Historia i socjologia pornografii 3502-FAKL17
Zwykle uznaje się pornografię za zjawisko marginalne, które zaspokaja dewiacyjne potrzeby. W tej perspektywie analiza pornografii ma zatem wartość tylko jako element diagnozy patologii społecznych. Tymczasem pornografia – od swych narodzin – odzwierciedla główne trendy społeczne. Ujawniają się w niej kluczowe dla epoki przemiany. Pornografia jest w istocie zwierciadłem, które odbija społeczne wyobrażenia i fantazmaty. Pozwala zgłębić nie zawsze uświadomione potrzeby i lęki. Badając świat przedstawiony pornografii poznajemy istotne wymiary życia społeczności, które obsceniczne teksty produkuje i konsumuje. Pornografia jest w istocie zjawiskiem totalnym, które dotyka kluczowych sfer życia jednostki i zbiorowości. Pornografię warto zatem badać jako źródło wiedzy o zbiorowej świadomości i nieświadomości społeczeństw.
Dla narodzin pornografii jako zjawiska społecznego kluczowy był zakaz publicznej prezentacji nagości i seksualności. W starożytnej Grecji czy Rzymie tego zakazu nie było. Nagie postaci i stosunki seksualne uwieczniane były na ściennych mozaikach, na wazach i malowidłach. Była to część przestrzeni publicznej. Zakaz wprowadziło dopiero chrześcijaństwo. Naturalnie, już wcześniej istniały normy obyczajowe regulujące życie seksualne. Ale nie istniał zakaz publicznej prezentacji nagości i seksualności. Dopiero kultura chrześcijańska stopniowo wyparła z przestrzeni publicznej „rzymskie rozpasanie”. W średniowiecznej Europie krążyły wprawdzie księgi zdobione „pornograficznymi” malunkami. Ale były to przedmioty bardzo drogie. Istniała tym samym spontaniczna cenzura ekonomiczna, która czyniła z obsceniczności zjawisko marginalne, dostępne uprzywilejowanym grupom. Dla rozwoju pornografii kluczowe znaczenie miały nowe technologie komunikacyjne – od druku po komunikację zapośredniczoną przez sieci. Aspekt ten zostanie na zajęciach szczegółowo przeanalizowany.
Pornografia stała się jednym z ważniejszych tematów dyskursu publicznego. Jest źródłem wielu niepokojów, a nawet paniki moralnej (jak w przypadku pornografii dziecięcej). Służy do wielu walk politycznych i reprodukowania pozycji aktorów w polu politycznym. Dyskursy na temat pornografii wymagają nie tylko szczegółowej analizy, ale także pozwalają nam zgłębić charakter komunikowania masowego w dobie późnej nowoczesności.
Nie ma jednego paradygmatu analizy treści pornograficznych – można zastosować teorie psychodynamiczne, semiologię, teorię dyskursu, socjologię wizualności – i wiele innych podejść i metod. Szczególnie płodne jest spojrzenie na pornografię z perspektywy socjologii historycznej i krytycznej szkoły analizy dyskursu. Na zajęciach przeanalizowane zostaną różne gatunki pornografii, sposoby jej produkcji i dystrybucji, funkcje i dysfunkcje społeczne oraz różne strategie dyskursywne omawiania pornografii w sferze publicznej. Uwzględnione zostaną zagadnienia socjologiczne, psychologiczne, kulturologiczne i prawne
Całkowita liczba godzin, którą student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych efektów uczenia się:
1) uczestnictwo w seminarium = 15 x 2 godziny akademickie;
2) lektura i analiza tekstów obowiązkowych = 15 x 3 godziny akademickie;
3) Praca samodzielna (analiza dodatkowej materiałówki, synteza materiału) = 10 godzin akademickich;
4) przygotowanie tekstu referatu = 5 godzin akademickich
Razem = 90 godzin akademickich.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student powinien:
1. Znać podstawowe informacje na temat pornografii jako zjawiska społecznego.
2. Znać i umieć zastosować podstawowe narzędzia analizy pornografii.
3. Znać podstawową charakterystykę rodzajów i gatunków pornografii.
4. Znać i umieć scharakteryzować podstawowe przemiany pornografii od XVI wieku oraz ich wpływ na treści kultury popularnej.
5. Znać i umieć scharakteryzować główne typy dyskursu na temat pornografii (zwł. liberalny, konserwatywny i feministyczny).
6. Mieć umiejętność postrzegania pornografii jako uniwersum, w którym odbijają się podstawowe trendy społeczne.
7. Mieć umiejętność diagnozowania i opisu cech przekazów w dyskursie publicznym oraz długofalowych tendencji w obszarze komunikacji publicznej.
8. Umieć przeanalizować obieg tekstów pornograficznych w Internecie, w tym zjawisko ich rekontekstualizowania i wtórnego wykorzystania.
9. Akceptować, że teksty pornograficzne jako system są odwzorowaniem świadomości społecznej i pełnią ważne funkcje egzystencjalne i tożsamościowe dla zwykłych ludzi.
10. Akceptować, że obecność reprezentacji cielesności i seksualności w przestrzeni publicznej wymaga szczególnej ochrony małoletnich.
11. Akceptować konieczność szczególnej dbałości o język przekazów publicznych
Kryteria oceniania
Warunek konieczny zaliczenia: obecność na zajęciach (do dwóch nieobecności w semestrze – w tym zwolnienia lekarskie; nadliczbowe nieobecności należy zaliczyć na dyżurze).
Składowe oceny końcowej:
Wygłoszenie referatu na podstawie wskazanej lektury – 20%
Aktywność na zajęciach (merytoryczny udział w dyskusji) – 40%
Zaliczenie testu egzaminacyjnego – 40%
Student wygłaszając referat ujawnia zdolność do krytycznej analizy tekstu, powiązania nowych informacji z posiadaną wiedzą oraz syntezy i prezentacji głównych tez i danych zawartych w tekście.
Student uczestnicząc w dyskusji ujawnia:
• wiedzę (zdobytą dzięki lekturze wskazanej obowiązkowej literatury oraz ogólnej erudycji),
• kompetencję argumentowania za i przeciw prezentowanym w debacie stanowiskom,
• postawy wobec opisywanych zjawisk i projektów sanacji sytuacji społecznej.
Literatura
L. Hunt (red.), The Invention of Pornography. Obscenity and the Origins of Modernity, 1500-1800; E. Donnerstein, D. Linz, S. Penrod The Question of Pornography. Research Findings and Policy Implications; H. Cothran (red.) Opposing Viewpoints: Pornography; A. Krawulska-Ptaszyńska Psychospołeczne uwarunkowania korzystania z pornografii przez mężczyzn; B. Kunicka-Michalska Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności popełniane za pośrednictwem systemu informatycznego; D. Linz, N. Malamuth Pornography; D. Nathan Pornography; L.M. Nijakowski, Pornografia. Historia, znaczenie, gatunki; L. Williams, Hard core. Władza, przyjemność i “szaleństwo widzialności”; J.R. Kincaid Erotic Innocence. The Culture of Child Molesting; D. Batorski, M. Olcoń-Kubicka Prowadzenie badań przez Internet – podstawowe zagadnienia metodologiczne; Maria B. (red.), Seksualność w cyklu życia człowieka; M. Ciosek Psychologia sądowa i penitencjarna; A. Dworkin Pornography. Men Possessing Women, The Women’s Press Ltd, London 1994; B.A. Eck Nudity and Framing: Classifying Art, Pornography, Information, and Ambiguity; J. Elmer The Exciting Conflict: The Rhetoric of Pornography and Anti-Pornography; F. Ferguson Pornography: The Theory; K. Halttunen Humanitarianism and the Pornography of Pain in Anglo-American Culture; J. Szyłak Komiks i okolice pornografii. O seksualnych stereotypach w kulturze masowej.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: