Krytyki humanizmu, posthumanizm, transhumanizm 3501-KHPT20-S
Pojęcie „humanizm” stało się pojęciem filozoficznym w filozofii następującej po Heglu, najpierw w ramach lewicy heglowskiej, tj. u Feuerbacha i Marksa, potem w pragmatyzmie Schillera i Jamesa, a jeszcze później na gruncie ewolucjonizmu Huxley’a, personalizmu Mariaine’a i egzystencjalizmu Sartre’a.
Po drugiej wojnie światowej w filozofii idee kojarzone z humanizmem zaczęły się spotykać z krytyką. Dystans wobec nich obecny był u Heideggera, Levinasa (nie przeczy to temu, że zaproponowali oni nowe rozumienie humanizmu). Nieco później krytyki humanizmu rozwinięte zostały na gruncie filozofii poststrukturalistycznej (Althusser, Foucault, Derrida, Lyotard) i ekologicznej (Devall, Session). Podważono filozoficzną przesłankę humanizmu, jaką jest występowanie w imię człowieka.
Zamiarem seminarium będzie przeanalizowanie tych krytyk, a następnie rozważenie idei obecnych na gruncie posthumanizmu i transhumanizmu. Zamiarem tych nurtów jest przeformułowanie humanizmu tak, by jego idee odpowiadały stanowi współczesnych dyskusji filozoficznych, realiom współczesnego świata i treściom wiedzy naukowej. Uwzględniony zostanie dorobek takich filozofów jak Rorty, Latour, Habermas, Fukuyama, Agamben, Sloterdijk, Žižek, a także postaci mniej znanych, ale istotnych dla dyskusji prowadzonych wokół posthumanizmu i transhumanizmu (np. Braidotti, Haraway).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- Umiejętność powiązania pojęcia humanizm z określonymi treściami filozoficznymi.
- Znajomość relacji pomiędzy pojęciami humanizm, posthumanizm, transhumanizm.
- Znajomość przesłanek krytyk humanizmu na gruncie współczesnej filozofii.
Nabyte umiejętności:
- Umiejętność oceny idei posthumanizmu i transhumanizmu.
- Znajomość poglądów filozofów uwikłanych w spór o humanizm.
Nabyte kompetencje społeczne:
- Umiejętność uczestniczenia w dyskusjach filozoficznych odnoszących się do tematyki podjętej w ramach seminarium.
- Umiejętność odpowiadania na pytania i na krytyki ze strony innych uczestników seminarium w związku z wygłaszanym przez siebie referatem.
- Wyrobienie postawy otwartości na poglądy przeczące powszechnym intuicjom i przyzwyczajeniom myślowym.
Kryteria oceniania
Kryterium oceny będzie uczestnictwo w dyskusjach, przygotowanie do zajęć i przede wszystkim wygłoszony referat. Przewidywane jest przeprowadzenie testu sprawdzającego opanowanie podstawowych pojęć i idei omówionych na seminarium.
Dopuszczalna liczba nieobecności: 5 w ciągu roku
Literatura
Krytyki humanizmu
- M. Heidegger, List o ‘humanizmie’.
- E. Levinas, Trudna wolność. Eseje o judaizmie, s. 12-25, 297-309, 313-319.
- L. Althusser, Czytanie ‘Kapitału’, s. 175-208.
- M. Foucault, Słowa i rzeczy, t.2, s. 127-164.
- J. Derrida, Kres człowieka, w: J. Derrida, Pismo filozofii, s. 129-160.
- J.-F. Lyotard, Postmodernizm dla dzieci, s. 29-54, 101-114.
- B. Devall, G. Session, Ekologia głęboka. Żyć w przekonaniu, że Natura coś znaczy, s. 16-34, 93-113.
- A. Renaut, Paradoksy antyhumanizmu i historia podmiotu, w: „Odra”, nr. 6/2000 i Era jednostki, s. 31-77.
- G. Vattimo, Kryzys humanizmu, w: G. Vattimo, Koniec nowoczesności, s. 27-42.
- L. Ferry, Człowiek – Bóg, czyli o sensie życia, s. 164-179
- Ch. Taylor, Humanizm i nowoczesna tożsamość, w: K. Michalski, Człowiek w nauce współczesnej, s. 149-198.
Posthumanizm:
- Papperell, Manifest posthumanistyczny, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr. 1/2009.
- S. Žižek, Żadnego seksu. To jest posthumanizm, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr. 1/2009.
- R. Rorty, Przygodność jaźni, w: R. Rortry, Przygodność, ironia i solidarność, s. 45-71.
- B. Latour, Splatając na nowo to, co społeczne, s. 5-28.
- R. Braidotti, Po człowieku, s. 62-129.
- J. Habermas, Przyszłość natury ludzkiej, s. 9-22, 62-81.
- F. Fukuyama, Koniec człowieka, s. 18-31, 130-140, 200-213.
- Sloterdijk, Reguły dla ludzkiego zwierzyńca. Odpowiedź na Heideggera ‘List o humanizmie’, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr. 4/2007.
- K. Barad, Posthumanistyczna performatywność: ku zrozumieniu, jak materia zaczyna mieć znaczenie, w: M. Owczarek (red.), Teorie wywrotowe, s.323-358.
- F. Ferrando, Posthumanizm, transhumanizm, antyhumanizm, metahumanizm oraz nowy materializm. Różnice i relacje, Rocznik Lubuski, t. 42, cz. 2, 2016.
- G. Agamben, The Open: Man and Animal, s. 8-119.
- B. Kaszowska-Wander, De(post)homine. Posthumanizm jako interpretacja humanizmu, Terminus, z.1/2007.
Transhumanizm:
- D. Haraway, Manifest cyborga i Manifest gatunków stowarzyszonych w: „Magazyn Sztuki”, nr. 17/1998.
- Kurzweill, Nadchodzi osobliwość. Kiedy człowiek przekroczy granice biologii, s. 23-42, 364-382.
- R. Ilnicki, Bóg cyborgów. Technika i transcendencja, s. 139-159, 187-204.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: