Pasja życia: Max Weber o polityce, religii, nauce i wartościach 3502-FAKL27-LIC-OG

Max Weber (1864-1920) jest ojcem-założycielem, obok Emila Durkheima, współczesnej socjologii. Charyzmatyczny uczony, głęboko zaangażowany w sprawy społeczne i polityczne swojego kraju. Osobowość złożona, wiele wymagająca od siebie, z rysem tragiczności. Webera charakteryzowała pasja życia i myślenia, uczciwość wobec samego granicząca z okrucieństwem. Ten rys jego osobowości dobrze oddaje wyznanie w liście do Ferdynanda Tönniesa z 1909 roku: „Jestem wprawdzie religijne absolutnie „niemuzykalny” i nie mam ani potrzeby, ani zdolności, by wytworzyć w sobie jakiegoś rodzaju duchowe „wytwory” o religijnym charakterze – nie ma o tym mowy, inaczej mówiąc, odrzucam to. Ale nie jestem, po dokładnym zbadaniu, ani antyreligijny, ani niereligijny. Czuję się, także pod tym względem, jak kaleka, jak człowiek okaleczony, którego wewnętrznym losem jest być zmuszonym uczciwie sobie to przyznać.” Leo Strauss ostateczną postawę etyczną Webera zamknął w formule „musisz żyć namiętnie” i „musisz dokonać wyboru”. Życie postrzegał jako namiętne oddanie sprawie, tak w polityce jak i nauce, pisał: „Tylko bowiem czynność, którą można wykonać z pasją, jest dla człowieka jako człowieka cokolwiek warta.” Seminarium zwróci uwagę na związki Weberowskiego nastawienia do życia z jego rzeczowymi osiągnieciami naukowymi. Obejmuje trzy bloki tematyczne.
1) Weberowskie ujęcie polityki, jej możliwe etyczne wymiary oraz warunki, które musi spełnić ktoś, o kim możemy powiedzieć, że ma powołanie do polityki.
2) Wkład Webera do socjologii religii będzie analizowany w trzech aspektach: a) koncepcji procesu intelektualnej racjonalizacji (odczarowania świata), któremu podlegamy od tysiącleci, a którego siłą sprawczą w nowożytności jest nauka i technika, b) wpływu idei religijnych (głównych religii światowych) na wykształcenie się etyk gospodarowania i ich wpływu na systemy gospodarowania, przykład etyki gospodarowania ascetycznego protestantyzmu, c) napięć i konfliktów między religią a światem, w szczególności sferą ekonomii, polityki, estetyki, erotyki i nauki; te napięcia Weber określał mianem „ kierunków religijnego odrzucenia świata”.
3) Sens nauki i jej immanentne ograniczenia w kontekście świata życia i działania, a) dlaczego nauka nie potrafi uzasadnić samej siebie?, b) obiektywność poznania socjologicznego, c) sens Weberowskich postulatów „wolności od wartościowania” i „odniesienia do wartości”. Podstawą do zajęć są oryginalne prace Webera w polskich tłumaczeniach.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Zajęcia przeznaczone są dla zainteresowanie publiczną i naukową osobowością Maxa Webera i jego osiągnięciami naukowymi w wybranych dziedzinach: polityka, religia, istota nauki oraz rola wartości w nauce i w działaniu. W przypadku większej ilosci chętnych decyduje list motywacyjny.

Efekty kształcenia

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia wybranych subdziedzin socjologii (np. socjologii rodziny, zdrowia, pracy, religii, gospodarki, edukacji, itp.)
K_W02 posiada pogłębioną wiedzę o miejscu socjologii w systemie nauk, w tym o jej możliwych zastosowaniach na gruncie innych dyscyplin
K_W03 ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk
K_W08 posiada pogłębioną wiedzę o rodzajach więzi społecznych i mechanizmach podtrzymywania ładu zbiorowego
K_W10 posiada pogłębioną wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym i jego przemianach, tożsamości kulturowej, interakcji i komunikacji międzykulturowej
K_W26 posiada pogłębioną wiedzę na temat założeń i twierdzeń wybranych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych
K_W27 posiada pogłębioną wiedzę o ideach i procesach społecznych XIX, XX i XXI w., które ukształtowały oblicze współczesnego świata

Kryteria oceniania

udział w dyskusji, praca pisemna, prezentacja.

Literatura

1. M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, w: Max Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa-Kraków: SIW Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, s. 55-110.
2. M. Weber, Słowo wstępne, w: M. Weber, Etyka protestancka i duch kapitalizmu, Warszawa: Wydawnictwa UW 2011, s. 49-66.
3. M. Weber, Etyka gospodarcza religii światowych, w: Max Weber. Szkie z socjologii religii, Warszawa: Książka i Wiedza 1984, s. 111-152.
4. M. Weber, Dygresja: Teoria stopni i kierunków religijnego odrzucenia świata, w: M. Weber, Socjologia religii. Dzieła zebrane. Etyka gospodarcza religii światowych, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2006, s. 199-224.
5. M. Weber, Etyka zawodowa ascetycznego protestantyzmu, w: Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Warszawa: Wydawnictwa UW 2011, s. 114-186, 218-290 (przypisy)
6. M. Weber, Nauka jako zawód i powołanie, w: Max Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa-Kraków: SIW Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, s. 111-140.
7. M. Weber, „Obiektywność” poznania społeczno-naukowego i społeczno-politycznego, w: Max Weber, Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2011, s. 131-192.
8. M. Weber, „Wolność od wartościowania” – jej sens w naukach socjologicznych i ekonomicznych, w: Max Weber, Racjonalność, władza, odczarowanie, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 2011, s. 193-240.
9. L. Strauss, Prawo naturalne a różnica między faktami i wartościami, w: tenże, Prawo naturalne w świetle historii, Warszawa 1969. [Natural Right and History, s. 35-80].
10. M. Kaczmarczyk, Weberowska zasada wolności od sądów wartościujących. Interpretacja, w: „Stan Rzeczy” 2014 nr 6, s. 24-86.
Literatura uzupełniająca:
Z. Krasnodębski, M. Weber, Warszawa: Wiedza Powszechna 1999.
J. Radkau, Max Weber, Die Leidenschaft des Denkens, dtv 2013 [2005].
J. Kaube, Max Weber. Ein Leben zwischen den Epochen, Berlin: Rohwolt 2014.
D. Kaesler, Max Weber. Eine Biographie, München: Verlag C.H.Beck 2014.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3502-FAKL27-LIC-OG w USOSweb