Po drugiej stronie lustra – wyobraźnia i filozofia 3501-K-PODRSL-OG

W ujęciu filozoficznym nie można mówić o jednej oraz jednoznacznie rozumianej wyobraźni. Jest ona jednocześnie niezbędnym elementem możliwości poznania i warunkiem uczestnictwa w kulturze jako znaczeniowej całości czy warunkiem twórczości artystycznej. Czy w teorii poznania, czy psychoanalizie wyobraźnia okazuje się również nieuchwytna i tajemnicza. Zagadnienia poruszane na zajęciach obejmą cztery bloki tematyczne: związane z teorią poznania, estetyką twórczości, wspólnotową rolą sztuki oraz psychoanalizą. Wstępnie omówimy problem obrazowego, synestetycznego i językowego charakteru wyobraźni (Wunenburger, Ricoeur, Arnheim, Lessing). Prześledzimy rozwój kategorii twórczości, w którym główną funkcję pełni idea i fantazja artysty. Rozpoczniemy od analizy neoplatonizmu w renesansie na przykładzie Michała Anioła, przez omówienie twórczości Williama Blake jako poety wyklętego/romantycznego geniusza po podjęcie zagadnienia wyobraźni futurologicznej w pracach Philipa K. Dicka.Następnie skupimy się na wyobraźni jako władzy tworzenia obrazów w teorii poznania, biorąc pod uwagę już pierwsze twierdzenia Arystotelesa, na podstawie oświeceniowej myśli epistemologicznej i estetycznej (Hume, Baumgarten, Kant).W kolejnej części zapoznamy się z fenomenologicznym ujęciem wyobraźni: z przejściem z kategorii władzy tworzenia obrazów (niem. Einbildungskraft) do świadomości obrazów i fantazji (niem. Bildbewusstsein, Phantasie). Skupimy się na fenomenie obrazu i przedstawienia teatralnego. Omówimy rolę fikcji w tworzeniu wspólnoty znaczeń oraz rolę wspólnoty w tworzeniu poetycznego mimesis (Arystoteles, Husserl).W ostatniej części zapoznamy się z wyobraźnią jako serią znaczących obrazów, emocji, myśli pojawiających się podczas marzeń sennych (Freud, Bachelard), omówimy problemy związane z wyobraźnią w kontekście halucynacji, przewidzeń oraz patologii wyobraźni

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

Znajomość ogólnych założeń z zakresu teorii poznania, estetyki, fenomenologii oraz psychoanalizy; umiejętność określenia roli oraz miejsca wyobraźni w tych czterech płaszczyznach filozoficznych Umiejętność interpretacji tekstów filozoficznych

Kryteria oceniania

Wygłoszenie referatu na temat wskazany przez prowadzącego zajęcia;aktywny udział w zajęciach;znajomość treści omawianych lektur;obecność (dopuszcza się 2 nieobecności w semestrze).

Literatura

Alberti L. B., O malarstwie, prze. M. Rzepińska, Toruń 1963,Arnheim R., Sztuka i percepcja wzrokowa, tłum. J. Mach, Gdańsk 2004.Arystoteles, Poetyka, tłum H. Podbielski, Warszawa 1989,Bachelard, Poetyka marzenia, tłum. L. Brogowski, Gdańsk 1998,Blake W., Małżeństwo nieba i ziemi, tłum. F. Wygoda, Wrocław 2009Baumgarten, Aesthetica, tłum. P. Kozak [w:] P. Kozak, Wybór pism estetycznych, Warszawa 2013,Casey E. S., Imagination, Fantasy, Hallucination and Memory [in] Imagination and Its Pathologies, ed. J. Phillips and J. MorleyCondivo A., Żywot Michała Anioła [w:] Kim jest artysta?, tłum W. Jabłonowski, Warszawa 1986,Dick P. K., Valis, tłum. L. Jęmczyk, Poznań 2011,Freud Z., Objaśnienie marzeń sennych, tłum. R. Reszke, Warszawa 2007,Hegel G. W. F, Wykłady z estetyki, tłum. J. Grabowski, A. Landman, Warszawa 1964,Husserl E., Phantasie, Bildbewusstsein, Erinnerung, London 1980 (fragmenty po angielsku)Hume D., Badania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum D. Misztal, T. Sieczkowski Kraków 2004.Kant I., Krytyka czystego rozumu, tłum R. Ingarden, Kęty 2001Lessing G. E., Laokoon, tłum.M. Mencfel, Kraków 2012.Lorenc I., Świadomość obrazu a fantazja i wyobraźnia (Husserl) [w:] Świadomość i obraz, Warszawa 2001,Ricoeur P., Czas i opowieść t. II, III, tłum. J. Jakubowski U. Zbrzeźniak, Kraków 2008Ricoeur P., Symbolika zła, tłum. S. Cichowski, Warszawa 1986Seel M., Estetyka obecności fenomenalnej, tłum. K. Krzemieniowa, Kraków 2008Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 2011,Wunenburger J-J., Filozofia obrazów, tłum. T. Stróżyński, Gdańsk 2011

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3501-K-PODRSL-OG w USOSweb