Antropologia płci 3502-502
Zajęcia będą poświęcone przedstawieniu badań dotyczących płci kulturowej w antropologii – zarówno tych klasycznych, jak i współczesnych. Niemal od początku istnienia dyscypliny podejmowano problematykę zróżnicowania ról płciowych i wyobrażeń na temat kobiet, mężczyzn, seksualności, życia rodzinnego w różnych kulturach. Różnice w tych sferach między badanymi egzotycznymi kulturami a zachodnią kulturą antropologów były uderzające. Prowadziły do kwestionowania rozwiązań, jakie w tej sferze wykształciły się w kulturach antropologów, ale skłaniały też do poszukiwania powszechników i źródeł obserwowanych zjawisk i ich różnorodności. Pojawiły się pytania o to, na czym „rzeczywiście” polegają różnice płciowe, do jakiego stopnia mogą być wytworem kultury, czy istnieje coś takiego jak „naturalna” kobiecość i męskość. Podejmowano też temat typów seksualności i ich kulturowych opracowań, wiele prac poświęcając orientacji homoseksualnej i transseksualizmowi. Badania nad kulturowymi uwarunkowaniami podziałów płciowych znalazły się też w wielu studiach poświęconych strukturze społecznej, a szczególnie związkom rodzinnym, a także podziału pracy czy władzy. Omawiane teksty prezentują obserwowane z perspektywy antropologicznej zróżnicowanie kulturowe w sferze płci – od jej definiowania, poprzez wyobrażenia dotyczące różnych płci, seksualności i związków rodzinnych, a współcześnie także – związanych z nimi ideologii.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
W trakcie zajęć student uzyskuje wiedzę o badaniu zagadnień płci, pokrewieństwa, rodziny, socjalizacji i seksualności w antropologii, uczy się dostrzegania kwestii braku odpowiedniości między systemami wartości różnych kultur oraz problemu powszechników kulturowych w odniesieniu do płci. Umie analizować teksty antropologiczne zarówno pod względem rekonstruowania zawartego w nich obrazu etnograficznego, jak i leżących u ich podstaw teorii antropologicznych i ideologii. Zyskuje umiejętność samodzielnego opracowywania argumentów w dyskusjach nad kwestiami antropologii płci.
K_W05 posiada podstawową wiedzę strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach
K_W16 posiada podstawową wiedzę o problemach wynikających ze zróżnicowania kulturowego współczesnego społeczeństwa
K_U06 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach
K_W19 umie opisać rolę kultury w funkcjonowaniu jednostki i społeczeństwa
Kryteria oceniania
Ocenianie ciągłe – aktywność na zajęciach – udział w dyskusjach nad wybranymi tekstami i przygotowywanie przedstawionych zadań; egzamin pisemny polegający na napisaniu pracy będącej podsumowaniem jednej z dyskusji prowadzonych w ramach zajęć przez uczestników seminarium
Literatura
S. Ortner, Czy kobieta ma się tak do mężczyzny, jak „natura” do „kultury”?, w: T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Warszawa 1982.
H. Moore, Płeć kulturowa i status - wyjaśnienie sytuacji kobiet, w: M. Kempny, E. Nowicka, Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003.
S. J. Yanagisako, J. F. Collier, O ujednoliconą analizę płci kulturowej i pokrewieństwa, w: R. E. Hryciuk, A. Kościańska, Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1., Warszawa 2007.
S. Howell, M. Melhuus, Studia nad pokrewieństwem, osobą ludzką czy nad płcią kulturową?, w: M. Kempny, E. Nowicka, Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej, Warszawa 2003.
J. F. Collier, M. Z. Rosaldo, S. Yanagisako, Czy rodzina istnieje? Nowe ujęcia antropologiczne, w: R. E. Hryciuk, A. Kościańska, Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1., Warszawa 2007.
R. Rapp, Family and Class in Contemporary America: Notes Toward an Understanding of Ideology, w: Rethinking the Family. Some Feminist Questions, New York 1982, str. 168-187.
A. Beteille, Rasa, kasta i płeć kulturowa, w: M. Kempny, E. Nowicka, Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa 2004.
N. Yuval-Davis, Gender and nation, w: R. Wilford, R. L. Miller (red.), Women, ethnicity and nationalism, London 1998.
V. Bryson, Citizen warriors, workers and mothers: women and democracy in Israel, w: N. Charles, H. Hintjens (red.), Gender, ethnicity and political ideologies, London 1998.
S. Moller Okin, Is multiculturalism bad for women?, w: J. Cohen, M. Howard, M. C. Nussbaum (red.) Is multiculturalism bad for women?, Princeton 1999.
A. Allison, Japońskie matki i obentō: pudełko z drugim śniadaniem jako ideologiczny aparat państwa, w: R. E. Hryciuk, A. Kościańska, Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1., Warszawa 2007.
H. Hoodfar, Zasłona w ich umysłach i na naszych głowach: muzułmanki i praktyki zasłaniania, w: R. E. Hryciuk, A. Kościańska, Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1., Warszawa 2007.
Z. Melosik, Kryzys męskości w kulturze współczesnej, Poznań 2002, str. 7-17, 21-47, 169-182.
C. S. Vance, Konstruktywizm społeczny. Kłopoty z historią seksualności, w: R. E. Hryciuk, A. Kościańska, Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 2., Warszawa 2007.
H. Whitehead, Łuk i nosidełko. Nowe spojrzenie na zinstytucjonalizowany homoseksualizm wśród Indian Ameryki Północnej, w: R. E. Hryciuk, A. Kościańska, Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 2., Warszawa 2007.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: