Kościół – państwo – społeczeństwo 3502-CPS-2-OG

Wykład koncentruje się na problematyce relacji między Kościołem(ami) a państwem, które wciąż wzbudzają emocje i kontrowersje. Jednak do rozważań nad stosunkami państwo – kościół dołączony zostanie trzeci element – społeczeństwo. Omówione zostaną uwarunkowania historyczne tych stosunków, związki tożsamości narodowej i religijnej, polityka komunistycznych władz wobec religii i Kościoła(łów). Wyróżnionych zostanie – za B. Neubergerem - sześć modeli stosunków między państwem a religijnością i Kościołem(ami): ateizm państw komunistycznych, rozdział państwa i Kościoła(łów), „model niemiecki”, kościół popierany, kościół państwowy, teokracja. Przedstawione zostaną także inne typologie tych stosunków.
Analizy obejmą przede wszystkim Polskę, ale także – porównawczo – inne wybrane kraje. Jeśli chodzi o przypadek Polski, to przedyskutowane zostaną także wybrane kwestie szczegółowe (nauczanie religii w szkołach, aborcja, konkordat).
Relacje: kościół – państwo – społeczeństwo analizowane będą na tle podstawowej problematyki socjologii religii: rozumienia religii i jej roli w społeczeństwie oraz religijności, rozumienia organizacyjnych form życia religijnego: Kościoła i sekty, procesu sekularyzacji oraz zjawisk ożywienia religijnego i ruchów religijnych. Ukazane zostaną także związki religijności z wybranymi sferami życia społecznego (demografia, gospodarka, etyka, polityka).
Problematyka ta rozważana będzie zarówno z teoretycznego, jak i z badawczego punktu. Szerzej omówione zostaną teoretyczne stanowiska E. Durkheima, M. Webera i teoretyków sekularyzacji, zarówno jej zwolenników (Th. Luckmanna, B. Wilsona, P. Bergera, R. Bellaha i D. Martina), jak i krytyków (J. Casanova). A także zaprezentowane zostaną empiryczne badania nad sekularyzacją (m.in.: P. Norris i R. Ingleharta oraz badania polskie).

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Zakłada się zainteresowanie problematyką socjologii religii ze szczególnym uwzględnieniem stosunków kościół – państwo.

Efekty kształcenia

K_W01 zna i rozumie podstawowe pojęcia wybranych subdziedzin socjologii (np. socjologii rodziny, zdrowia, pracy, religii, gospodarki, edukacji, itp.)
K_W02 ma świadomość istnienia sporów teoretycznych i metodologicznych prowadzonych we współczesnej socjologii, jest refleksyjny i krytyczny wobec różnych stanowisk
K_W03 posiada pogłębioną wiedzę o strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W04 jest refleksyjny i krytyczny wobec problemu zróżnicowania społecznego i nierówności społecznych
K_W05 posiada pogłębioną wiedzę o rodzajach więzi społecznych i mechanizmach podtrzymywania ładu zbiorowego
K_W06 posiada pogłębioną wiedzę o zróżnicowaniu kulturowym i jego przemianach, tożsamości kulturowej, interakcji i komunikacji międzykulturowej
K_W10 posiada pogłębioną wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych badań socjologicznych odnoszących się do wybranych obszarów rzeczywistości społecznej lub wybranych subdyscyplin socjologii
K_W11 posiada pogłębioną wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne
K_W12 posiada pogłębioną wiedzę na temat funkcjonowania różnego typu organizacji i zarządzania nimi
K_W14 posiada pogłębioną wiedzę na temat założeń i twierdzeń wybranych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych
K_U08 umie zinterpretować rolę kultury w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa
K_K09 jest otwarty na różne perspektywy teoretyczne i metodologiczne badań społecznych

Kryteria oceniania

Egzamin pisemny lub praca pisemna.

Literatura

Literatura
●E. Durkheim, Elementarne formy życia religijnego. W: F. Adamski (red.), Socjologia religii. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1983 [dalej: Wybór]
●C. Geertz, Religia jako system kulturowy. W: W. Piwowarski (red.), Socjologia religii. Antologia tekstów. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 1998 [dalej: Antologia]
●Th. Luckmann, Teorie religii a zmiana społeczna. W: Antologia
●W. Piwowarski, Socjologiczna definicja religii oraz Operacjonalizacja pojęcia religijność. W: W. Piwowarski, Socjologia religii. Lublin: KUL 1996 [dalej: Socjologia religii]
●E. Troeltsch, Kościół a sekta. W: Wybór
●B. Wilson, Typologia sekt. Ujęcie dynamiczne i porównawcze. W: Antologia
●W. Piwowarski, Typy organizacji religijnych religii. W: Socjologia religii
●M. Weber, Asceza i duch kapitalizmu. W: Max Weber. Szkice z socjologii religii. Warszawa: Książka i Wiedza 1983
●S. Eisenstadt, Teza o etyce protestanckiej. W: Antologia
●P. Berger, Sekularyzacja a problem wiarygodności religii. W: F. Adamski (red.), Wybór
●M. Grabowska, Sekularyzacja. W: Encyklopedia socjologii. T. 4. Oficyna Naukowa, Warszawa 2002
●K. Zielińska, Spory wokół teorii sekularyzacji. Kraków: NOMOS 2009
●P. Norris, R. Inglehart, Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie. Tlumaczyła R. Babińska. Kraków: NOMOS 2006 ●Barker E., Nowe ruchy religijne. Tłumaczył T. Kunz. Kraków: NOMOS 1997
●Doktór T., Innowacje religijne: ruchy, uczestnicy, reakcje społeczne. Olsztyn: Mantys 2002
●Libiszowska-Żółtkowska M., Nowe ruchy relligijne w zwierciadle Socjologii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2001
●J. Casanowa, Religie publiczne w nowoczesnym świecie. Tłumaczył T. Kunz. Kraków: NOMOS 2005
●S. Ramet, Phases in Communist Religious Policy. W: Nihil Obstat. Religion, Politics, and Social Change in East-Central Europe and Russia. Durham & London: Duke University Press 1998 [dalej: Nihil Obstat]
●B. Cywiński, Ogniem próbowane. Tom 1. Korzenie tożsamości. Rzym: Papieski Instytut Studiów Kościelnych 1982
●B. Cywiński, Ogniem próbowane. Tom 2. „... i was prześladować będą”. Rzym: Papieski Instytut Studiów Kościelnych 1982
●S. Ramet (ed.), Eastern Europe. Politics, Culture, and Society since 1939. Bloomington and Idianapolis: Indiana University Press 1998
●B. Neuberger, Religion and State in Europe and Israel. W: R. Hazan and M. Maor (eds), Parties, Elections and Cleavages. Israel in Comparative and Theoretical Perspective. London, Portland OR: Frank Cass 2000, s. 65-84
●ks. P. Mazurkiewicz (red.), Kościół katolicki w przededniu wejścia do UE. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2003
●J. Gowin, Kościół po komunizmie. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK, Fundacja im. Stefana Batorego 1995

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3502-CPS-2-OG w USOSweb