Socjologiczne teorie pamięci 3502-420

Zdaniem jednego z najważniejszych teoretyków pamięci, Pierre'a Nory, współczesne społeczeństwa mają"obsesję na punkcie zapamiętywania". Nagrywanie, archiwizowanie, poszukiwanie i wreszcie znajdowanie wprzeszłości argumentów za określoną wizją teraźniejszości - jego zdaniem - są jednak tylko i wyłączniedowodem na to, że prawdziwa pamięć została już dawno wyparta przez jej sztuczne substytuty. Bez względu nato, czy Nora ma rację czy nie - nie sposób nie zgodzić się z przekonaniem, iż pamięć stała się jednym zpodstawowych pojęć organizujących nie tylko dyskurs publiczny, ale i dynamikę funkcjonowania współczesnychspołeczeństw. Podstawowym celem zajęć jest gruntowne przestudiowanie socjologicznych opracowań tegotematu.OPIS ZAJĘĆ:Sposoby społecznego zapamiętywania, przechowywania oraz przywoływania wspomnień, mechanizmufunkcjonowania pamięci, problematyka zapominania (selekcji) czy narzucania (władzy) określonej wizjiprzeszłości, ontologiczne problemy statusu zbiorowści czy metodologiczne związane z badaniem artefaktówkulturowych to tylko wybrane tematy socjologii pamięci. Wszystkie one będą omawiane w trakcie zajęć.Z drugiej jednak strony, pamięć nie jest tylko przedmiotem jednej z subdyscyplin nauk społecznych, jaką jestsocjologia pamięci. Konteksty, z jakimi pojęcie to jest nierozerwalnie związane - problematyka czasu,reprodukcji, tożsamości czy tradycji - zmuszają także do odpowiedzi na podstawowe pytania o możliwość izakres teoretyzowania w naukach społecznych w ogóle. Nie jest przypadkiem, że tematyka pamięci i czasu stałasię osią teorii tak istotnych myślicieli XX wieku jak m.in. Zygmunt Frued, Norbert Elias, Niklas Luhmann, PaulRicoeur, Jacques Derrida. Jednym z celów zajęć będzie więc także refleksja nad pytaniami, przed którymi stawiateorię socjologia pamięci.STRUKTURA ZAJĘĆ:Zajęcia podzielone zostały na trzy części. Pierwszy semestr (obejmujący pierwsze dwie części) pomyślany jestjako szczegółowe omówienie (tak socjologicznych jak i filozoficznych) konstruktów i ram teoretycznychzwiązanych z pamięcią. Szczegółowa rekonstrukcja podstawowych teorii pamięci oraz określenie analitycznychmożliwości narzędzi w nich zawartych, staną się punktem wyjścia dyskusji w drugim semestrze. Poświęconaona będzie przeglądowi empirycznych analiz odnoszących się do określonych aspektów teorii pamięci. Analizyte będą zaś traktowane jako zaproszenie do postawienia istotnych pytań teorii socjologicznej.CELE ZAJĘĆ:- Rekonstrukcja podstawowych sposobów teoretyzowania pamięci- Określenie różnych sposobów umiejscawiania problematyki pamięci we współczesnych społeczeństwach- Rekonstrukcja różnych narzędzi teoretycznych umożliwiających analizę pamięci (czy wręcz świadomegoużywania tego pojęcia w ogóle)- Refleksja nad problemami, które przed teorią socjologiczną stawia pojęcie pamięciTEMATY ZAJĘĆ: Antyczne teorie pamięci / Platon / Bergson / Freud / Halbwachs / Wprowadzenie do współczesnych teorii pamięci / Historia a pamięć / Pamięć zbiorowa / Pamięć jako przedmiot badania / Relacja między współczesnymi a klasycznymi kategoryzacjami pamięci / Filozoficzny kontekst genezy współczesnego pojęcia pamięci w socjologii / Problem ośrodka pamięci: indywidualny i zbiorowy charakter pamięci / Problem ośrodka pamięci: społeczne zapamiętywanie / Czym jest wspomnienie: wspomnienie jako obraz/ Czym jest wspomnienie: wspomnienie zakorzenione w geście cielesnym / Czym jest wspomnienie: wspomnienie jako rzecz / Czym jest wspomnienie: wspomnienie bez korelatu / Czym jest wspomnienie: wspomnienie jako jakość temporalna / Problem mechanizmu pamięci: logika funkcjonowania mechanizmu pamięci / Problem mechanizmu pamięci: przeszłość jako konstrukt / Problem mechanizmu pamięci: pamięć a władza / Problem mediów pamięci: pismo i inne media / Problem mediów pamięci: inne media / Problem temporalności mechanizmu pamięci / Problem temporalności mechanizmu pamięci / Problem refleksyjności pamięci: podsumowanie