Antropologia kultury2 3600-2-IO1-AK2W

Zajęcia podzielone zostały na kilka grup tematycznych:
1. Podstawowe definicje i obszar zainteresowania i badań. Etnografia, etnologia, antropologia społeczna, antropologia kultury, socjologia. Nauki etnologiczne. Pojęcie kultury. Podstawowe definicje i wyznaczany przez nie obszar pojęciowy. Źródła do badań w zakresie antropologii kulturowej.
2. Początki nauk etnologicznych - spojrzenie na świat własny i obcy. Rozróżnienie swój - obcy. Europocentryzm i europejskie odkrywanie świata. Poznanie świata egzotycznego i obszaru działania chrześcijaństwa. Intelektualne przewroty doby odrodzenia i oświecenia. Idea dobrego dzikiego.
3. Odkrycie ewolucji. Teoria Darwina w obszarze biologii i kultury. Ewolucjonizm E.B. Tylora i L.H. Morgan. Badania społeczeństw pierwotnych. Nowe spojrzenie na obcego - początek równości krwi.
4. Ewolucjonizm krytyczny i dyfuzjonizm (historyzm), nowe teorie rozwoju kultury. Rozróżnienia kultura-natura, kultura-cywilizacja, kultura-kultury. Analiza zjawisk kultury poprzez rzecz, zachowanie, znaczenie (symbol) - kultura materialna, społeczna i duchowa (na przykładzie namazlyka).
5. Funkcjonalizm i strukturalizm jako spojrzenie w głąb, ich aspekty uniwersalne. Teoria zmiany kulturowej. Instytucja w ewolucjonizmie, funkcjonalizmie, jej miejsce w strukturalizmie. Analiza zjawisk kultury poprzez rzecz, zachowanie, znaczenie (symbol) - kultura materialna, społeczna i duchowa (na przykładzie jurty kula i jurty).
6. Rewolucja funkcjonalna Bronisława Malinowskiego raz jeszcze. Badacz i badana społeczność. Modele podejść badawczych - ujęcie emic i ethic. Podstawowe techniki badawcze - rozmowa, wywiad etnograficzny, obserwacja i obserwacja uczestnicząca. Badania przezroczyste, kontakty badacza z "dzikim". Tekst antropologiczny i jego autorzy.
7. Kultura i środowisko. Zachowania człowieka w różnych warunkach środowiska naturalnego. Determinizm geograficzny i determinizm kulturowy. Środowisko i gospodarka. System wytwarzania i wymiany dóbr a typ organizacji społeczno-gospodarczej. Kręgi kulturowe - kryteria definiowania, zakres pojęciowy, ich przestrzeń i czas. Wędrówka elementów kultury. Neoewolucjonizm.
8. Kultura i społeczeństwo. Wspólnota społeczna, podstawowe wzory grup społecznych. Zagadnienie więzi społecznych (osobista i ideologiczna). Pokrewieństwo pomiędzy kulturą i naturą, kwestia kazirodztwa. Typy pokrewieństwa. Małżeństwo, rodzina. Związki rodowe i plemienne. Systemy pokrewieństwa a dziedziczenie. Przekazywanie kontroli nad społeczeństwem - władza.
9. Osobowość i społeczeństwo. Kulturowe uwarunkowania kształtowania się osobowości. Płeć w kulturze i płeć kulturowa. Proces wychowania - grupy wieku, inicjacje (obrzędy przejścia). Wzory osobowości - wzory kultury. Bohater kulturowy jako wzór zachowań. Osobowość zbiorowa a charakter narodowy.
10. Język i kultura - język kultury. Język a mowa. Aspekty semiotycznej analizy tekstu. Teoria zachowań językowych Bronisława Malinowskiego. Relatywizm językowy Sapira i Wortha a uniwersalizm językowy Chamskiego. Kultura jako język i system znaków. Język mówiony, język pisany, język ciała? Problem przekładu. Relatywizm kulturowy.
11. Świat nadprzyrodzony. Magia i religia. Myślenie symboliczne. Czas i przestrzeń sacrum i profanum. Mity a obrzędy, mityczne scenariusze obrzędów. Cykle obrzędowe świąt dorocznych, rodzinnych, narodowych i państwowych. Religia i kult. Bohater kulturowy w kontekście religii.
12. Kłopoty z kulturą. Jaka kultura - tradycyjna (pierwotna, historyczna, chłopska, koczownicza?), szlachecka, mieszczańska, religijna, literacka, masowa, globalna. Kultura wysoka i niska. Kultura współczesna. Problem zdefiniowania kultury w obrębie jej podstawowych pojęć i terminów. Tożsamość kulturowa.