Arystotelizm starożytny i średniowieczny: spory wokół koncepcji duszy 3501-S-KDUSZ-OG

Arystotelizm to nie tylko filozofia stworzona przez Arystotelesa, ale także efekt prac pokoleń komentatorów – starożytnych i średniowiecznych. Na gruncie komentarzy późnoantycznych, pisanych zarówno przez perypatetyków jak i przez autorów neoplatońskich, a także w ramach komentarzy średniowiecznych, powstało wiele rozwiązań istotnych dla Arystotelizmu i dla filozofii w ogóle. Ważne jest przy tym, że komentatorzy nie tylko rozwijali myśl Arystotelesa, ale też modyfikowali ją zgodnie ze swoim stanowiskiem.
Celem seminarium będzie analiza Arystotelesowskiej nauki o duszy, jego koncepcji człowieka oraz metafizycznej podbudowy jego teorii (pojęcie formy, substancji, jedności bytu). Jak wiadomo, Arystoteles stworzył jedną z klasycznych koncepcji człowieka, pojmowanego jako jedność duszy i ciała. Podstawą tej koncepcji jest teza, że dusza jest formą ciała. W tradycyjnym ujęciu jest to koncepcja znajdująca się pośrodku między dwiema skrajnościami – między materializmem, a platońskim lub kartezjańskim dualizmem.
Jednak współcześnie pojawiają się także inne, konkurencyjne interpretacje koncepcji Arystotelesa, wskazujące bądź na bardziej platoński (dualistyczny) jej charakter, bądź też na zawarte w niej elementy materialistyczne. Centralnym zagadnieniem jest tu rozumienie formy oraz pojęcie substancji, do którego Arystoteles również odwołuje się opisując duszę. W ujęciu Tomasza z Akwinu dusza jest formą substancjalną, nie zaś samodzielną substancją, co gwarantuje jedność bytu złożonego, jakim jest człowiek. Powstaje pytanie, czy schemat kategorii metafizycznych, jakim dysponował Arystoteles był wystarczająco pojemny, by taką koncepcję w sposób spójny wyrazić.
W trakcie zajęć zajmiemy się analizą kluczowych fragmentów „O duszy” oraz „Metafizyki”, a ponadto sięgniemy do interpretacji zarówno starożytnych perypatetyków (Aleksander z Afrodyzji, Temistiusz), autorów neoplatońskich (Symplicjusz, Jan Filoponos), jak i scholastyków średniowiecznych (Albert Wielki, Bonawentura, Tomasz z Akwinu).

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Warunkiem udziału w seminarium jest ukończenie kursu historii filozofii starożytnej i średniowiecznej. Wymaga jest znajomość angielskiego umożliwiająca lekturę współczesnych opracowań.

Kryteria oceniania

Analiza tekstu, dyskusja na zajęciach, referat, praca seminaryjna.
Ocena oparta na obecności (obowiązkowa), stopniu przygotowania z lektur na zajęcia, aktywności na zajęciach oraz ocenie za prezentację lub pracę seminaryjną.

Literatura

Teksty:
Arystoteles – Metafizyka, O duszy

Komentarze
starożytność:
Alexander of Aphrodisias, On Aristotle’s Metaphysics; De Anima; Themistius, On Aristotle’s On the Soul; Simplicius, On Aristotle’s On the Soul; John Philoponos, On Aristotle’s On the Soul
średniowiecze:
Albertus Magnus, In Metaphysicam Aristotelis expositio; Thomas Aquinas, In Metaphysicam Aristotelis expositio; In De Anima; Traktat o Człowieku

Opracowania:
Aristotle Transformed: the Ancient Commentators and their Influence, ed. R. Sorabji, London 1990;
R. Sorabji, The philosophy of the Commentators AD 200-600. A Sourcebook, vol. 3 (Logic and Metaphysics), vol. 1 (Psychology), London 2004.
H.J. Blumenthal, Aristotle and Neoplatonism in Late Antiquity: Interpretations of the De Anima, Ithaca 1996.
H. Granger, Aristotle’s Idea of the Soul, Dordrecht 1997.
H.M. Robinson, "Aristotelian Dualism," in J. Annas (ed.), Oxford Studies in Ancient. Philosophy I (Oxford, 1983)
R. Heinaman, „Aristotle and the Mind-Body Problem” Phronesis Vol. 35, No. 1 (1990).
Fernand Van Steenberghen, Filozofia w wieku XIII, Lublin 2005;
The Cambridge Companion to Aquinas, ed. E. Stump, N. Kretzmann, Cambridge 1994;
Leo Elders, The Metaphysics of Being of St. Thomas Aquinas in Historical Perspective, Leiden 1993;
M. A. Krąpiec, Struktura bytu, Lublin 1963 (2 wyd - 2000);

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3501-S-KDUSZ-OG w USOSweb