrahama Heschela, Jeszajahu Leibowica, etc. ;
5) cykl liturgiczny, święta żydowskie, obrzędy religijne: Śmierć i Pogrzeb; Ślub i Rozwód; Bar/Bat Micwa i Kaszrut; Szabat i modlitwa; Tisza be-Aw; Tu bi-Szewat; Święto Tygodni/Szawuot; Święto Paschy/Pesach; Purim; Święto Świateł/Chanuka; Święto Namiotów/Sukot; Dzień Pojednania/Jom Kipur; Nowy Rok/Rosz ha-Szana; etc.
6) najważniejsze ruchy religijne: karaimi; saduceusze; faryzeusze; zeloci; samarytanie; esseńczycy (a Qumran); sabatajczycy; frankiści; hasydyzm i habad (a mitnagdim); haskala; syjonizm; judaizm ortodoksyjny i neo-ortodokcja; judaizm konserwatywny; judaizm reformowany;
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Celem zajęć jest zaprezentowanie studentom najważniejszych pojęć i koncepcji judaizmu a także zapoznanie z szeroko pojętą spuścizną myśli żydowskiej i jej najważniejszymi przedstawicielami na przestrzeni dziejów.
Kryteria oceniania
Ocena końcowa jest uśrednioną oceną z egzaminu końcowego, z krótkich sprawdzianów, z obecności i aktywności na zajęciach.
Literatura
Teksty, artykuły omiawiane na zajęciach:
1. Daniel H. Frank, „Czym jest filozofia żydowska?”, w: Historia Filozofii Żydowskiej, przeł. Paweł Sajdek, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009, s. 11-21.
2. Gershom Scholem, „Judaistyka – wczoraj i dziś”, w: Gershom Scholem, Żydzi i Niemcy: Eseje. Listy. Rozmowa, przeł. Marzena Zawanowska i Adam Lipszyc, Pogranicze, Sejny 2006, s. 86-106.
3. Adam Lipszyc, „Wprowadzenie: parę głównych pojęć”, w: Ślad judaizmu w filozofii XX wieku, fundacja im. prof. Mojżesza Schorra, Warszawa 2009, s. 9-21.
4. Eugen Werber, „Talmud – dziedzictwo historii i kultury”, w: Literatura na świecie 4 (189), przeł. Dorota Jovanka Cirlic, Warszawa, 1989, s. 34-74.; Traktat „Sentencje Ojców” w: Literatura na świecie 4 (189), przeł. Michał Friedman, Warszawa, 1989, s. 3-32.
5. Marzena Zawanowska, „Źródła mądrości żydowskich”, w: Mądrości żydowskie, KDC, 2005.
6. Jeszajahu Leibowic, „Tora Ustna i Tora Pisana”, w: Rozmowy o traktacie Pirke Awot i Rambamie, Schocken, Tel-Awiw, 1979, s. 15-18 [Hebrajski], przeł. Marzena Zawanowska.
7. Haim Nahman Bialik, „Halachah i Aggadah”, w: Revealment and Concealment: Five Essays, Ibis Editions, 2000, Jerusalem, s. 45-87.
8. Erich Auerbach, „Blizna Odyseusza”, w: Mimesis, Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu, przeł. Z. Żabicki, Warszawa, Wydawnictwo Prószyski i S-ka, 2004, t. 1, s. 29-48.
9. Yosef Hayim Yerushalmi, „Biblical and Rabbinic Foundations. Meaning in History, Memory, and the Writing of History”, w: Zakhor: Jewish History and Jewish Memory, University of Washington Press, Seattle and London 1996, s. 3-26.
10. Abraham Joshua Heschel, „Prolog: Architektura czasu” i „Epilog: Uświęcać czas”, w: Szabat i jego znaczenie dal współczesnego człowieka, przekł. Henryk Halkowski, Esprit, Kraków 2009, s. 21-34, 147-159.
11. Gershom Sholem, „Sens Tory w mistyce żydowskiej” w: Kabała i jej symbolika, Znak, Kraków 1996, s. 41-95.
12. Shalom Carmy i David Schatz, „Biblia jako źródło refleksji filozoficznej”, w: Historia Filozofii Żydowskiej, przeł. Paweł Sajdek, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009, s. 25-50.
13. Soren Kirkegaard, „Czy może istnieć teleologiczne zawieszenie etyki” i „Czy istnieje absolutny obowiązek wobec Boga”, w: Bojaźń i drżenie, przekł. J. Iwaszkiewicz, Zysk i S-ka, Warszawa 1995, s. 66-90.
14. David Novak, „Talmud jako źródło refleksji filozoficznej”, w: Historia Filozofii Żydowskiej, przeł. Paweł Sajdek, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009, s. 75-92.
15. Emmanuel Lewinas, „Lekcja druga”, w: Cztery lektury talmudyczne, przekł. Ewa Burska, Oficyna Literacka, Kraków 1995, s. 39-65.
16. Traktat „Pirke Awot” w dowolnym przekładzie: Sentencye Praojców w: Modły Izraelitów na dni powszednie i święta, uroczystości i posty, oraz obrządki i ceremonje religijne. Tłumaczył i objaśnił dyr. Salomon Spitzer, Drukarnia J. Fischera, Kraków 1926, s. 332-393; Sentencje ojców w: Literatura na świecie 4 (189), 1987, tłum. Michał Friedman, s. 3-31; Sentencje ojców (Pirke Awot), tłum. Ewa Gordon, Fundacja Ronalda S. Laudera, Kraków 2005; Pirke awot w: Sidur szaarej teszuwa, tłum. Ewa Gordon, Gmina wyznaniowa żydowska w Warszawie, Warszawa 2005, s. 543-602.
