TABS: Od socjologii historycznej do teorii systemów – współczesne teorie socjologiczne po funkcjonalizmie 3502-FAKL321
Kurs ogniskuje się na analizie i praktycznym zastosowaniu najnowszych teorii socjologicznych, które łączy odrzucenie wyjaśnień funkcjonalnych w naukach społecznych. Motywem przewodnim będzie w szczególności ukazanie odchodzenia od funkcjonalizmu a zwłaszcza od inspiracji teorią funkcjonalną Talcotta Parsonsa, które może przybierać różne postaci: radykalnej krytyki (A. Gouldner, A. Touraine); radykalizacji i reinterpretacji (N. Luhmann); odrzucenia i częściowej modyfikacji (J. Habermas); odchodzenia i ostatecznej konwersji (J. Alexander). Teorie będące przedmiotem analizy łączy również ujmowanie rozwoju społecznego jako przełamywania bezwładności oraz uwypuklanie rosnącej roli innowacji normatywnych i symbolicznych a także antysubstancjalizm, czyli przekraczanie tradycyjnych socjologicznych dualizmów (np. typu działanie – struktura). Podczas zajęć będziemy uczyć się wykorzystywania potencjału teorii socjologicznej do badania stosunków społecznych, systemów instytucjonalnych, politycznych i kulturowych oraz organizacji i ruchów społecznych a także rozumienia mechanizmów zmian społecznych.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
posiada pogłębioną wiedzę o miejscu socjologii w systemie nauk, w tym o jej możliwych zastosowaniach na gruncie innych dyscyplin
ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk
jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych
posiada pogłębioną wiedzę o rodzajach więzi społecznych i rządzących nimi prawidłowościach
jest świadomy złożoności i różnorodności zachowań ludzkich, społecznych oraz relacji łączących jednostki, grupy i instytucje społeczne
posiada pogłębioną wiedzę na temat mechanizmów dynamiki grupy społecznej oraz obustronnych zależności między grupą a jednostką
posiada pogłębioną wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym i jego przemianach
posiada pogłębioną wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych odnoszących się do wybranych obszarów rzeczywistości społecznej lub wybranych subdyscyplin socjologii
posiada pogłębioną wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne
posiada pogłębioną wiedzę na temat polityki oraz uczestnictwa w sferze publicznej
posiada pogłębioną wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także jest refleksyjny i krytyczny w ich interpretacji
posiada pogłębioną wiedzę na temat założeń i twierdzeń wybranych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych
podchodzi w sposób refleksyjny i krytyczny do wyboru określonej perspektywy teoretycznej
potrafi dokonać krytycznej analizy zjawisk i procesów społecznych
potrafi krytycznie selekcjonować informacje i materiały niezbędne do pracy naukowej, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) oraz posługując się nowoczesnymi technologiami
potrafi posługiwać się kategoriami teoretycznymi oraz metodami badawczymi do opisu i analizy zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
umie zinterpretować rolę kultury w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa
potrafi wskazać związek przeczytanego tekstu naukowego z problemami życia społecznego i ich badaniem
potrafi wskazać, w jakich rodzajach badań można wykorzystać czytane przez siebie teksty naukowe
potrafi gromadzić, wyszukiwać, syntetyzować, a także krytycznie oceniać informacje na temat zjawisk społecznych
potrafi argumentować stawiane tezy posługując się dowodami naukowymi
jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych
Kryteria oceniania
udział w dyskusji, prezentacja,
Literatura
1. J. H. Turner, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa 2010, [Teoria socjologiczna; Teoria funkcjonalna; Podejście analityczne – Parsons]
2. A. Touraine, Samotworzenie się społeczeństwa, tłum. A. Karpowicz, Kraków 2010, [ Historyczność, części od C do F; Ruchy społeczne – A. Cztery rodzaje zachowań zbiorowych i B. Natura ruchów społecznych]
3. A. W. Gouldner, Kryzys zachodniej socjologii, tłum. P. Tomanek, Kraków 2010, [Status teorii, rozdział 1 i 2; rozdział 10 Nadchodzący kryzys zachodniej socjologii. Część II: Entropia funkcjonalizmu i powstanie nowych teorii, s. 357 – 362; 380 – 393]
4. J. C. Alexander, Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, tłum. S. Burdziej, J. Gądecki, Kraków 2010, [Tworzenie społeczeństwa kulturowego, s. 99 – 144; Obywatel i wróg jako symboliczna klasyfikacja: o polaryzującym dyskursie społeczeństwa obywatelskiego]
5. S. M. Buechler, Teorie nowych ruchów społecznych, tłum. P. Sadura; S. Tarrow, D. McAdam, Protesty ponadnarodowe. Zmiana skali, tłum. D. Łucka, K. Gorlach, [w:] Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, red. K. Gorlach, P. H. Mooney, Warszawa 2008
6. N. Luhmann, Systemy społeczne, tłum. M. Kaczmarczyk, Kraków 2007, [Wprowadzenie. Zmiana paradygmatu w teorii systemów; rozdz. IV Komunikacja i działanie]
7. R. Boudon, Logika działania społecznego. Wstęp do analizy socjologicznej, tłum. K. Kowalski, Kraków 2009, [rozdz. 1 Czym jest socjologia?; rozdz. 3 Socjologia i systemy funkcjonalne; rozdz. 5 Socjologia i zmiana społeczna: procesy reprodukcyjne]
8. J. Habermas, Uwzględniając Innego. Studia do teorii politycznej, tłum. A. Romaniuk, Warszawa 2009, [Czy państwo narodowe ma przyszłość?, s. 124 – 158]
Literatura dodatkowa:
1. The New Blackwell Companion to Social Theory, edited by Bryan s. Turner, 2009, [Gerard Delanty, The Foundations of Social Theory; John Holmwood, Contemporary Sociological Theory: Post-Parsonian Developments; Giuseppe Sciortino, Functionalism and Social Systems Theory]
2. Margaret S. Archer, Culture and Agency. The place of culture in social theory, Cambridge 1996, [5. Addressing the Cultural System; 8. Elaboration of the Cultural System; 9. Towards theoretical unification: structure, culture and morphogenesis; 10. Social integration and System integration]
3. After Habermas. New Perspectives on the Public Sphere, ed. N. Crossley, J. M. Roberts, Blackwell 2004, [James Bohman, Expanding dialogue: The Internet, the public sphere and prospects for transnational democracy]
4. Democracy and Difference. Contesting the Boundaries of the Political, ed. Seyla Benhabib, Princeton 1996, [Seyla Benhabib, Toward a Deliberative Model of Democratic Legitimacy; Joshua Cohen, Procedure and Substance in Deliberative Democracy; Iris Marion Young, Communication and the Other: Beyond Deliberative Democracy]
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: