TABS: "Prekariat" i badania nierówności na rynku pracy 3500-TABS-PRE
Teorie i Analizy w Badaniach Socjologicznych (TABS) – zajęcia poświęcone krytycznej analizie wybranych prac socjologicznych i teoretycznej interpretacji wyników badań empirycznych.
Tematem seminarium jest szeroko debatowany w ostatnich latach (także w Polsce) problem niepewności na rynku pracy. Zmiany instytucjonalne przejawiające się m.in. wzrostem popularności tzw. elastycznych form zatrudnienia, agencji pracy tymczasowej czy pracy platformowej często interpretowana są przez socjologów jako oznaka zmierzchu modelu stabilnego zatrudnienia na pełnym etacie, zapewniającego bezpieczeństwo ekonomiczne pracownikom i ich rodzinom. Podobne obawy znalazły swój wyraz w rozważaniach Guya Standinga dotyczących przemian struktury klasowej i wyłaniającego się w niej "prekariatu". Do tej ostatniej kategorii Standing zalicza osoby zatrudnione na tymczasowych kontraktach, o niskich dochodach i bez dostępu do systemu świadczeń socjalnych, dotknięte niepewnością ekonomiczną i poczuciem tymczasowości, a także pozbawione tożsamości związanej z wykonywaną pracą.
Mimo dość powszechnych wskazań na wagę problemu niepewności na rynku pracy i jego potencjalnie dalekosiężne skutki, badacze wciąż napotykają trudności związane z operacjonalizacją tego zjawiska. W efekcie wokół problematyki „prekariatu” czy tzw. „umów śmieciowych” narosło wiele nieporozumień i niejasności. W ramach seminarium krytycznej analizie poddamy założenia teoretyczne, definicje i miary niepewności zatrudnienia stosowane w polskich i międzynarodowych badaniach zasięgu i społecznych konsekwencji prekaryzacji pracy. Punktem wyjścia rozważań są rozmaite sposoby definiowania „prekariatu”, w których najczęściej próbuje się łączyć elementy obiektywne (elastyczne formy zatrudnienia, niskie dochody, brak prawnej ochrony zatrudnienia) i subiektywne (poczucie niepewności, tymczasowości).
W toku zajęć szczególny nacisk zostanie położony na to, jak w projektach badawczych i analizach socjologicznych uwzględniane są założenia teoretyczne, np. dotyczące oddziaływania kontekstu instytucjonalnego i czynników strukturalnych na mechanizmy prekaryzacji zatrudnienia. Zastanowimy się, w jaki sposób wnioski z tych analiz (które nie zawsze są jednoznaczne i często same stają się przedmiotem krytycznej debaty) pogłębiają nasze zrozumienie nierówności społeczno-ekonomicznych i ich źródeł a także szerszych społecznych konsekwencji przemian na rynku pracy.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01 zna i rozumie w pogłębionym stopniu metodologię badań i terminologię w zakresie dyscypliny nauki socjologiczne
K_W03 zna i rozumie w pogłębionym stopniu tezy i wyniki najważniejszych krajowych i międzynarodowych badań socjologicznych oraz kierunki rozwoju dyscypliny
K_W04 zna i rozumie w pogłębionym stopniu założenia i twierdzenia głównych współczesnych teorii socjologicznych i stan debaty socjologicznej
K_U01 potrafi zastosować terminy i kategorie socjologiczne do pogłębionej analizy złożonych problemów współczesnego społeczeństwa polskiego i globalnego
K_U05 potrafi prowadzić debatę, proponując tematy, argumentując stawiane tezy i dzieląc się posiadaną wiedzą w odwołaniu do literatury naukowej z zakresu socjologii i dyscyplin pokrewnych
K_S01 jest gotów do krytycznej oceny debaty naukowej i społecznej w obszarze nauk socjologicznych, a także swego w niej udziału, w tym uznania znaczenia dowodów naukowych i roli ekspertów w procesie tworzenia i implementacji wiedzy
K_S03 jest gotów do inicjowania i inspirowania działań na rzecz interesu publicznego z wykorzystaniem wiedzy i umiejętności socjologicznych oraz organizacji inicjatyw o charakterze społecznym
K_S05 jest gotów do przyczyniania się do budowania zasobu wiedzy i uczestniczenia w życiu naukowym środowiska socjologicznego
Kryteria oceniania
aktywność na zajęciach: udział w dyskusji, terminowe nadsyłanie krótkich (ok. 250 słów) prac pisemnych na zadany temat - 50% oceny końcowej. Prezentacja na zajęciach – 50% oceny końcowej. Przygotowanie prezentacji oraz prac pisemnych jest warunkiem zaliczenia zajęć. Szczegółowe tematy prac pisemnych (ok. 5 w semestrze) będą ustalane na bieżąco, w zależności od przebiegu dyskusji na zajęciach.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania poprawkowego: uzupełnienie zaległych prac wymaganych w ramach zajęć oraz dodatkowe prace pisemne – krytyczne uwagi do wybranych lektur.
do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 4h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu/ napisania eseju) – 10h
Literatura
Poniżej lista orientacyjna. Szczegółowa lista zostanie podana z uwzględnieniem zainteresowań uczestników.
• Standing, G. (2014). Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, Warszawa: PWN
• Bourdieu, P. (1998) Job insecurity is everywhere now.
• Bauman, Z. „Płynna nowoczesność”, rozdział „Praca”, s. 202-256.
• Vallas, S. & Prener, C. (2012). Dualism, Job Polarization, and the Social Construction of Precarious Work, Work and Occupations 39(4): 331-353.
• Fevre, R. (2007). Employment insecurity and social theory: the power of nightmares. Work, Employment Society
• Conley, H. (2008). The Nightmare of Temporary Work. A comment on Fevre
• Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka: w drodze do innej nowoczesności. Waszawa: Scholar
• Goldthorpe, J.H. (2012). O socjologii. Integracja badań i teorii. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Kalleberg A.E. & Vallas S. (red. 2017) „Precarious work. Research in the Sociology of work vol 31”. Emerald Publishing.
• Nyhagen Predelli, L. & Cebulla, A. (2011). Perceptions of labour market risks: shifts and continuities across generations. Current Sociology, 59 (1), pp. 24 – 41
• Crowley M., Tope D., Chamberlain L.J., Hodson R. (2010). Neo-Taylorism at Work: Occupational Change in the Post-Fordist Era. Social Problems 57(3): 421-47.
• Mrozowicki A. & Czarzasty J. (2020). Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi. Scholar
• Trusson, C. & Woods, F. (2016). An end to the job as we know it’: how an IT professional has experienced the uncertainty of IT outsourcing. Work, Employment, Society.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: