Metodologia: podstawy badań społecznych 3502-LIC2-PBS
Celem zajęć 'podstawy badań społecznych' jest zapoznanie studentów z głównymi pojęciami i zasadami metodologii badań socjologicznych. Badanie opisujemy w języku metodologii nauk, ale pokazujemy także wymiar socjologiczny i psychologiczny procesu badawczego. W analizie wiedzy naukowej akcentujemy jej funkcje w nauce i życiu społecznym. Na wykładzie i ćwiczeniach omawiane są cztery ogólne zagadnienia, tj. pojęcie nauki, proces i zasady badania naukowego, struktura i funkcje wiedzy naukowej oraz podstawowe problemy filozofii nauk społecznych. Do wykładu z podstaw badań socjologicznych prowadzone są ćwiczenia. Na ćwiczeniach dyskutowane są ważne teksty metodologiczne oraz analizowane ciekawe prace socjologiczne, które pozwalają pokazać problemy metodologiczne, wobec których badacze stają, oraz rozwiązania, które badacze proponują.Tematy wykładów: Zadania metodologii; Socjologia jako nauka; Struktura procesu badawczego w socjologii: badanie naukowe jako proces stawiania i sprawdzania hipotez, schematy badań społecznych, trafność konstrukcyjna, wewnętrzna i zewnętrzna; Badania naukowe jako proces społeczny, kontaminacje i efekty odporne na procedury; Psychologia w badaniu socjologicznym: jak działa umyśl i pamięć badanych; Pojęcia, twierdzenia i teorie w naukach społecznych; Funkcje nauk społecznych, wyjaśnianie, przewidywanie, objaśnianie i in.; Nauki społeczne wobec wartości i problem obiektywności w socjologii; Holizm vs. indywidualizm i problem poziomów analizy socjologicznej; Badania porównawcze w socjologii, problemy ekwiwalentności i różnic międzykulturowych.Bloki zagadnień dyskutowane na ćwiczeniach na podstawie tekstów metodologicznych i przykładów z badań socjologicznych. 1. Idea nauki, nauka i wiedza zdroworozsądkowa, kryteria demarkacji.2. Język nauki: funkcje języka, denotacje i treść terminów, definiowanie, operacjonalizacja pojęć.3. Jak rozwija się nauka; indukcjonizm, falsyfikacjonizm, nauka paradygmatyczna T.Kuhna, teoria programowa i szczegółowe I.Lakatosa. 4. Wyjaśnianie i rozumienie; model dedukcyjno-nomologiczny wyjaśniania, przewidywania i inne zadania naukowca. 5. Teoria: elementy, struktura, pożytki z teorii, analiza przykładów teorii socjologicznych. 6. O naturze nauk społecznych, osobliwości nauk społecznych. 7. Nauka a wartości, typy zdań wartościujących.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
lektura do ćwiczeń: Dunbar R., Kłopoty z nauką, rozdz. Co to takiego nauka? (fragm. s. 23-31), Gdańsk ,,Marabut", Warszawa ,,Volumen", 1996. Nagel E., Struktura nauki, rozdz. 1, Nauka a zdrowy rozsądek, PWN 1970. Nachmias C. I D., Metody badawcze w naukach społecznych, rozdz. 1, Podejście naukowe, Zysk i S-ka, Poznań 2001 Jakobson R., W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, rozdz. Poetyka w świetle językoznawstwa, PIW Warszawa 1989. Żarnecka-Biały E., Mała logika, rozdz. 9, Poprawianie języka naturalnego, rozdz. 11, Konteksty pragmatyczne, Kraków 1994. Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, rozdz. III B. Treść nazw, rozdz. IV, Wieloznaczność wyrażeń i wadliwość znaczeń, rozdz. V, Definicja, PWN Warszawa 1965 Schumpeter J., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, rozdz. Klasyczna doktryna demokracji, fragm. S. 312-3 19, PWN Warszawa 1995. Huntington S., Trzecia fala demokratyzacji, fragm. S. 15-23, PWN Warszawa 1995. Hempel C.G., Filozofia nauk przyrodniczych, rozdz. 2-4, Warszawa 2001. Dunbar R., Kłopoty z nauką, rozdz. Co to takiego nauka?, fragm. s. 31-49. Chalmers A., Czym jest to, co zwiemy nauką, rozdz. 3., Zależność obserwacji od teorii, Wrocław ,,Siedmioróg", 1993. Kuhn T.S., Struktura rewolucji naukowych, wstęp: 0 rolę dla historii, "Alatheia" Warszawa 2001. Durkheim E., Samobójstwo, fragm. [w:] Sułek A., Logika analizy socjologicznej, Warszawa 1979. Kohn M.L., Struktura zawodowa a alienacja, rozdz. 4 [w:], Kohn M.L., Schooler C., Praca a osobowość, PWN Warszawa 1986. Hempel C.G., Filozofia nauk przyrodniczych, rozdz. 5, Prawa i ich rota w wyjaśnianiu naukowym (fragm. s. 99-123), Warszawa 2001. Krasnodębski Z., Rozumienie ludzkiego zachowania, rozdz. Czy rozumienie jest empatią? PIW Warszawa 1986. Browning C.R., Zwykli ludzie. 101 policyjny batalion rezerwy i ,, ostateczne rozwiązanie" w Polsce, Przedmowa, rozdz. Zwykli ludzie, ,,Bellona" Warszawa 2000. Harris M., Krowy, świnie, wojny i czarownice, rozdz. Matka krowa, PIW Warszawa 1985.Merton R.K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, rozdz. IV, O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań społecznych, PWN Warszawa 1982. Turner J.H., Struktura rewolucji socjologicznej, rozdz. 1. Konstruowanie teorii socjologicznej, PWN Warszawa 1985. Davies J.C. Przyczynek do teorii rewolucji, [w:] Elementy teorii socjologicznych, PWN Warszawa 1975. Skockpot T., Francja, Rosja, Chiny: strukturalna analiza rewolucji społecznych, [w:] Władza i społeczeństwo, Scholar Warszawa 1995. Popper K.R., W poszukiwaniu lepszego świata, rozdz. Logika nauk społecznych, ,,Książka i wiedza" Warszawa 1997. Ossowski S., 0 osobliwościach nauk społecznych, rozdz. Wzory nauk przyrodniczych w empirycznej socjologii, wiele wydań. Nachmias C. i D., Metody badawcze, rozdz. Problemy etyczne w naukach społecznych. Kodeks etyczny Amerykańskiego Stowarzyszenia Socjologicznego, Kultura i społeczeństwo, 1997 nr 4.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: