Klasyczne teorie socjologiczne 3502-KTS
Klasyczne teorie socjologiczne to wprowadzenie w najważniejsze nurty myślenia o społeczeństwie z obszaru klasycznej filozofii polityki, nowożytnych koncepcji państwa, kluczowych koncepcji społecznych nowoczesności i podstaw teorii socjologicznej. Studenci czytają i dyskutują o tekstach źródłowych, wybranych w oparciu o wieloletnią praktykę dydaktyczną zakładu Historii myśli społecznej.
Kurs obejmuje następujące grupy tematów: a. klasyczne teorie państwa i społeczeństwa (Platon, Arystoteles); b. Wczesnochrześcijańskie koncepcje społeczeństwa; c. Nowożytne wizje państwa i polityki (Machiavelli, Locke, Hobbes); d. Oświeceniowa wizja nauki i społeczeństwa; e. Marksizm; f. Teoria demokracji Alexisa de Tocqueville’a i Johna Stuarta Milla; g. Klasycy socjologii (Comte, Durkheim, Weber, Simmel); h. psychoanalityczna teoria kultury (Freud).
Zajęcia studenckie obejmują wykłady (30 godzin rocznie) oraz ćwiczenia (60 godzin rocznie). Każde zajęcia ćwiczeniowe wymagają lektury – 40-50 stron z tygodnia na tydzień oraz na koniec oczekujemy napisania pracy rocznej, około 20 tysięcy znaków, na temat skonsultowany z osoba prowadzącą grupę ćwiczeniową. Każdy semestr kończy się zaliczeniem w formie egzaminu pisemnego lub ustnego. Zajęcia wymagają od studentów dużego nakładu pracy poza samymi zajęciami wykładowymi i ćwiczeniowymi.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
K_W02 ma uporządkowaną wiedzę z zakresu nauk społecznych i humanistycznych
K_W03 posiada elementarną wiedzę o miejscu socjologii w systemie nauk oraz o jej relacjach z innymi dyscyplinami
K_W04 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W05 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W09 posiada podstawową wiedzę na temat mechanizmów dynamiki grupy społecznej oraz obustronnych zależności między grupą a jednostką
K_W11 posiada podstawową wiedzę o metodach badania zróżnicowania kulturowego
K_W13 rozumie na czym polega specyfika analizy socjologicznej
K_W18 posiada podstawową wiedzę na temat funkcjonowania gospodarki oraz jej relacji z innymi instytucjami społecznymi
K_W19 posiada podstawową wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w społeczeństwa sferze publicznej
K_W20 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy
K_W21 jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych
K_U01 umie rejestrować i prowadzić obserwację zjawisk społecznych w sposób metodologicznie poprawny
K_U02 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego
K_U04 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_U05 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
K_U12 umie opisać rolę kultury w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa
Kryteria oceniania
Obecność na zajęciach i przygotowanie do nich jest niezbędnym warunkiem zaliczenia.
Ponadto każdy student musi napisać pracę roczną, którą ocenia osoba prowadząca ćwiczenia. Osoby prowadzące ćwiczenia decydują o wymogach dotyczących prac rocznych a także o dodatkowych warunkach zaliczenia ćwiczeń (liczba dopuszczalnych nieobecności, kartkówki itp.).
Temat pracy rocznej powinien zostać zgłoszony prowadzącemu ćwiczenia przed złożeniem gotowej pracy. Praca musi zostać złożona w terminie, który umożliwi prowadzącemu sprawdzenie jej przed sesją letnią – o konkretnym harmonogramie i wyjątkach od tych terminów decyduje osoba prowadząca ćwiczenia. Praca jest oceniana w skali 0-20 punktów, próg zaliczenia pracy wynosi 11 punktów. Prowadzący ćwiczenia ocenia także aktywność studenta w skali 0-10 punktów.
Punkty uzyskane za ćwiczenia wchodzą w skład oceny z przedmiotu – aby ją otrzymać, należy zaliczyć także dwa egzaminy połówkowe, kończące pierwszy i drugi semestr. Do USOS wstawiana jest tylko ocena końcowa z przedmiotu, obejmująca wszystkie składowe zaliczenia (szczegóły poniżej).
