Mikro vs makro: społeczne konsekwencje działań indywidualnych 3502-FAKL25

Wiele pozornie prostych procesów społecznych jest o wiele bardziej złożonych niż mogłoby się początkowo wydawać. Zjawiska na poziomie makroskopowym nie są prostym przełożeniem zachowań poszczególnych ludzi. Społeczeństwo będzie tu traktowane jako system elementów wchodzących ze sobą w interakcje tak, że jego dynamika prowadzi do nowych własności na poziomie zagregowanym. W centrum zainteresowania znajduje się dynamika i własności emergentne społeczeństwa, a więc to, co sprawia, że mamy do czynienia z rezultatami zachowań jednostek na poziomie zbiorowym, a które ciężko wywnioskować z wiedzy o ich indywidualnych zachowaniach. Zadaniem socjologa jest zidentyfikowanie zasad kierujących opisanymi interakcjami i zbadanie jak przekładają się one na emergencję na poziomie makrospołecznym. Do wypełniania tego zadania posłuży nam szeroko pojęta teoria racjonalnego wyboru.Teoria racjonalnego wyboru powstała na pograniczu ekonomii, socjologii, politologii oraz psychologii a obecnie jest szeroko wykorzystywana w różnorodnych dyscyplinach naukowych. Jej głównym wyróżnikiem jest "racjonalność" rozumiana jako podejmowanie decyzji przez indywidualnych aktorów w celu uzyskania możliwie najlepszego dla nich wyniku, w oparciu o ich wiedzę odnośnie sytuacji wyboru. Teoria jednak nie ogranicza się do opisu zachowań klasycznego homo-oeconomicus, włączając w jego proces decyzyjny normy społeczne, zachowania grupy oraz szeroko pojętą kontrolę społeczną. W kursie przedmiotem zainteresowania będzie taki właśnie homo-sociologicus, którego indywidualne działania prowadzą do interesujących konsekwencji społecznych. Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z wybranymi zastosowaniami teorii racjonalnego wyboru, a przez to z możliwościami, jakie teoria ta daje socjologom. Nacisk będzie tu położony na pokazanie jej praktycznych zastosowań do opisu i analizy realnych zjawisk, procesów i problemów społecznych. Warto nadmienić, że na potrzeby kursu skomplikowany aparat matematyczny zastąpiony zostanie aplikacjami komputerowymi.Zastosowanie aplikacji komputerowych (m.in. przykładów symulacji komputerowych) ma istotny walor praktyczny - dzięki prostym narzędziom możliwe jest badanie złożonych zależności między indywidualnymi zachowaniami a zjawiskami makrospołecznymi, pozwalając na prezentację tych zależności w zrozumiałej dla szerokiego grona odbiorców formie. Dzięki temu możliwe będzie pokazanie uczestnikom kursu szerokich możliwości zastosowań teorii racjonalnego wyboru oraz swoiste odmitologizowanie tej perspektywy teoretycznej. Mamy nadzieję, że takie przedstawienie teorii zachęci studentów do jej zgłębiania - zarówno samodzielnego, jak i w ramach bardziej szczegółowych kursów. Zajęcia będą miały charakter warsztatów łączących wykład niezbędnych podstaw teoretycznych ze wspólną pracą grupy nad konkretnymi zagadnieniami ilustrującymi omawiany temat. Ze względu na warsztatowy charakter zajęcia mogą być prowadzone z grupą do 15 osób i wymagają dostępu do komputerów. Kurs adresowany jest przede wszystkim do studentów którzy dotychczas nie mieli okazji do głębszego zapoznania się z teoriami racjonalnego wyboru.Właściwy kurs zostanie poprzedzony wstępem teoretycznym ukazującym specyfikę perspektywy zależności mikro-makro - opisane zostaną jej źródła takie jak teoria chaosu i układy dynamiczne. Przedyskutujemy także podstawowe pojęcia teorii racjonalnego wyboru, w tym teorii gier.Podczas zajęć postaramy się wspólnie odnaleźć odpowiedzi na poniższe pytania, wykorzystując różnorodne modele teoretyczne.Pytania:Przykłady wykorzystywanych modeli:
Dlaczego w tolerancyjnym społeczeństwie tworzą się getta?Model segregacji przestrzennej (Schelling)
Czy opłaca się być egoistą? Dylemat Więźnia
Dlaczego jesteśmy skazani na wyniszczenie środowiska naturalnego?Tragedia wspólnego pastwiska
"Oko za oko, ząb za ząb" jako droga do pokoju na świecie?Turniej" Axelroda, modele ewolucyjne
Dlaczego jesteśmy konformistami?Twierdzenie o trzech typach instytucji społecznych (Sw