Filozofia i architektura 3501-FA2-S
Problematyka seminarium podzielona została na cztery moduły, realizacja dwóch pierwszych przewidziana jest na semestr zimowy, dwóch kolejnych na semestr letni. Pierwszy moduł tematyczny ukierunkowany jest na badanie filozoficznych przesłanek kształtowania się europejskiej tradycji architektonicznej, dokonującego się od pierwszych dekad XX wieku „zwrotu przestrzennego” w badaniach architektury oraz kilku nowoczesnych koncepcji przestrzeni architektonicznej. W ramach tego modułu omawiane będą tematy:
Wpływ filozofii starożytnej na kształtowanie się europejskiej tradycji architektonicznej.
Rola rysunku w projektowaniu architektonicznym;
„Zwrot przestrzenny” w architekturze; architektura jako sztuka kształtowania przestrzeni. Przestrzeń w ujęciach antropologicznych O. F.Bolnowa i Yi Fu Tuana.
Uwalnianie przestrzeni w architekturze modernistycznej; ( „przepływająca przestrzeń” Teo van Doesburga /De Stijl/ oraz „pięć punktów nowoczesnej architektury” Le Corbusiera)
Wpływ fenomenologii na architektów. Od fenomenologicznych badań nad znaczeniem ruchu i ucieleśnienie percepcji do projektowania atmosferycznych przestrzeni architektonicznych.
Drugi moduł tematyczny dotyczyć będzie społecznego wymiaru architektury i polityki przestrzennej.
Omawiane będą kwestie społecznego wytwarzania przestrzeni; „prawa do miasta”, heterotopii, utopii, nie-miejsc, dyskutowane (w kontekście architektonicznym) rozróżnienia na przestrzeń realną, wyobrażoną, przeżywaną (i wirtualną) i relacje między tymi przestrzeniami. Tematy przewidziane w tym module to m. in:
„Produkowanie przestrzeni” H. Lefebvre’a i „trialektyka” E. Soji.
Architektura wobec problemów społecznych, klimatycznych i energetycznych; nowatorskie projekty architektoniczne pomocne w ich rozwiązywaniu.
Architektura wobec wykluczeń społecznych.
„Pet Architecture (i "Da-me Architecture" Atelier Bow-Wow); mikroprzestrzenie i architektura „low-tech” Shigeru Bahna.
Problematyczna (?) funkcjonalność i zdarzeniowość w architekturze.
Architektura wobec zjawisk estetyzacji i anestetyzacji.
Anarchitektura (interwencje architektoniczne Gordon Matta–Clarka; artystyczne komentarze Moniki Sosnowskiej, Nicolasa Grospierre’a, Kobasa Laksy.
Architektura sprzyjająca inkluzywności i komunikacji społecznej.
Moduł III poświęcony zostanie kategorii wzniosłości rozważanej w kontekscie architektonicznym. Po przedyskutowaniu różnych filozoficznych wykładni tej kategorii (Pseudo-Longinosa, Burke’a, Kanta; Lyotarda) przejdziemy do omawiania tematów tj: Teologiczny wymiar wzniosłości i jego architektoniczne konkretyzacje. Wzniosłość w architekturze reżimów totalitarnych. Ponowoczesne wykładnie wzniosłości wobec kwestii pustki w architekturze upamiętniającej przeszłość (m. in. projekty D. Liebeskinda) oraz waloryzacji naturalnego światła i materialności w architekturze współczesnej.
Ostatni IV moduł tematyczny obejmować będzie zjawiska we współczesnej teorii i praktyce architektonicznej (tj. multisensoryczność, performatywność) związane z „powrotem ciała” w refleksji humanistycznej oraz kulturową zmiennością w obrazowaniu ciała ludzkiego. Tematy przewidziane do realizacji w ramach tego modułu to:
Krytyka wzrokocentryzmu i multisensoryczność w architekturze (J. Pallasmaa)
Performatywność (doświadczania) przestrzeni architektonicznej ; architektura
performatywna.
Ciało ludzkie w sztuce i filozofii jako wzorzec dla architektury; „architektoniczne sobowtóry” jego różnych wykładni .
Redukcji organiczności w architekturze nowoczesnej, koncepcja „architektury jako skóry” i „ciała bez organów. Deleuze.
