Kolonializm, dekolonizacja i postkolonializm 3502-FAKL390-OG

W ostatnich latach w naukach społecznych jesteśmy świadkiem rozwoju refleksji postkolonialnej, która dotyczy nie tylko byłych kolonii i ich problemów, ale także statusu wiedzy socjologicznej w erze kolonizacji. Trudno się dziwić – życie ponad trzech czwartych ludzkości kształtowane było przez doświadczenie kolonizacji. Chcąc wyjaśnić i zrozumieć procesy zachodzące w byłych koloniach trzeba było podjąć wysiłek teoretyczny, który pozwolił ująć w poznawcze ramy konflikty etniczne, wojny, przemiany tożsamości czy strukturalną zależność formalnie niepodległych krajów.

Celem seminarium jest przede wszystkim zapoznanie studentów z dorobkiem studiów postkolonialnych w różnych dziedzinach. Obok klasyków tego nurtu (Edward Said, Gayatri Chakravorty Spivak, Homi K. Bhabha) pojawią się autorzy mniej znani. Zrekonstruowane zostaną źródła intelektualne studiów postkolonialnych (marksizm, poststrukturalizm, dekonstrukcja, psychoanaliza, teoria zależności itd.). W czasie zajęć omówione zostaną takie zagadnienia, jak: zależność byłych kolonii od szlaku, znaczenie dyskursu orientalistycznego, sposoby konstruowania tożsamości zdominowanych społeczności, kwestie genderowe, współczesne formy zależności, neokolonializm, konflikty przewlekłe, pamięć zbiorowa na temat kolonialnych rzezi itd. Analizie teorii towarzyszyć będą studia przypadków, pozwalające sprawdzić moc eksplanacyjną omawianych teorii. Osobna uwaga poświęcona zostanie „prze-pisaniu” (re-writing) kanonicznych tekstów literackich doby kolonialnej.

Równie ważnym celem seminarium jest ukazanie związków myśli społecznej z wielowiekowym procesem podboju i wyzysku wielu regionów świata. Jak dziś wiadomo, wiele nauk społecznych służyło mobilizacji ludobójczej, uzasadnianiu masowych mordów i panowania kolonizatorów. Od antropologii kulturowej, przez geografię, nauki o stosunkach międzynarodowych na socjologii skończywszy. Nawet archeologia powszechnie była wykorzystywana do legitymizowania masowych mordów. Z pozoru obiektywny i naukowy opis świata często prowadził do konstrukcji kategorii wroga, jego demonizacji oraz legitymizacji wymierzonych w niego zbrodniczych działań. Studia postkolonialne są zatem w pewnej mierze owocem rozwoju samorefleksji nauk społecznych, w tym autokrytyki naukowej, obnażającej uwikłanie naukowców w pole władzy.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne

Założenia (opisowo)

Bierna znajomość języka angielskiego

Efekty kształcenia

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia socjologiczne
K_W08 jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych
K_W14 posiada podstawową wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym Polski i współczesnego świata
K_W28 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy
K_W29 jest świadom procesów zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych
K_W34 zna najważniejsze procesy i idee społeczne XIX, XX i XXI w., które ukształtowały oblicze współczesnego świata
K_W35 jest świadomy wyboru określonej perspektywy teoretycznej i dostrzega konsekwencje tego wyboru
K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych
K_U05 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych
K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_U07 potrafi dokonać prostej analizy konsekwencji procesów zachodzących we współczesnych społeczeństwach
K_U17 potrafi formułować sądy na temat motywów ludzkiego działania oraz przewidywać społeczne konsekwencje tego działania
K_U20 potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst naukowy i wskazać jego główne tezy, argumenty autora oraz poddać je dyskusji
K_K03 potrafi dzielić się posiadaną wiedzą socjologiczną
K_K05 potrafi uczestniczyć w dyskusji
K_K06 potrafi argumentować stawiane tezy
K_K14 szanuje opinie innych osób (np. te wyrażane w trakcie dyskusji grupowej)

Kryteria oceniania

Warunek konieczny zaliczenia: obecność na zajęciach (do dwóch nieobecności w semestrze – w tym zwolnienia lekarskie; nadliczbowe nieobecności należy zaliczyć na dyżurze). Siódma nieobecność oznacza nieodwołalne skreślenie z listy.
Składowe oceny końcowej:
• Wygłoszenie referatu na podstawie wskazanej lektury – 25%
• Aktywność na zajęciach (merytoryczny udział w dyskusji) – 25%
• Egzamin ustny – 50%

Literatura

A. Loomba, Kolonializm/postkolonializm; E. Said, Orientalizm; H. Bhabha, The Location of Culture; F. Fanon, Wyklęty lud ziemi; G. Ch. Spivak, A Critique of Postcolonial Reason: Toward a History of the Vanishing Present; G. Leela, Teoria postkolonialna. Wprowadzenie krytyczne; B. Ashcroft, G. Griffiths, H. Tiffin, Post-Colonial Studies. The Key Concepts, D. Bloxham, A.D. Moses (red.), The Oxford Handbook of Genocide Studies; Ph.W. Porter, E.S. Sheppard, A world of difference. Society, nature, development; E. Barkan, The guilt of nations. Restitution and negotiating historical injustices; W. Arens, Mit ludożercy. Antropologia i antropofagia; G. Fincham, A. de Lange, W. Krajka (red.), Conrad at the millennium. Modernism, postmodernism, postcolonialism; F. Chalk, K. Jonassohn, The History and Sociology of Genocide. Analyses and Case Studies; E. Domańska (red.), Pamięć, etyka i historia. Anglo-Amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych (Antologia przekładów); P. Ostaszewski (red.), Konflikty kolonialne i postkolonialne w Afryce i Azji 1869-2006; M. Levene, Genocide in the Age of the Nation State; A.L. Hinton (red.), Annihilating Difference. The Anthropology of Genocide; P.O. Daley, Gender and Genocide in Burundi. The Search for Spaces of Peace in the Great Lakes Region; E. Cairns, M.D. Roe (red.), The Role of Memory in the Ethnic Conflict; Ch. Fisanick (red.), The Rwanda Genocide; L. Kuper, Genocide. Its Political Use in the twentieth Century; O. Nnoli (red.), Ethnic conflicts in Africa; G. Prunier, Africa’s World War. Congo, the Rwandan Genocide, and the Making of a Continental Catastrophe.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3502-FAKL390-OG w USOSweb