Na zaliczenie KTS składa się kilka elementów:
a) w lutym odbywa się kolokwium obejmujące materiał wykładu i pierwszego semestru ćwiczeń, 5 pytań do wyboru z 7, do uzyskania jest 50 punktów, zalicza 30; poprawiać kolokwium można w marcu. Jeden dodatkowy termin poprawy ustnej należy ustalić z wybranym egzaminatorem przed sesją letnią.
b) w czerwcu odbywa się egzamin obejmujący materiał drugiego semestru ćwiczeń, 5 pytań do wyboru z 7, do uzyskania jest 50 punktów, zalicza 30, poprawiać egzamin można we wrześniu;
c) w czerwcu wystawiane są punkty z ćwiczeń (w skali 1-30); bez zaliczenia ćwiczeń nie można podejść do egzaminu w czerwcu (w uzasadnionych, nadzwyczajnych przypadkach osoba prowadząca ćwiczenia może odstąpić od tej reguły);
d) punkty z kolokwium, egzaminu końcowego i ćwiczeń są sumowane. Skala ocen i punktacja ogólna są następujące:
0 - 70 punktów – ndst
71 – 85 punktów – dst
86 – 96 punktów – dst +
97 – 107 punktów – db
108– 118 punktów – db +
119– 130 punktów - bdb
Tylko ocena końcowa zostanie wpisana do USOS i tylko ona liczy się do średniej.
Egzamin zerowy
Prof. Andrzej Waśkiewicz, dr Karolina Wigura-Kuisz, dr Krzysztof Świrek i dr Jakub Motrenko mogą przyjmować ustne egzaminy zerowe przed terminem egzaminu pisemnego. Prowadzący ćwiczenia nie mogą egzaminować studentów z własnych grup. Warunkiem przystąpienia do egzaminu zerowego jest zaliczenie ćwiczeń (lub uzyskanie zgody osoby prowadzącej ćwiczenia).
Poprawianie oceny niedostatecznej:
w razie niepowodzenia podczas któregokolwiek egzaminu połówkowego, istnieje możliwość poprawy w sesji poprawkowej (odpowiednio: zimowej i letniej).
W razie niezaliczenia zajęć ćwiczeniowych (zbyt dużo nieobecności, nieoddanie pracy lub ocena niedostateczna z pracy) możliwe będzie uzupełnianie ich w terminach uzgodnionych z prowadzącym daną grupę ćwiczeniową, nie później niż do końca sesji poprawkowej danego semestru.
Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (90h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 5h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) – 10h
Literatura
Spis lektur
1. Platon, Państwo: ks. IV, ks. VIII. (wydanie dowolne; podobnie gdzie indziej, chyba, że zaznaczono inaczej).
2. Arystoteles, Polityka: ks. I, r. 1 i 2, ks. II, r. 1 i 2, ks. III, r. 1-5, ks. IV r. 1-9.
3. Machiavelli, Książę: r. I, II, VIII, XV, XVII-XIX.
4. Thomas Hobbes, Lewiatan, wybór w: Historia idei politycznych. Wybór tekstów, pod red. S. Filipowicza i innych, Warszawa 2002, t. 1., s. 337-351
5. John Locke, Dwa traktaty o rządzie, wybór w: Historia idei politycznych..., t. 1., s. 364-384.
6. J. J. Rousseau, Rozprawa o nierówności, fragmenty z: tegoż, Trzy rozprawy z filozofii społecznej, Warszawa: PWN 1956, s. 170-177, 186-191, 200-211, 220-230;
7. Montesquieu, O duchu praw, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, t. I, ks. I, III, XI (r. 1-6), XIX (wydanie dowolne).
8. A. N. Condorcet, Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje, tłum. E. Hartleb, J. Strzelecki, Warszawa: PWN 1957 (Przedmowa, Epoka X).