17. Gershom Scholem, „Objawienie i tradycja jako kategorie religijne w judaizmie”, w: Gershom Schalom, O głównych pojeciach judaizmu, przeł. Juliusz Zychowicz, Papieska Akademia Teologiczna, Kraków 1989, s. 86-116.
18. Franz Kafka, „W katedrze”, w: Proces, przeł. Bruno Schulz, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2002; Idem, „Budowa chińskiego muru”, w: Nowele i Miniatury, przekł. Roman Karst i Alfred Kowalkowski, PIW, Warszwa 1961, s. 96-112.
19. „Korespondencja Gershoma Scholema i Waltera Benjamina” w: Gershom Scholem, Żydzi i Niemcy: Eseje. Listy. Rozmowa, przeł. Marzena Zawanowska i Adam Lipszyc, Pogranicze, Sejny 2006, s. 268-311.
20. Adam Lipszyc, „Gershom Schalom: Niezniszczalność tradycji i nicość objawienia”, w: Ślad judaizmu w filozofii XX wieku, fundacja im. prof. Mojżesza Schorra, Warszawa 2009, s. 74-84.
21. Gershom Scholem, „Wyznanie o naszym języku (list do Franza Rosenzweiga)”, przeł. Adam Lipszyc.
22. Chaim Nachman Bialik, „Jawne i ukryte w języku”, przeł. Marzena Zawanowska;
23. Idem, „The Sacred and the Secular in Language”, w: Revealment and Concealment: Five Essays, Ibis editions, 2000, Jerusalem, s. 89-94.
24. Gershom Scholem, „Rozważania o teologii żydowskiej w naszych czasach”, w: Żydzi i Niemcy: eseje, listy, rozmowa, przekł. Marzena Zawanowska i Adam Lipszyc, Pogranicze, Sejny 2006, s. 337-373.
25. Sigmund Freud, „Jeśli Mojżesz był Egipcjaninem”, Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna, przekł. Aleksander Ochocki i Jerzy Prokopiuk, Sen – Wydawnictwo KR, Warszwa, 1994, s. 27-68.
26. Martin Buber, „Legenda a historia”, „Krzak gorejący”, „Mojżesz i Faraon”, „Cudowne przejście przez morze”, „Szabat”, „Jetro”, „Na skrzydłach orlich” w: Mojżesz, przekł. Ryszard Wojnakowski, Cyklady, Warszaw , s. 11-16, 33-45, 49-55, 60-69, 76-87.
27. Gershom Scholem, „O rozumieniu idei mesjańskiej w judaizmie”, O głównych pojęciach judaizmu, Papieska Akademia Teologiczna, przeł. Juliusz Zychowicz, Kraków 1989, s. 117-163.
28. Emanuel Lewinas, „Teksty mesjanistyczne”, w: Trudna wolność: Eseje o judaizmie, przeł. Agnieszka Kuryś, Wydawnictwo Atext, Gdynia 1991, s. 61-100.
29. Gershom Scholem, „Redemption Through the Sin” w: The Messianic Idea in Judaism and Other Essays on Jewish Spirituality, Schocken Books, New York 1995, s. 78-141.
30. Jakub Frank, Księga Słów Pańskich, ezoteryczne wykłady Jakuba Franka, opracowanie naukowe i komentarz Jan Doktór, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 1995, tom 1, s. 27-47.
31. Moshe Idel, „Hasidism: Mystical Messianism and Mystical Redemption”, w: Messianic Mystics, Yale University Press, New Haven & London, 1998, s. 212-247.
32. R. Nachman z Bracławia, „Opowieść o zaginionej księżniczce”, „Opowieść o księciu z klejnotów” w: Opowieści rabina Nachmana z Bracławia, przekł. Henryk Halkowski, Merkury, Kraków 1999, s. 13-22, 55-60.
33. Judah Halevi, The Kuzari, An Argument for the Faith of Israel, Schocken Books, New York, , s. 161-191.
34. Abraham Ibn Daud, The Book of Tradition, przekł. Gerson Cohen, The Jewish Publication Society of America, Philadelphia 1967, s. 16-25, 46-62,91-103.
35. Moses Maimonides, The Guide for the Perplexed, przekł. M. Friedländer, Dover Publication Society, New York 2000, s. 107-113.
36. Jeszajahu Leibowic, „Księga Rodzaju”, „Księga Hioba”, „Księga Koheleta”, w: Pięć Ksiąg Wiary, przekł. Marzena Zawanowksa, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008, s.39-89.
37. Adam Lipszyc, „Jeszajahu Leibowic – religia praktyki bezinteresownej”, Ślad judaizmu w filozofii XX wieku, fundacja im. prof. Mojżesza Schorra, Warszawa 2009, s. 109-119.
38. Franz Rosenzweig, „Księga Pierwsza” w: Franz Rosenzweig, Gwiazda Zbawienia, przeł. Tadeusz Gadacz, Znak, Kraków 1998, s. 471-526.
39. Gershom Scholem, „Franz Rosenzweig i jego Gwiazda Zbawienia”, w: Żydzi i Niemcy: Eseje. Listy. Rozmowa, przeł. Marzena Zawanowska i Adam Lipszyc, Pogranicze, Sejny 2006, s. 175-199.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: