Rosjanie w Polsce - emigranci czy mniejszość? 3502-SEM25

Wydaje się nam, że w Polsce istnieje słabo zauważalna mniejszość narodowa - Rosjanie. Interesują nas dwie główne fale emigracji rosyjskiej do Polski - po 1917 i po upadku ZSRR. Czy są oni nadal we własnym odczuciu emigrantami, czy stali się już mniejszością w społeczeństwie polskim? Czy obserwowana przez nas izolacja Rosjan w Polsce wywołana jest nastawieniem społeczeństwa polskiego? Czy zamknięcie się wewnątrz własnej grupy wynika raczej z poczucia wyższości kulturowej, cywilizacyjnej? Badanie przemian tożsamości pierwszego i drugiego pokolenia emigrantów rosyjskich w Polsce po 1991 rWydaję się, że typowe etapy akulturacji dla pierwszego i dorastającego już drugiego pokolenia emigrantów rosyjskich, którzy przybyli do Polski po upadku Związku Radzieckiego, w zetknięciu ze społeczeństwem polskim są w specyficzny sposób utrudnione. Przyczyną tego może być silnie sprecyzowany stereotyp Rosjanina, przeświadczenie o zagrożenie ze strony Rosji oraz specyficzne poczucie wyższości Polaków w stosunku do szeroko rozumianego Wschodu.W centrum naszej uwagi znajdzie się budowa tożsamości drugiego pokolenia Rosjan w Polsce oraz zmiany zachodzące w tożsamości rodziców. Istotne będzie odniesienie się do sytuacji znacznego obciążenia wizerunku Rosjan wynikającego z bolesnych relacji w przeszłości. Pierwsze i drugie pokolenie emigrantów rosyjskich musi również zetrzeć się ze współczesną wizją Rosji w Polsce. Wśród wielu Polaków rozpowszechniony jest pogląd, że Rosja jest państwem niebezpiecznym. Polskiemu społeczeństwu przekazywane są informacje medialne, w których Rosja jest przedstawiona jako odradzające się Imperium. Wzajemne uprzedzenia Polaków i Rosjan są wzmocnione dodatkowo przez sytuację polityczną. Podczas tych badań chcielibyśmy zastanowić się nad strategiami, jakie podejmują Rosjanie w Polsce kształtując swoją tożsamość, broniąc swojej godności, pragnąc zachować ciągłość swojego "ja". Na tym tle ciekawym byłoby zbadanie obrazu Polaka w środowisku Rosjan w Polsce i zastawienie go ze stereotypem funkcjonującym w kulturze i środkach masowego przekazu w Rosji. Będziemy starać się zbudować narzędzia badawcze mierzące asymilacje Rosjan w różnych kategoriach kultury polskiej.Chcielibyśmy także zbadać zakres pojęcia "my" istniejącego w grupie emigrantów rosyjskich. Zakładamy, że w zakres "swoich" wchodzić mogą osoby, które pochodzą z terenów post-sowieckich, identyfikujące się z szeroko rozumianą kulturą rosyjską w różnych jej wymiarach oraz posługujące się językiem rosyjskim. Specyficzną formą spotkań, którą chcemy zbadać jest występująca tylko poza granicami byłego ZSRR impreza pod nazwą Russian Party oraz podobne do niej przedsięwzięcia integrujące środowisko rosyjskie. Wewnątrz Rosji definicja "my" jest zawężona do narodowości rosyjskiej, natomiast poza jej granicami wydaje nam się, że z popularną kulturą rosyjskojęzyczną identyfikuje się znacznie szersza grupa osób pochodzących z terenów byłego ZSRR. Wynika to w znacznym stopniu również z kategoryzacji przez społeczeństwo polskie przybyszów ze Wschodu jako szeroko rozumianych Rosjan. Z jednej strony utrudnia to ich integracje do społeczeństwa polskiego, a z drugiej strony poszerza zakres specyficznej "post-sowieckiej swojskości", dającej im poczucie bezpieczeństwa w obliczu często niechętnego wobec nich społeczeństwa polskiego. Zakładamy, że mocno odczuwalny przez Białorusinów, Ukraińców i Rosjan dystans w zetknięciu z Polakami wywołuje specyficzny efekt poczucia wzajemnej bliskości kulturowej. Jest to po części wynikiem swoistego stereotypu "Ruskiego" funkcjonującego w polskim społeczeństwie. Pojęcie to jest tak szerokie i nieprecyzyjne, że często w oparciu o nie Polacy zaliczają do grupy Rosjan przedstawiciele innych narodowości z byłego ZSRR. Zaczęliśmy badać te zjawiska podczas zajęć w ramach seminarium "Stereotyp Polaka w społeczeństwie rosyjskim" ze studentami w roku akademickim 2008/2009. Posiadamy dobre kontakty i rozeznanie w