9. Alexis de Tocqueville, Dawny ustrój i rewolucja, tłum. Hanna Szumańska-Grossowa, ks. II, r. 8, 9, 11; ks. III. (w wydaniu Fundacji Aletheia z 2005 roku strony: 117-136, 149-160 oraz 179-252.)
10.Alexis de Tocqueville, O demokracji w Ameryce, tłum. Marcin Król, t. I, cz. I, r. 4; cz. II, r. 5-7; t. II, cz. I, r. 1-3; cz. II, r. 1-5, 10; cz. IV, r. 1, 5.
11. Karol Marks, Fryderyk Engels, Manifest komunistyczny (całość)
12.Karol Marks,
• 18 brumaire'a Ludwika Bonaparte, fragmenty: numery stron wg wydania: Marks, Engels, „Dzieła wybrane”, t. 1, Warszawa 1949:
Rozdział I, z rozdziału II: od początku do s. 245 (do słów "w następnym okresie na socjalizm."); r. III: s. 252 ("Zanim przejdziemy...") do s. 258 ("...dojrzeć do jego poziomu."); r. IV: s. 263 ("Ministerium Barrot-Falloux...") do s. 268 ("zawisnąć nad jej głową."); r. V: s. 273 ("Kiedy w listopadzie...") do s. 275 ("patronem Towarzystwa 10 grudnia."), r. VI: od początku do s. 297 ("właśnie masa burżuazyjna."), r. VII.
• Kapitał (fragmenty w zbiorze tekstów Klasyczne teorie socjologiczne, red. Paweł Śpiewak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, s. 273-291.
13. J. S. Mill, O wolności (rozdział I i II), wydanie dowolne.
14. Auguste Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, w: Klasyczne teorie socjologiczne, red. Paweł Śpiewak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, s. 3-27; Leszek Kołakowski, Filozofia pozytywizmu, rozdz. I (wydanie dowolne).
15. Emile Durkheim, Zasady metody socjologicznej, tłum. Jerzy Szacki, rozdz. I, II (wydanie dowolne).
16. Emile Durkheim, O podziale pracy społecznej, tłum. Krzysztof Wakar, Warszawa: PWN 1999, s. 65 – 92, 142-169.
17. Wilhelm Dilthey, Rozumienie, w: Klasyczne teorie socjologiczne, red. Paweł Śpiewak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, s. 97-123.
18. Ferdinand Tönnies, Wspólnota i stowarzyszenie (fragmenty), w: Klasyczne teorie socjologiczne, red. Paweł Śpiewak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.
19. Max Weber, "Obiektywność" poznania społeczno-naukowego (od punktu pierwszego do końca, preferowane wydanie: M. Weber, Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań 2011)
20. Max Weber, Etyka protestancka i duch kapitalizmu, tłum. D. Lachowska, Warszawa 2011, s. 49-65, 76-93, 114-138.
21.Georg Simmel, Socjologia (fragmenty), w: Klasyczne teorie socjologiczne, red. Paweł Śpiewak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006, s. 201-234.
22.Georg Simmel, Obcy, Mentalność mieszkańców wielkich miast, w: tegoż, Socjologia, tłum. Małgorzata Łukasiewicz (wydanie dowolne); Wyprawy w Alpy, Z psychologii mody. Studium socjologiczne, w: tegoż, Most i drzwi, przeł. Małgorzata Łukasiewicz, Warszawa: Oficyna Naukowa 2006, s. 3-9, 20-31.
23.Florian Znaniecki: Metoda socjologii, przeł. E. Hałas, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008: Zasada systemów zamkniętych (s. 43-45) Fakty i teorie w socjologii (s. 58-60) Rozróżnienie między danymi naturalnymi a kulturowymi, Współczynnik humanistyczny danych kulturowych, Wartości jako przedmioty kulturowe, Problem czynności ludzkich (s. 65-80) Osobiste doświadczenie socjologa: pierwotne, Osobiste doświadczenie socjologa: zastępcze (s. 186-202)
24. Sigmund Freud, Kultura jako źródło cierpień, wydanie dowolne (preferowane: Freud, Pisma społeczne, Dzieła t. IV, Warszawa 2009).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: