Wprowadzenie do teorii wyboru społecznego: decyzje, kooperacja, konkurencja, sprawiedliwość. 3500-SSZCZ-WTWS
Celem zajęć jest zapoznanie słuchaczy z podstawami Teorii Wyboru Społecznego. Teoria ta bada własności metod podejmowania społecznych decyzji. Decyzje społeczne mogą być decyzjami podejmowanymi w wyborach powszechnych, decyzjami podejmowanymi w zgromadzeniach decyzyjnych (parlamenty, rady, komitety, organizacje międzynarodowe); z drugiej strony – mogą to być decyzje dotyczące zespołów osób (np. podział dóbr lub obciążeń między te osoby). Decyzje społeczne podejmowane są z zasady w sformalizowany sposób, za pomocą ściśle określonych procedur. Ocena tych procedur może obejmować ich zgodność z zasadami demokracji (wymagającymi uprzednio precyzyjnego sformułowania), normami sprawiedliwości (również wymagającymi zdefiniowania), respektowania praw indywidualnych i autonomii grup, z drugiej zaś strony – zgodności z różnorodnymi kryteriami racjonalności.
Podstawowe bloki zajęć będą obejmowały: wprowadzenie do teorii decyzji indywidualnych i teorii użyteczności, podstawy teorii decyzji społecznych i metod agregacji preferencji, oraz ich praktyczną realizację w postaci metod głosowania i systemów wyborczych; kryteria demokracji, racjonalności, respektowania praw indywidualnych; metody sprawiedliwego podziału dóbr; sprawiedliwy podział a systemy wyborczych.
Tematy zajęć
1. Teoria wyboru społecznego – podstawowe pojęcia i zagadnienia
2. Wybór, preferencje, użyteczności. Stosunek do ryzyka.
3. Racjonalność indywidualna i jej ograniczenia
4. Decyzje indywidualne w warunkach niepewności
5. Decyzje społeczne: problem agregacji decyzji indywidualnych
6. Decyzje demokratyczne. Paradoksy agregacji preferencji
7. Głosowania „większościowe”
8. Wybór społeczny a autonomia jednostek i grup
9. Decyzje w warunkach strategicznej interakcji: teoria gier
10. Sprawiedliwy podział dóbr i obciążeń – wprowadzenie
11. Problemy podziału proporcjonalnego i proporcjonalne systemy wyborcze
12. Teoria gier a podział dóbr: gry wieloosobowe w postaci funkcji charakterystycznej
13. Podział dóbr w sytuacji zróżnicowana uprawnień i pozycji strategicznej
14. Specyficzne problemy rozdzielania dóbr niepodzielnych
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W_01 Posiada wiedzę o podstawowych pojęciach i zagadnieniach teorii wyboru społecznego
W_02 Rozumie zasady racjonalności indywidualnej i społecznej oraz ograniczenia w procesie podejmowania decyzji
W_03 Orientuje się w metodach agregacji preferencji, systemach głosowania i kryteriach sprawiedliwego podziału
U_01 Potrafi interpretować współczesne problemy społeczne, korzystając z narzędzi teorii wyboru społecznego
K_01 Angażuje się w refleksję nad konsekwencjami stosowania różnych procedur decyzyjnych i potrafi powiązać je z aktualnymi wyzwaniami społecznymi
Kryteria oceniania
egzamin pisemny,
obecność
egzamin poprawkowy pisemny
Do godzin przeznaczonych na zajęcia w sali (30h) należy doliczyć czas konieczny do przygotowania się do zajęć (czytanie lektur) – 2h tygodniowo oraz czas konieczny do przygotowania się do finalnego zaliczenia (egzaminu) – 15h
Korzystanie z narzędzi generatywnej sztucznej inteligencji, takich jak ChatGPT, jest dozwolone w przypadku wybranych zadań kursowych/zaliczeniowych. Domyślnie korzystanie z takich narzędzi jest zabronione, chyba że wyraźnie zaznaczono inaczej. Każde użycie musi zostać odpowiednio opisane i/lub zacytowane. Studenci/tki ponoszą odpowiedzialność za wszystkie treści wygenerowane z użyciem narzędzi AI.
Literatura
Haman, J. 2003. Demokracja, decyzje, wybory. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Lissowski, G. (red.). 2001. Elementy teorii wyboru społecznego. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bożykowski, M. 2012. Problem podziału zbioru dóbr niepodzielnych w sytuacji nierównych uprawnień. „Decyzje” 18: 25-47.
Kamiński, M.M. 1994. Twierdzenie Arrowa: przykład zastosowania metody aksjomatycznej w naukach społecznych. „Studia Socjologiczne” Nr 3-4, 73 92.
Szaniawski, K. 1971. Kryteria podejmowania decyzji. W: Kozielecki, J. (red.), Problemy psychologii matematycznej. PWN, 303-324.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: