Wstęp do kognitywistyki 3501-WK-KOG-OG

Na zajęciach studenci zapoznają się z tym, w jaki sposób powstawał interdyscyplinarny projekt nauk kognitywnych oraz jakie są jego podstawowe paradygmaty. Omówione zostaną podstawowe problemy badawcze i próby ich rozwiązania. Tematami poruszanymi na zajęciach będą m.in.: klasyczny kognitywizm, modele obliczeniowe, koneksjonizm, sztuczna inteligencja, emergentyzm, teoria układów dynamicznych, probabilistyczne modele poznania, poznanie ucieleśnione, pojęcie reprezentacji i jego krytyka.
Wykład będzie opierał się przede wszystkim na analizie przypadków, które stanowiły wzorce dla późniejszych, podobnych modeli.
Zaczniemy od klasycznej obliczeniowej i symbolicznej teorii poznania, aby następnie przyjrzeć się modelom koneksjonistycznym. Następnie zajmiemy się najnowszymi ideami: układami dynamicznymi, modelami bayesowiskimi, koncepcjami sensomotorycznymi, traktującymi poważnie ucieleśnienie umysłu, a także robotyką behawioralną. Zajmiemy się też rolą reprezentacji umysłowych w wyjaśnianiu poznania w różnych podejściach do symulacji i modelowania. Niektórzy nawet negują, że umysł w ogóle reprezentuje. Co to oznacza?
Wykład stanowi wstęp do metodologii kognitywistyki. Wprowadzenie podkreśla pluralizm eksplanacyjny panujący we współczesnych (i dawniejszych) badaniach.
Szacowana liczba godzin, które student powinien przeznaczyć na osiągnięcie efektów uczenia się: 30h (wykład) + 45h pracy własnej
1 Swoistość wyjaśnień w kognitywistyce. Czym jest wyjaśnianie? Kompetencja a realizacja, wyjaśnianie funkcjonalne i mechanistyczne.
2 Obliczenia symboliczne. GPS Newella i Simona jako model poznania.
3 Obliczenia inspirowane neurologicznie. Teoria widzenia Marra i trzy poziomy wyjaśniania.
4 Obliczenia inspirowane neurologicznie. Koneksjonistyczny model uczenia się czasu przeszłego czasowników angielskich Rumelharta i McClellanda.
5 Układy dynamiczne w wyjaśnianiu na przykładzie procesów rozwojowych u dzieci (Thelen i Smith).
6 Modele probabilistyczne (bayesowskie) racjonalności człowieka (Oaksford i Chater).
7 Logika a myślenie: zadanie Wasona w świetle logik niemonotonicznych.
8 Robotyka behawioralna czy kognitywna? Fonotaksja u świerszczy modelowana przez robota przez B. Webb.
9 Rola eksplanacyjna reprezentacji. Podejście klasyczne.
10 Rola eksplanacyjna reprezentacji. Debata na temat wyobrażeń (imagery debate).
11 Rola eksplanacyjna reprezentacji. Koneksjonizm.
12 Rola eksplanacyjna reprezentacji. Robotyka behawioralna.
13 Symulacje, obliczenia i modelowanie: Chiński pokój.
14 Modelowanie w kognitywistyce. Pluralizm w wyjaśnianiu.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

nabyta wiedza

- student zna podstawowe pojęcia kognitywistyki [K_W01, K_W04]
- student zna podstawowe pojęcia matematyczne stosowane w opisie procesów poznawczych, takie jak maszyna Turinga, sieć koneksjonistyczna, układ dynamiczny [K_W03, K_W05, K_W07, K_W09, K_W11]
- student zna podstawowe zasady metodologiczne w poszczególnych nurtach badań [K_W04, K_W05, K_W06]
- student zna podstawowe teorie reprezentacji [K_W04, K_W05, K_W08]
nabyte umiejętności
- student potrafi wyróżniać podstawowe nurty badawcze w kognitywistyce [K_W01, K_U01]
- potrafi wskazywać wyjaśniane zjawiska i składniki wyjaśnień [K_W02, K_U10, K_U19, K_U22]
- potrafi wskazywać role, jaką pełnią w wyjaśnieniach reprezentacje, modele obliczeń [K_U03, K_U08, K_U09]
- potrafi analizować argumenty i kontrargumenty za różnymi strategiami modelowania zjawisk poznawczych [K_U05]
nabyte kompetencje społeczne
- umie uważnie słuchać innych [K_K08]
- potrafi zadawać w odpowiednim czasie pytania wykładowcy, które
ułatwiają zrozumienie materiału jemu samemu oraz innym studentom [K_K02]

Kryteria oceniania

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na wykładzie (dopuszczalne są dwie nieobecności). Ocena na podstawie uczestnictwa w wykładzie (adekwatnie stawiane pytania) – 10% oraz pracy pisemnej – eseju spełniającej kryteria formalne, które zostaną podane podczas wykładu (dostępne również na stronie prowadzącego).

Literatura

OHNSON-LAIRD, P., 1999, Komputer a umysł. Wstęp do nauk poznawczych, przeł. P. Jaśkowski, Protext, Poznań.
PINKER, S., 2002, Jak działa umysł, przeł. M. Koraszewska, KiW, Warszawa.
URCHS, M., 2009, O procesorach i procesach myślowych. Elementy kognitywistyki, Wydawnictwo UMK, Toruń.
CLARK, A., 2001, Mindware: An Introduction to the Philosophy of Cognitive Science, Oxford University Press, Oxford.

Teksty źródłowe dostępne w języku polskim:
A. Newell, H. Simon, GPS – Program, który symuluje myśl ludzką, przeł. D. Gajkowicz, w: Maszyny matematyczne a myślenie, E. Feigenbaum i J. Feldman, PWN, Warszawa, s. 275-290.
John Searle, Umysły, mózgi i programy, w: B. Chwedeńczuk (red.), Filozofia umysłu, Warszawa 1995

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3501-WK-KOG-OG w USOSweb