Socjologia struktur i instytucji politycznych 3502-SSP-W

Podstawową polityczną strukturą jest państwo - w ostatnich stuleciach jego szczególna postać jaką jest państwo narodowe. Współcześnie, państwo pozostaje główną formą politycznego zorganizowania społeczeństwa, ale gwałtownie zmieniają się jego funkcje a nawet status ontologiczny (problem suwerenności), a ponadto pojawiają się działania i struktury polityczne nie dające się analizować w obrębie paradygmatu państwa narodowego. Jednym ze znaków współczesności jest 'rozlewanie się polityczności' i zamazanie niegdyś wyraźnej granicy między państwem a społeczeństwem. Wykład zdając sprawę z tych nowych tendencji musi jednak uwzględniać, że póki co podstawowe ramy dla aktywności jednostek i grup tworzą instytucje i organizacje składające się na system polityczny konkretnego państwa. Z tym że, w odróżnieniu od tradycyjnego instytucjonalizmu , przyjmujemy iż instytucje stanowią nie tylko zestawy zewnętrznych ograniczeń ludzkich działań, ale same są przedmiotem przetargów, mogą być konstruowane, mogą ewaluować, a także zanikać. Takie są najogólniejsze teoretyczno - metodologiczne założenia wykładu. Szczegółowy wykaz tematów:1. Perspektywa instytucjonalna i neoinstytucjonalna w badaniu instytucji i struktur politycznycha) Pojęcie instytucji (Luhmann, Offe, North), instytucje polityczne;b) Założenia teoretyczno- metodologiczne tradycyjnych analiz działania instytucji politycznych (Monteskiusz, Tocquevillee, Weber, Laski);c) Perspektywa nowego instytucjonalizmu w badaniu instytucji politycznych;d) Problem instytucjonalizacji i projektowania instytucji.2. Państwo prawa - idea i jej współczesne aplikacjea) Narodziny idei państwa prawnego- Rechstaat, kontekst - pozytywizm prawniczy;b) Społeczne i polityczne uwarunkowania zakorzenienia się w końcu XIX wieku doktryny państwa prawnego;c) Współczesne rozumienie państwa prawnego; Przeworski i Marvall o państwie prawa;d) Zasady państwa prawa w konstytucji III RP ( w szczególności zasady przyzwoitej legislacji,np. zakaz retroakcji, vacatio legis, zasada proporcjonalności itp.)3. Konstytucjonalizm i demokracjaa) Podstawowe dylematy konstytucyjne;b) Napięcia między konstytucjonalizmem a demokracją;c) O tworzeniu konstytucji i problem jej trwałości;d) Patriotyzm konstytucyjny w ujęciu J. Habermasa.4. System rządów a) Zalety i wady systemu prezydenckiego;b) Zalety i wady systemu parlamentarnego;c) Semiprezydencjalizm.5. System rządów III RPa) Projekt Okrągłego Stołu i co z niego zostało;b) O zmienności polskiego systemu rządów: pomiędzy semiprezydencjalizmem a systemem parlamentarno- gabinetowym;c) Krótki przegląd najważniejszych konfliktów konstytucyjnych w III RP i kluczowe rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego.6. Prezydent RP w systemie politycznym a) Prerogatywy prezydenta;b) Inne instrumenty wpływu prezydenta na rząd i parlament;c) Synteza: od czego zależy siła prezydenta w polskich warunkach?7. Rada Ministrów i premier w systemie politycznyma) Kompetencje Rady Ministrów;b) Kompetencje Prezesa RM i polityczne instrumenty jego działania;c) Synteza: od czego zależy siła rządu?8. Sejm i Senat w systemie politycznyma) Wady i zalety bikameralizmu;b) Konstytuowanie parlamentu i jego struktura;9. Działanie parlamentu ze szczególnym uwzględnieniem procesu legislacyjnegoa) procedura legislacyjna;b) jawne i ukryte mechanizmy wpływu grup interesu na proces legislacyjny.10. Polskie prawo wyborcze na tle porównawczyma) systemy większościowe ;b) systemy proporcjonalne;c) kwestia ,,najlepszego" systemu wyborczego.11. Partie i system partyjnya) Pojęcia i definicje;b) Funkcje partii w demokracjach;c) Kłopoty z instytucjonalizacją partii i systemu partyjnego w Polsce.12. Obywatel wobec państwaa) Pojęcia obywatela, obywatelstwa i obywatelskości;b) Konstytucyjne prawa i wolności obywatelskie;c) Srodki ochrony praw i wolności obywatelskich.13. Spór o społeczeństwo obywatelskiea) Pojęcie 'społeczeństwo obywatelskie'b) Elementy mitologii w dominujących koncepcjach społeczeństwa obywatelskiego;c) Infrastruktura spo