Socjologia problemów społecznych 3502-086-OG

Kurs (zarówno wykład jak i związane z nim ćwiczenia) ma służyć pokazaniu słuchaczom teoretycznego zakorzenienia zjawisk społecznych uznawanych za "problemy społeczne" i wskazać na sposoby manipulacji naszym zdrowym rozsądkiem, który część z nich traktuje jako oczywiście czy bezspornie wymagające rozwiązania czy interwencji. Teza organizująca kurs jest następująca: to, co w naszym codziennym myśleniu uchodzi za problemy społeczne jest, w gruncie rzeczy, rezultatem nie tylko "obiektywnych" procesów czy warunków życia zbiorowego, lecz także - może przede wszystkim - konsekwencją sposobów, w jaki te procesy i warunki interpretujemy, a wyniki naszych interpretacji instytucjonalizujemy jako nie kwestionowane przez zdrowy rozsądek "oczywistości". Kierunki interpretacji wyznaczają zarówno orientacje teoretyczne - funkcjonalizm, symboliczny interakcjonizm, teorie wymiany społecznej czy różne wersje teorii konfliktu społecznego - jak i orientacje metodologiczne - pozytywizm czy konstruktywizm - oraz nasze przeświadczenia aksjologiczne. W trakcie kursu omówione zostaną zatem, i przede wszystkim, te perspektywy i teorie, które kształtowały i obecnie kształtują nasze myślenie o społecznych problemach i ich rozwiązywaniu. Celem zajęć jest także wprowadzenie słuchaczy w podstawową problematykę socjologii dewiacji, oraz kontroli społecznej.W czasie kursu omawiane będą:? Strategie interwencji: dystrybucja kar i nagród - prewencja ogólna i prewencja szczególna, fiasko doktryny odstraszania; stare i nowe strategie marginalizacji społecznej; wczesny ruch reform społecznych - resocjalizacja, oświata, kuratela, ideologia społecznego odrodzenia; postulaty cząstkowych i radykalnych zmian strukturalnych - ludzie jako ofiary systemu społecznego; idee "społecznej profilaktyki" i złudzenia myślenia przyczynowo-skutkowego; ideologiczne spory o modele polityki społecznej; welfare - publiczny i prywatny; instytucjonalizacja systemów interwencji społecznej - nowe profesje kontroli społecznej. Podgórecki: demaskatorska funkcja socjologii. ? Klasyczne koncepcje problemów społecznych: Mills i analiza socjologicznych przeświadczeń o "dobrym " społeczeństwie; co społecznego jest w problemach społecznych - zasięg, wartości, podatność na interwencję, i zainteresowanie opinii publicznej. Problemy społeczne jako zakłócenia porządku społecznego. Jawne i ukryte (latentne) problemy społeczne (Merton), "społeczna" geneza problemów społecznych (np. czy nierówności są "naturalną" cechą porządku społecznego, czy też są "man made" ?). ? Problemy społeczne w różnych perspektywach teoretycznych: urok funkcjonalizmu - "złe" to wcale nie znaczy, że dysfunkcjonalne. Problemy społeczne z punktu widzenia rozmaitych wersji teorii konfliktu społecznego - definiowanie "zła społecznego" jako instrumentarium dominacji. Dwa relatywizmy: "naturalna historia problemów społecznych" (Fuller, Blumer), konstruowanie problemów społecznych (Spector i Kitsuse); problemy społeczne w procesie instytucjonalizacji; rola profesji i instytucjonalizacja problemów - medykalizacja. Moralna panika i rola mediów. Aplikacje teorii i perspektyw: socjologia dewiacji; stare i nowe koncepcje dezorganizacji społecznej, labeling i kontrola społeczna. Na zakończenie kursu student powinien umieć analizować zjawiska zinstytucjonalizowane jako problemy z perspektywy najważniejszych teorii socjologicznych, oraz wskazywać czynniki odpowiedzialne za proces instytucjonalizacji problemów; znać historię i rozumieć kontrowersje związane z naukowymi badaniami problemów społecznych, umieć zidentyfikować instytucje i strategie rozwiązywania problemów, oraz omówić najważniejsze kwestie związane z ich wdrażaniem.Zaliczenie (egzamin) z wykładu ma formę testu. Warunkiem uzyskania oceny egzaminacyjnej jest zaliczenie ćwiczeń na podstawie prezentacji wyników samodzielnej analizy dotyczącej wybranego problemu społecznego współczesnej Polski.