Ludobójstwa, czystki etniczne, masakry 3502-FAKL780-OG

Celem zajęć jest zapoznanie się z różnymi przypadkami ludobójstw, czystek etnicznych i masakr jako specyficznych typów zbiorowej przemocy. Ukazana zostanie mobilizacja prowadząca do zbrodni oraz jej wewnętrzna dynamika społeczna. Studiom przypadków towarzyszyć będzie przegląd teorii z zakresu genocide studies. Jest to kurs wprowadzający do tytułowej problematyki. Każde z seminariów otworzy krótki wykład, po którym przewidziana jest dyskusja w oparciu o lektury.

Studia nad ludobójstwem są dynamicznie rozwijającym się transdyscyplinarnym polem badawczym. Wartością genocide studies jest stawianie hipotez dotyczących najważniejszych zagadnień nauk społecznych i testowanie ich na drodze komparatystyki przypadków masowych zbrodni. Dzięki temu można nie tylko lepiej wyjaśnić naturę mobilizacji ludobójczej czy zaangażowania „zwykłych ludzi” w projekty eksterminacyjne, ale również oszacować ryzyko wystąpienia ludobójstw w różnych częściach świata.

Współcześnie ludobójstwa, masakry i czystki etniczne – inaczej niż heroizowane i „zadomowione” w świadomości zbiorowej wojny - traktowane są często jako residua barbarzyństwa, erupcje odwiecznego sadyzmu i nienawiści. Celem kursu będzie ukazanie wadliwości tej perspektywy. Przeanalizowane zostaną rozliczne funkcje masakry w wojnach, ludobójstwach i czystkach etnicznych - traktowanych przede wszystkim jako projekty nowoczesne. Szczególna uwaga poświęcona zostanie wewnętrznej „logice” masakry, z jej zdolnością do zapewnienia sprawcom władzy absolutnej nad ofiarą. Adekwatne wyjaśnienie tych zjawisk wymaga sięgnięcia do mitów oraz emocji, które nie są dostatecznie często wykorzystywane w teoriach socjologicznych, politologicznych czy antropologicznych na temat ludobójstwa.

W ramach kursu podjęte zostaną kluczowe zagadnienia genocide studies:
1) jak dochodzi do ludobójstw, czystek etnicznych i masakr? (drogi mobilizacji, socjalizacja do przemocy, rola dyskursów ideologicznych, mechanizmy psychospołeczne, rola organizacji skrajnych itd.);
2) jak przebiegają? (zmieniające się role sprawców, ofiar i świadków, wpływ sytuacji międzynarodowej, kulturowe źródła praktyk ludobójczych itd.);
3) jakie jest ich dziedzictwo? (działalność trybunałów karnych, pojednanie, polityka pamięci, cykle krwawej zemsty itd.).

Problemy te zostaną przedyskutowane na seminarium na przykładzie konkretnych studiów przypadku. Literatura teoretyczna służyć będzie jako wsparcie dla analizy danych empirycznych.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Efekty kształcenia

Po ukończeniu przedmiotu student powinien:
1. Znać źródła intelektualne i paradygmaty socjologicznej analizy zbiorowej przemocy.
2. Znać definicje podstawowych pojęć i terminów (zwłaszcza: czystka etniczna, ludobójstwo totalne, ludobójstwo częściowe, lincz, pogrom, masakra) oraz umieć zilustrować je przykładami.
3. Znać podstawy prawnomiędzynarodowe zagadnień (znajomość wskazanych konwencji itd.).
4. Znać i umieć scharakteryzować główne stanowiska w toczących się naukowych sporach na temat zbiorowej przemocy.
5. Znać i umieć zastosować podstawowe narzędzia komparatystyczne.
6. Znać i umieć scharakteryzować empiryczne analizy wybranych przypadków wojen, czystek etnicznych i ludobójstw.
7. Umieć scharakteryzować i zastosować w badaniach perspektywę genderową w socjologii.
8. Mieć umiejętność rekonstruowania dyskursywnych strategii w publicznych debatach na temat ludobójstw, czystek etnicznych i wojen.
9. Akceptować konieczność aktywnego angażowania się w przeciwdziałanie mobilizacji wojennej i ludobójczej na świecie.
10. Akceptować konieczność specjalnej troski o pamięć ofiar zbiorowej przemocy.

Kryteria oceniania

Warunek konieczny zaliczenia: obecność na zajęciach (do dwóch nieobecności w semestrze – w tym zwolnienia lekarskie; nadliczbowe nieobecności należy zaliczyć na dyżurze).

Składowe oceny końcowej:
• Aktywność na zajęciach (merytoryczny udział w dyskusji) – 50%
• Egzamin ustny – 50%

Student uczestnicząc w dyskusji ujawnia:
• wiedzę (zdobytą dzięki lekturze wskazanej obowiązkowej literatury oraz ogólnej erudycji),
• kompetencję argumentowania za i przeciw prezentowanym w debacie stanowiskom,
• postawy wobec opisywanych zjawisk i projektów sanacji sytuacji społecznej.

Egzamin ustny na podstawie wykładów, lektur obowiązkowych oraz dyskusji na zajęciach.

Literatura

J.D. Dower, War Without Mercy. Race and Power in the Pacific War; A.L. Hinton (red.), Annihilating Difference. The Anthropology of Genocide; M. Mann, The Dark Side of Democracy. Explaining Ethnic Cleansing; R. Melson, Revolution and Genocide. On the Origins of the Armenian Genocide and the Holocaust; R. Gellately, B. Kiernan (red.), The Specter of Genocide. Mass Murder in Historical Perspective; M.I. Midlarsky, Ludobójstwo w XX wieku; L.S. Newman, R. Erber (red.), Zrozumieć zagładę. Społeczna psychologia Holokaustu; A. Götz., ‘Final Solution’. Nazi Population Policy and the Murder of the European News; Ch. Browning, Ordinary Men. Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland; F. Chalk, K. Jonassohn, The History and Sociology of Genocide. Analyses and Case Studiem; E. Fromm, Anatomia ludzkiej destrukcyjności; L. Kuper, Genocide. Its Political Use in the twentieth Century; S.J. Kaufman, Modern Hatreds. The Symbolic Politics of Ethnic War; T. Scheff, Bloody Revenge. Emotions, Nationalism, and War; W. Sofsky, Traktat o przemocy.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3502-FAKL780-OG w USOSweb