Analiza projektów: Jarosława Kozakiewicza („Enneagram”, „Geometria wnętrza”etc..),Yousefa al Mehdariego, Grega Lynna , Zbigniewa Oksiuty…także fotografii Alejandro Benavente i W. Wantucha
Architektura w filmie, filmy o architekturze. Wnętrze ciała versus architektura - dyskusja na temat filmu „Brzuch architekta” Petera Greenewaya.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza: Po ukończeniu zajęć student zyskuje wiedzę na temat różnych sposobów rozumienia przestrzeni we współczesnej humanistyce i ich znaczenia w teorii architektury; zyskuje świadomość społecznego wymiaru architektury jej potencjału zarówno manipulacyjnego jak i krytycznego; pogłębia swoją znajomość najnowszych tendencji we współczesnej praktyce architektonicznej ze szczególnym uwzględnieniem tych związanych z kategorią wzniosłości i „powrotem ciała” we współczesnej humanistyce.
Nabyte umiejętności: Student na zajęciach zdobywa narzędzia teoretyczne umożliwiające krytyczny namysł nad współczesnymi realizacjami architektonicznymi i ćwiczy swoja sprawność interpretacyjną; po zajęciach - potrafi wykorzystać wiedzę filozoficzna do szczegółowych analiz obiektów architektonicznych i rozwiązań przestrzennych zrealizowanych w mieście; docenia i interpretuje artystyczne ingerencje w przestrzeń miejską ukierunkowane na społeczną inkluzywność.
Nabyte kompetencje społeczne: Uwrażliwienie na różnego typu manipulacje przestrzenne, świadomość przepływu idei i koncepcji pomiędzy współczesna humanistyką, a twórcza działalnością współczesnych architektów, planistów i zaangażowanych społecznie artystów. Podejmowanie własnych badań i nauka warsztatu pisania tekstów naukowych.
Kryteria oceniania
Ciągła ocena udziału aktywności studenta w dyskusjach seminaryjnych i stopnia zaangażowania w pracę badawczą na zajęciach; ocena jakości przygotowania i wygłoszenia referatu poszerzającego problematykę poruszaną w omawianej lekturze oraz indywidualnych prezentacji zawierających materiał ilustracyjny do zajęć. W wyjątkowych przypadkach przekroczenia limitu nieobecności wymóg napisania pracy zaliczeniowej lub zaliczenia ustnego.
Literatura
Fragmenty pism
( i artykuły):
Platon „Timajos”; Witruwiusz „O architekturze ksiąg dziesięć , PWN, Warszawa, 1956; L. B. Alberti „Ksiąg dziesięć o sztuce budowania”, PWN, Warszawa, 1960; A. Białkiewicz „Rola rysynku w warsztacie architekta..”, Wyd. PK, Kraków, 2004; M. Misiągiewicz „O prezentacji idei architektonicznej”,Wyd. PK, Kraków 2003; E. Husserl „Przed geometrię”, M. Heidegger „Bycie i czas”, „O źródle dzieła sztuki”, „Budować mieszkać myśleć”, „Sztuka i przestrzeń”, M. Merleau –Ponty „Oko i umysł”; M. Borowska „Estetyka i poszukiwanie znaczeń w przestrzeniach architektonicznych”,Warszawa, 2013; K. Kalitko „Architektura między materialnoscia i wirtualnością”, Wyd. UAM, Poznań, 2005; B. Zevi „Architecture as Space. How to look at architecture”, Horizon Press, New York, 1957; E. Niezabitowska „Ewolucja konceptu u przestrzeni w teorii architektury”, Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2008; Yi Fu Tuan „Przestrzeń i miejsce” PiW, Warszawa, 1987; Ł. Stanek „Architektura znowu jako przestrzeń? Uwagi na temat zwrotu przestrzennego”, w: „Autoportret”, nr. 2 (41) , 2013; E .Soja „Thirdspace. Journeys to Los Angeles and Other Real- and Imagined Places”, Blackwell, 1996; M. Foucault “O innych przestrzeniach”; H. Lefebvre „The Production of Space”, “Redukcja/ Mikroprzestrzenie. Synchronizacja”, Warszawa, 2010; W. Welsch „Estetyka poza estetyką”; ,„Architektura w opozycji”, „Czytelnia sztuki”, Gliwice 2013; G. Świtek „Gry sztuki z architekturą”; ,J. Pallsmaa „ Oczy skóry”; S. Holl „Phenomenology of Architecture”; E. Burke „O pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna”; I. Kant „Krytyka władzy sadzenia”, J. F. Lyotard „Wzniosłość i awangarda”, E .Fisher–Lichte „Estetyka performatywności”; D. Agrest „Architektura z zewnątrz. Ciało, logika i płeć”; M. Habdas „Przestrzeń jako film – architektura w perspektywie badań nad audiowizualnością”, w: „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 3 (17) 2013; P. Saramowicz „Film w architekturze (Tschumi, Koolhaas i Libeskind)”,w:„Kwartalnik Filmowy” 1999, nr 28;J. Pallasmaa, “Lived Space in Architecture and Cinema…”
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: