Przemiany ruchu hospicyjnego w Polsce 3502-FAKL269

Zajęcia będą kontynuacją badań i rozwinięciem rozważań dotyczących hospicjum - instytucji zajmującej się opieką nad umierającym i jego bliskimi. Ta forma opieki w zadziwiająco szybkim tempie rozwija się w naszym kraju - na początku lat 80-tych, na terenie Polski, działały tylko 3 hospicja, obecnie funkcjonuje ich ponad 400. Dla porównania na terenie Holandii działa 1 hospicjum i to założone przez polskiego emigranta. Czym spowodowany jest taki wzrost i tak diametralne różnice w obrębie kultury Zachodu w podejściu do śmierci, starości i opieki nad nieuleczalnie chorymi? Czym podyktowane jest tak lawinowe tworzenie się hospicjów i ośrodków opieki paliatywnej? Czy jest to tylko wynik starzenia się społeczeństwa, czy może jest to odpowiedź na medykalizację i pragmatyzm coraz wyraźniej obecny i w tej sferze ( np. dyskusja o wprowadzeniu eutanazji dla chorych na życzenie rodziny)? W ponowoczesnym świecie śmierć została wypchnięta poza nawias, jest milcząco przyjmowaną przegraną, pozbawiona formy kulturowej ( obrządków przejścia) staje się coraz bardziej niewytłumaczalna, nieoswojona, wręcz zdziczała. Czy zatem działalność hospicyjna jest tylko rozwiązaniem problemu starzejącego się społeczeństwa, czy może raczej stanowi w założeniach twórców nową formę kulturową i jest równocześnie swoistym społecznym ruchem sprzeciwu wobec współczesnej kultury prowadzącej ku samotnej , zmedykalizowanej, pełnej lęku śmierci jednostki. Pytanie o sens śmierci – wydaje się być dobrym wskaźnikiem dla opisu współczesnej kultury Zachodu.
Istotnym jest zatem zbadanie postaw i motywacji samych wolontariuszy. Widać dużą różnicę w motywacjach różnych grup wiekowych. Ruch wolontariacki wydaje się być mocno sfeminizowany ( w badaniach i analizie korzystamy z założeń genderowych). Istotnym dla wyjaśnienia fenomenu wolontariatu hospicyjnego jest duża rotacja, opuszczanie hospicjów, czy stawanie się sympatykiem ruchu. Czym jest to podyktowane w różnych grupach wiekowych ( wypaleniem, poziomem empatii, zakończoną bądź źle przeżywaną żałobą)? Aby w pełni ukazać odmienność różnych typów hospicjów, wielkość i złożoności struktury oraz panujące wewnątrz stosunki ( anonimowość czy wspólnota, pełny wolontariat czy honoraria dla niektórych kategorii personelu) prowadzimy badania również liderów hospicyjnych ( koordynatorzy, liderzy). Ciekawym byłoby równocześnie zbadanie postaw personelu hospicjum ( lekarze, pielęgniarki, psychologowie), określenie typu rodziny korzystającego z pomocy hospicjum. Skupiamy się jednak na poziomie jego uczestników – wolontariuszy i liderów ośrodków. Nie ośmielamy się w ramach tego seminarium badać samych umierających i ich rodzin. Istotnym elementem badań powinno być ukazanie różnic w celach i motywacjach działań różnorakich form hospicjum oraz medycyny paliatywnej. Badając ruch hospicyjny koniecznie odwołać się należy do polityki państwa wobec umierających, a szczególnie ciekawym do prześledzenie byłyby działania wojewódzkich pełnomocników ds. medycyny paliatywnej. Wpływa to bowiem w znacznym stopniu na instytucjonalizację hospicjów w ramach systemu refundowanych świadczeń. Czy hospicjum może stać się „przychodnią” z kolejką do umierania, jak to dzieje się obecnie? Czy empatia może być odpłatną usługa medyczną? Wyraźny wydaje się ruch odejścia od założeń jakie przyświecały ruchowi hospicyjnemu u jego założeń ku standardom medycyny paliatywnej ( badanie liderów, koordynatorów).
Na zajęciach będą kontynuowane badania nad opieką hospicyjną, ze szczególnym uwzględnieniem motywacji wolontariatu, liderów, założycieli w różnorakich placówkach ( hospicjum domowe, stacjonarne, aż po formy opieki paliatywnej). Doskonalone będzie narzędzie wywiadów oraz weryfikowany zestaw hipotez. W oparciu o zebrany materiał starać będziemy się dokonać opisu przemian ruchu hospicyjnego w Polsce.