Socjologia ekonomiczna. Instytucje rynku 3502-SEM10

Przedmiotem seminarium jest rynek (rynki) rozumiany jako instytucje koordynujące transakcje wymiany między społecznymi podmiotami. Tak sformułowany temat wyznacza kierunki analizy. Po pierwsze, niezależnie od ekonomicznego modelu rynku, będziemy poszukiwać społecznych i kulturowych form jego zróżnicowania, po drugie rynek jest społeczną instytucją, zatem zwrócimy uwagę na jego aspekty instytucjonalne (historię, reguły zachowań, społeczne podmioty, procesy urynkowienia), po trzecie rynek jest jedną z instytucji społecznych, stąd pytania o kontekst innych społecznych instytucji. Traktujemy też rynek jako regułę narzucającą formy koordynacji zachowań takich jak wymiana, konkurencja, kooperacja. W przeciwieństwie do ekonomicznych agregatów po stronie popytu i podaży interesować nas będą społecznie zdefiniowane podmioty uczestników rynku. W ramach seminarium będą podejmowane nastepujące bloki tematyczne: *Model rynku; podejście ekonomiczne (podaż, popyt, cena, racjonalność, homo economicus) a tradycja społecznej wymiany w socjologii i antropologii.*Klasycy ekonomii i socjologii na temat rynku; przedmiotem analizy będą poglądy A.Smitha, J.S. Milla, K.Marksa, M.Webera i E. Durkheima.*Klasyczne analizy zostaną skonfrontowane ze współczesnymi znanymi diagnozami rynku (Fiedmann, Hayek, Fligstein, Lane). *Rynek jako instytucja historyczna: odwołamy się do analiz historyków: m.in. Braudela i Le Goffa w poszukiwaniu rozwijających się rynkowych enklaw w kontekście społeczeństwa tradycyjnego. *Społeczne podmioty wymiany rynkowej: producenci, konsumenci, organizacje (przedsiębiorstwa, firmy), ale również zjawiska barier uczestnictwa w rynku (bezrobocie, prosumpcja), inicjatywy włączania do wymiany rynkowej (banki ubogich), a także wykluczenia z rynków. *Zróżnicowanie rynków ze względu na przedmioty wymiany rynkowej, które tworzą zróżnicowane segmenty. Rynki, które są szczególnie interesujące dla socjologa ze względu na proces urynkowienia społecznych obszarów kierowanych tradycyjnymi regułami: rynek dóbr symbolicznych, rynek sztuki, rynek małżeński, rynek ubezpieczeń "życia i śmierci", rynek praw autorskich, rynek czasu, handel kobietami, dziećmi, niewolnikami).*Formy organizacji poszczególnych rynków (przykład rynku sztuki: rankingi, galerie, artyści, eksperci, aukcje, kolekcjonerzy)*Rynek ma swoje granice ze względu na charakter dóbr, które mogą być przedmiotem transakcji; dobra rynkowe wobec dóbr publicznych i wspólnych oraz związane z nimi normy koordynacji zachowań. *Rynek jest jedną z instytucji społecznych, stąd cykl zajęć poświęconych relacjom rynku z innymi instytucjami: państwem, instytucjami politycznymi, religijnymi, rynek w kontekście kulturowym, rynki etniczne, rynek a sieci społeczne. *Zróżnicowanie rynków ze względu na ich zasięg: rynki globalne, ich podmioty (korporacja), rynki lokalne, regionalne. Regulacje rynkowe Unii Europejskiej.*Zachowania na rynku. Ekonomiczne podejście do rynku zakłada i bada racjonalność zachowań podmiotów rynkowych jako dążenie do maksymalizacji zysku (użyteczności). Ale rynek wywołuje też emocje (szaleństwo spekulacji, panika na gieldzie, stosunek do pieniądza). Rynek też ustanawia relacje między podmiotami; konkurencji, a także konieczność kooperacji. Rynek (jako instytucja) wymaga przestrzegania określonych reguł zachowania (uczciwość, wolny wybór, zasada wzajemności), i możliwości ich łamania. *Pieniądz jest miernikiem wartości, nośnikiem informacji, bodźcem do działania, medium komunikacji (Luhmann), jest historycznaą instytucją, niesie społeczne znaczenia, wywoluje emocje, jest jednym z mierników pozycji społecznej.*Przedmiotem osobnych zajęć będzie obecny w tradycji teorii socjologicznej nurt, który można określić jako "podejście ekonomiczne" (G.Becker) do tradycyjnie socjologicznych obszarów badań (rodziny, przestępczości, dyskryminacji) a także podstawy teorii racjonalnego wyboru. *Rynek jako instrument i jako przedmiot regulacji (przykłady polityki urynkowiania w edukacji, emisji zanie