Badania aktywne (Action research) i praktyka rozwiązywania problemów społecznych 3502-KONW4

Zajęcia mają na celu zaznajomienie słuchaczy z ideą, oraz teoretycznymi i praktycznymi kwestiami dotyczącymi tzw. badań aktywnych (action research), to jest takich badań, w których badacz jest jednocześnie czynnikiem zmiany. Badania tego rodzaju są coraz częściej prowadzone w Polsce jako element rozmaitych programów interwencji społecznej i element ewaluacji tych programów. W gruncie rzeczy idee action research są wbudowane w inicjatywy i programy wspólnotowe, w których zakłada się zaangażowanie badaczy w projektowanie i implementację zmian, interakcję między badaczami i bezpośrednimi realizatorami/odbiorcami rozwiązań, i aktywizującą, edukacyjną rolę badań i analiz. Badania są traktowane jako element planowej zmiany społecznej.Mówiąc najprościej, podstawowa idea badań aktywnych to 'nauka przez działanie': grupa ludzi identyfikuje problem, próbuje go rozwiązać, ocenia rezultaty i - jeśli nie są zadowalające - próbuje ponownie. Badania tego rodzaju różnią się jednak od rozmaitych form konsultingu tym, że zaangażowany w proces badacz dba o to, żeby namysł nad kierunkiem i efektami zmian był systematyczny, i żeby w projektowaniu zmian uwzględnione zostały rozważania teoretyczne. Od innych typów badań z kolei różni badania aktywne to, że koncentrują się one na partycypacji badanych w kolejnych etapach procesu badawczego, są prowadzone w 'naturalnym' otoczeniu, dotyczą realnych, wymagających rozwiązania problemów i mają na celu tworzenie wiedzy bezpośrednio użytecznej i zrozumiałej dla konkretnej grupy ludzi. W czasie zajęć omawiane będą - koncepcje planowej zmiany społecznej i tradycje socjologicznego aktywizmu- epistemologiczne podstawy badań aktywnych - paradygmat 'nauki przez praktykę' a socjologia pozytywistyczna i interpretatywna, obiektywizm i konstruktywizm- historia, warianty i podejścia do badań aktywnych (participatory research , action learning , action science , action inquiry , co-operative inquiry, interwencja socjologiczna i teoria ugruntowana), - funkcje badań aktywnych - uświadamianie, liberalizacja i uczenie się we 'wspólnotach zorientowanych na praktykę'- wykorzystanie idei action research w badaniach edukacyjnych, psychologicznych i w ewaluacji- strategie badań aktywnych, metody i techniki - w szczególności sposoby wykorzystania technik jakościowych; elementy procesu iteracji - diagnoza i terapia, search conference - organizacja i interpretacja - specyfika roli badacza na różnych etapach procesu badawczego- rola władzy w procesie badawczym, etyczne problemy związane z realizacją badań aktywnych- krytyka action researchW pierwszej części zajęć powyższe kwestie omawiane będą na podstawie tekstów - głównie, choć nie wyłącznie, angielskich. Zajmiemy się także omówieniem raportów z badań aktywnych prowadzonych w Polsce w ostatnich latach i analizą ich rezultatów. W części drugiej przewiduję warsztat polegający na zaprojektowaniu i realizacji prostego badania aktywnego, oraz analizy jego przebiegu i wyników.